Ám ảnh những vụ giết người bằng xyanua

* Tháng 12-2022, TAND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã tuyên án vụ Tống Thị Tùng Linh (21 tuổi, trú TP Bà Rịa) đầu độc giết cha bằng chất độc xyanua. Theo đó, hội đồng xét xử tuyên bị cáo Linh chung thân về tội "giết người", 3 năm tù về tội "mua bán trái phép chất độc", 3 năm tù về tội "hủy hoại tài sản".

Linh khai do mâu thuẫn với cha nên lên chợ hóa chất mua được chất độc xyanua rồi bỏ vào ba chai nước trong tủ lạnh với mục đích để cha mình khát nước sẽ lấy uống. Sau đó, cha Linh lấy nước có pha xyanua uống và tử vong.

* Tháng 7-2020, TAND tỉnh Thái Bình tuyên phạt bị cáo Lại Thị Kiều Trang mức án tử hình về tội "giết người" vì dùng xyanua bỏ vào trà sữa.

Trang khai do nảy sinh tình cảm, ghen tuông với người chị họ Y. nên lên mạng mua xyanua rồi bơm vào bốn ly trà sữa. Sau đó, một người làm chung với chị Y. lấy trà sữa từ tủ lạnh uống đã tử vong...

Nhiều câu hỏi từ vụ giết người

Chiều 8-7, phóng viên Tuổi Trẻ đã đến xã Vĩnh Thanh (huyện Nhơn Trạch, Đồng Nai) nơi xảy ra câu chuyện đau lòng sau khi nghi phạm Nguyễn Thị Hồng Bích (38 tuổi, trú xã Vĩnh Thanh) lần lượt giết hại bốn người thân bằng chất độc xyanua.

Bà H. (ngụ ấp Thanh Minh, xã Vĩnh Thanh) nói với giọng bực tức: "Tôi năm nay hơn 70 tuổi mới thấy cảnh đau thương này. Nợ nần, mâu thuẫn gì mà sao lại nỡ đầu độc chết chồng, chết cháu như thế cơ chứ".

Bà H. bảo rằng mình cùng làm nghề bán cơm trong xã nên biết đến Bích nhưng không thân. Bích sống với gia đình anh trai tại nhà cha mẹ ở mặt tiền đường Hùng Vương (ấp Sơn Hà, xã Vĩnh Thanh), hằng ngày mưu sinh bằng nghề bán cơm.

Trước khi bị đầu độc chết, anh N.T.T.T. (39 tuổi, chồng Bích) từng nhiều lần vào bệnh viện điều trị bệnh. Đây cũng là lý do mà cái chết của anh T. không khiến nhiều người hoài nghi.

Sự việc không dừng lại đó, chỉ trong thời gian ngắn Bích dùng chất xyanua lần lượt đầu độc hai cháu ruột gồm bé N.K.D. (7 tuổi, con của em gái) và bé N.H.N. (12 tuổi, con của anh trai). Và đến ngày 22-6, Bích tiếp tục bỏ xyanua vào viên con nhộng rồi đưa cho cháu N.H.B.T. (18 tuổi, con của anh trai Bích) uống.

Sau khi uống thuốc, T. rơi vào hôn mê, mất tri giác, được đưa vào bệnh viện cấp cứu trong tình trạng nguy kịch. Kết quả xét nghiệm cho thấy T. bị ngộ độc chất xyanua. Và cũng từ đây, sự thật về các cái chết bí ẩn của những người trong một gia đình mới dần được hé lộ.

"Bích mượn tiền của rất nhiều người. Dù vậy, không ai nghĩ Bích lại ra tay tàn độc với người thân như vậy. Sau khi công an thông tin vụ việc, cả xóm mới "ngã ngửa" chết lặng không tin vào tai mình", một người dân gần đó nói.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp):

Xử nghiêm cơ quan, cá nhân "nhắm mắt làm ngơ"

Không chỉ vụ đầu độc xyanua hàng loạt chấn động ở Nhơn Trạch (Đồng Nai), trước nay đã có nhiều vụ án nghiêm trọng, hậu quả đau lòng liên quan đến việc sử dụng các chất độc, chất cấm. Dù vậy, đến nay việc quản lý mua bán hóa chất còn lỏng lẻo.

