Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận phát biểu tại Hội nghị giáo dục ĐH năm 2013

Không thể gian dối trong khoa học

Đừng vì xảy ra những vụ việc tai tiếng mà quay ra đổ ngay cho quy định. Dù quy định có chặt chẽ, nhưng nếu người ta cố tình vi phạm thì không quy định nào ngăn được.

Vấn đề của Việt Nam là nhiều trường ĐH làm chưa nghiêm túc, rồi sau đó việc xử lý càng không nghiêm túc. Nếu có chuyện mua bán văn bằng, một người làm rồi bán lại công trình cho người khác thì chẳng khó gì nhận diện nếu hệ thống thật sự có quyết tâm.

Giải quyết được gốc rễ những trò mua bán bằng cấp này không phải cứ đề ra quy định có vẻ mới, có vẻ chặt chẽ là xong. Nếu xã hội cứ dễ dãi bỏ qua những vi phạm đạo đức khoa học, không xử lý nghiêm thì những hiện tượng tiêu cực sẽ không còn là chuyện lạ được nữa.

Có thể thẩm định toàn bộ hồ sơ đào tạo tiến sĩ tại ĐH Thái Nguyên

Trong khi chất lượng đào tạo tiến sĩ đang gây ra nhiều tranh luận trái chiều thì dư luận lại phát “sốt” với nghi vấn về vị PGS giữ chức trưởng bộ môn y tế cộng đồng Trường ĐH Y dược - ĐH Thái Nguyên đồng ý giúp đỡ một người chuyên buôn gỗ lấy được tấm bằng tiến sĩ y khoa với “chi phí bồi dưỡng” 200 triệu đồng. Sự việc bị phanh phui khi người buôn gỗ thực chất là một phóng viên nhập vai để tìm hiểu.

Ngay trong chiều 18-8, Bộ GD-ĐT đã có công văn gửi đến ĐH Thái Nguyên yêu cầu khẩn trương báo cáo chi tiết sự việc đang gây nên dư luận không tốt đối với môi trường sư phạm. Trao đổi với Tuổi Trẻ, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga cho hay bộ yêu cầu ĐH Thái Nguyên phải báo cáo cụ thể sự việc, tự đề xuất hướng xử lý.

Ngoài vụ việc cụ thể, ĐH Thái Nguyên cũng sẽ phải báo cáo về số lượng thạc sĩ, tiến sĩ được đào tạo tại trường những năm qua và quy trình đào tạo sau ĐH. “Trước đây, chất lượng đào tạo sau ĐH đôi khi còn bị buông lỏng, nhưng nay bộ đã thực hiện rất chặt chẽ công tác thẩm định, coi đó là công cụ để kiểm soát chất lượng luận án, luận văn một cách độc lập.

Với trường hợp ĐH Thái Nguyên, nếu sau khi nhận được báo cáo, còn những nghi vấn, có thể bộ sẽ tiến hành thẩm định lại toàn bộ hồ sơ đào tạo tiến sĩ của cả trường” - ông Ga nhấn mạnh.

Cùng ngày 18-8, trao đổi với Tuổi Trẻ, GS Đặng Kim Vui - giám đốc ĐH Thái Nguyên - xác nhận những trao đổi đặc biệt giữa PGS.TS Đàm Khải Hoàn - trưởng bộ môn y tế cộng đồng Trường ĐH Y dược - và nhân vật nhập vai người học đã diễn ra từ hai năm trước. Năm 2012, khi xảy ra sự việc, Đảng ủy và ban giám hiệu Trường ĐH Y dược đã họp một số lần và mời PGS.TS Đàm Khải Hoàn lên làm việc.

“PGS Hoàn trình bày đã gặp một người nói có bằng thạc sĩ, giờ muốn làm tiến sĩ và người học gợi ý chi phí do người học đề xuất, chứ anh Hoàn không có ý chào mời, đòi hỏi. PGS Hoàn nói sẽ rút kinh nghiệm. Lúc bấy giờ, trường chưa xử lý vì chưa có chứng cứ” - GS Vui nói.

Tuy nhiên, khi sự việc tiếp tục gây dư luận trở lại, ngày 18-8, GS Vui đã yêu cầu hiệu trưởng Trường ĐH Y dược phải làm việc lại với PGS Hoàn.

“PGS Hoàn sẽ phải giải trình tại sao lại nói như thế và vì sao đã được cảnh báo hai năm qua mà giờ nhà trường vẫn tiếp tục nhận được phản ánh rằng “không có chuyển biến”. Nếu có tiêu cực thật, trường sẽ xử lý quyết liệt” - ông Vui nói.

Ông Vui cho rằng đây mới chỉ là phản ánh nhập vai, chứ chưa có bằng chứng cụ thể của một học viên, nghiên cứu sinh nào được PGS Hoàn giúp đỡ theo cách đó. “Không có chuyện lọt cửa được vì quy chế đào tạo của bộ rất rõ ràng.

Thầy hướng dẫn trực tiếp chỉ có thể hỗ trợ nghiên cứu sinh rõ vấn đề, viết nhanh hơn phần đề cương. Còn nghiên cứu không thể chỉ ngồi viết mà phải có số liệu thực tiễn qua điều tra, thí nghiệm...

Việc đăng bài báo khoa học cũng không thể chỉ nhờ thầy là xong. Nếu cứ nói mua thì phải mua cả phản biện. Chưa kể bài đăng trên tạp chí, các nhà khoa học đọc và sẽ ý kiến. Không tạp chí uy tín nào làm như vậy” - ông Vui lý giải.

Theo kế hoạch, sau khi có báo cáo giải trình của giảng viên và của nhà trường, ĐH Thái Nguyên sẽ tổ chức họp, giải quyết khẩn trương vụ việc đang gây dư luận không tốt về hình ảnh, thương hiệu của nhà trường.