Người dân Yemen đào bới tìm người sống sót tại khu dân cư gần sân bay Sanaa ngày 26-3 - Ảnh: Reuters

Bán đảo Ả Rập đã rền tiếng bom đạn khi Saudi Arabia tuyên bố phát động chiến dịch “Bão táp ngăn chặn” đánh vào lực lượng Houthi ở Yemen từ nửa đêm 25-3.

Theo AFP, đại sứ Saudi Arabia tại Mỹ Adel al-Jubeir tuyên bố từ Washington rằng liên quân (khoảng 10 quốc gia) do Saudi Arabia dẫn đầu “sẽ làm mọi điều cần thiết” để ngăn chặn sự hiện diện lan khắp của lực lượng Houthi ở Yemen, đất nước phía tây nam bán đảo Ả Rập.

Có thể tấn công cả trên bộ

Với vai trò dẫn đầu, Saudi Arabia đã cam kết triển khai khoảng 100 máy bay chiến đấu cùng 150.000 binh sĩ. Ai Cập cũng nhanh chóng tuyên bố đưa không quân và hải quân tham chiến. Mỹ tuyên bố ủng hộ cuộc chiến này bằng việc cung cấp thông tin tình báo.

Đài truyền hình al-Arabiya TV của Saudi Arabia đã công bố hình ảnh cho thấy lực lượng trên bộ đang được chuẩn bị việc tấn công khi cần thiết.

Những thông tin bước đầu cho thấy hàng chục người đã thiệt mạng, trong đó có cả thường dân. Máy bay Saudi Arabia đã tập trung tấn công sân bay ở thủ đô Sanaa và một vài điểm được cho là cứ điểm của lực lượng Houthi, với mục tiêu ngăn chặn khả năng Houthi dùng sân bay này tấn công các điểm khác.

Việc tiến hành chiến dịch cấp tốc ngay sau khi Houthi hầu như kiểm soát được thành phố cảng Aden ở miền nam Yemen - nơi nương náu của Tổng thống Abd-Rabbu Mansour Hadi.

Nếu chiếm được Aden, lực lượng Houthi sẽ kiểm soát được cả nước Yemen, bởi từ tháng 9 năm ngoái lực lượng này đã kiểm soát thủ đô Sanaa ở phía bắc đất nước, khiến Tổng thống Hadi cùng một số quan chức trung thành với ông này phải bỏ chạy xuống Aden, coi đó là “thủ đô lâm thời”.

Giải thích hoạt động không kích, nhà vua Saudi Arabia tuyên bố tình hình “cực kỳ nghiêm trọng” tại Yemen do việc lực lượng Houthi tiếm quyền của chính phủ hợp pháp.

Điều đó buộc Hội đồng hợp tác vùng Vịnh phải đáp ứng bức thư của Tổng thống Hadi gửi tới Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc và Hội đồng hợp tác vùng Vịnh ngày 19-3, trong đó yêu cầu “can thiệp quân sự khẩn cấp” từ phía quốc tế và khu vực.

Hoạt động không kích ồ ạt đã tạo chiến thắng bước đầu khi lực lượng trung thành với Tổng thống Hadi tái chiếm sân bay của thành phố Aden.

Điểm chiến lược

Theo truyền thông Ả Rập, việc quân Houthi tiến quá nhanh từ miền trung Yemen xuống Aden và dễ dàng chiếm thành phố cảng quan trọng nhất nước này là do lực lượng phiến quân được sự phối hợp của quân đội Yemen vốn vẫn do cựu tổng thống Ali Abdallah Saleh kiểm soát.

Ông Saleh đã buộc phải rời ghế tổng thống theo giải pháp chuyển giao chính trị năm 2012, sau 33 năm cầm quyền.

Nhưng phía các nước Ả Rập còn chỉ đích danh Iran đứng sau toàn bộ quá trình lực lượng Houthi “dấy loạn” từ năm 2004, rồi chiếm quyền kiểm soát thủ đô Sanaa hồi tháng 9-2014 để đến thời điểm này hoàn tất “cuộc lật đổ” trên thực tế đối với chính quyền được quốc tế công nhận do Tổng thống Hadi đứng đầu.

Người Ả Rập coi việc Houthi kiểm soát Yemen tức là Iran kiểm soát đất nước Ả Rập này. Yemen là quốc gia rất nghèo, lạc hậu, kiệt quệ và bất ổn, nhưng lại có một vị trí địa lý chiến lược với tất cả các nước trong khu vực và sự an toàn của thông thương hàng hải quốc tế.

Bờ biển phía tây của Yemen là bờ đông của biển Hồng Hải, con đường biển huyết mạch ở phía nam kênh Suez thông thương giữa Ấn Độ Dương với Địa Trung Hải qua eo biển chiến lược Cửa Mandab.

Đoạn Hồng Hải thuộc lãnh hải Yemen cũng án ngữ đường ra biển của toàn bộ nền kinh tế dầu lửa miền tây Saudi Arabia, của miền nam Israel và là cửa ra biển duy nhất của Vương quốc Jordan từ vịnh Aqaba. Đoạn vùng biển ấy cũng án ngữ phía nam bán đảo Sinai của Ai Cập.

Vì vậy Hội đồng hợp tác vùng Vịnh đã tuyên bố nhiều lần rằng an ninh của Yemen là “một bộ phận không thể tách rời” của khối Ả Rập vùng Vịnh. Vậy mà nay người Ả Rập thấy “Iran đã đứng bên bờ đông Cửa Mandab” rồi!

Và chính người Iran cũng đã nói về vị thế này của họ. Theo alrabiya.net, ngày 10-3 tại lễ khởi công đóng mới một khu trục hạm của hải quân Iran, ông Ali Shamkhani - bí thư Hội đồng An ninh quốc gia Iran - nói Iran đã hiện diện bên bờ Địa Trung Hải (tức Syria) và Cửa Mandab (tức Yemen).

Cũng có lẽ vì thế Iran đã nhanh chóng lên tiếng kêu gọi “chấm dứt ngay lập tức” các hoạt động không kích vào Yemen.

Hãng thông tấn SNA của Iran dẫn lời Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cho biết phía Iran sẽ “thực thi mọi nỗ lực để kiểm soát cuộc khủng hoảng tại Yemen”.

Trước đó, Hãng thông tấn Fars của Iran cũng dẫn tuyên bố của bà Marzieh Afkham, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran, kêu gọi “chấm dứt ngay lập tức mọi xâm lấn quân sự và không kích nhắm vào đất nước và người dân Yemen, vì điều đó chỉ càng làm phức tạp thêm tình hình”.