Lượng hóa chất trôi nổi trên thị trường chưa được thống kê, quản lý, trong đó có những loại hóa chất cực độc dễ dàng cướp đi sinh mạng hoặc gây thương tật cho con người dù chỉ một lượng nhỏ.

Từ thực trạng trên cần giải pháp quản lý nghiêm việc mua bán hóa chất. Trước hết quan trọng nhất là rà soát sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật nhằm quản lý chặt hơn. Kinh nghiệm nhiều nước cho thấy lượng hóa chất mua bán trên thị trường được kiểm soát chặt chẽ ngay từ cửa khẩu cho tới lúc chạm đến tay người dùng.

Nhiều nước quy định người dân thường rất khó để mua bán hóa chất, chỉ có các phòng thí nghiệm nghiên cứu và các công ty đúng chức năng mới có thể mua hóa chất. Thậm chí có nước quy định hóa chất chỉ được chuyển đến địa chỉ các cơ quan có thẩm quyền sử dụng hóa chất.

Người dân chỉ được mua hóa chất thông qua các tổ chức đủ điều kiện, với những khai báo rất chi tiết về những rủi ro có thể xảy ra khi sử dụng hóa chất đó. Như vậy, dù chỉ sử dụng hay bán ra một liều lượng rất nhỏ hóa chất cũng phải khai báo rõ ràng và trung thực.

Cùng với quản lý nghiêm mua bán, cần đẩy mạnh việc thanh tra, kiểm tra, phối hợp quản lý giữa các bộ, ban ngành và địa phương hạn chế tối đa tình trạng mua bán hóa chất lậu, trái pháp luật. Xử lý nghiêm các cơ quan, cá nhân cố tình nhắm mắt làm ngơ cho vi phạm.

Cũng cần phải nói, ngoài hệ thống quản lý chặt, chính người dân cũng phải có ý thức về hệ lụy nguy hiểm của việc mua bán hóa chất dễ dãi.

Đại biểu Phạm Khánh Thu (Thái Bình):

Bộ Công Thương phải quản chặt hơn

Hiện nay việc quản lý hoạt động mua bán xyanua đều đã được quy định khá cụ thể tại Luật Hóa chất 2007, sửa đổi bổ sung năm 2018 và nghị định 113/2017/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung bởi nghị định 71/2019/ NĐ-CP.

Cụ thể, căn cứ điều 14 Luật Hóa chất 2007, sửa đổi bổ sung 2018, chủ thể kinh doanh xyanua phải đáp ứng hàng loạt điều kiện kinh doanh như bảo đảm an toàn trong kinh doanh hóa chất; cơ sở vật chất - kỹ thuật trong sản xuất, kinh doanh hóa chất phải phù hợp với quy mô hoạt động, đặc tính của hóa chất và phải có năng lực chuyên môn đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật thuộc danh mục hóa chất sản xuất, kinh doanh có điều kiện.

Ngoài ra, cần bảo đảm yêu cầu về chuyên môn trong sản xuất, kinh doanh hóa chất; có giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, kinh doanh hóa chất trong trường hợp pháp luật quy định phải có giấy chứng nhận hoặc giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất thuộc danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh.

Trong trường hợp bên bán không có giấy phép kinh doanh, giấy phép hạn chế kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp có thể bị xử lý về tội "mua bán trái phép chất độc" theo quy định tại điều 311 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung 2017. Tùy vào mức độ gây thiệt hại mà người thực hiện hành vi này có thể đối diện với mức phạt tù cao nhất là chung thân.

Nhưng theo quy định tại khoản 1 điều 18, phụ lục I, II, III nghị định 113/2017/NĐ-CP và khoản 3 điều 9 nghị định 17/2020/NĐ-CP sửa đổi bổ sung nghị định 113/2017/NĐ-CP, một số hợp chất xyanua, cụ thể Acetonitrile (Metyl xyanua); 3,5-Diclo phenyl isoxyanat không thuộc danh mục hóa chất bị cấm bán theo quy định.

Và dù pháp luật hiện hành đã quy định cụ thể về điều kiện kinh doanh, cấp giấy phép, giấy chứng nhận cho các chủ thể kinh doanh cũng như quy định về việc kiểm soát hoạt động mua bán nhưng trên thực tế việc kiểm soát hoạt động mua bán các hóa chất độc nói chung, xyanua nói riêng vẫn chưa thực sự đủ chặt chẽ. Chính điều này đã dẫn đến tình trạng các hóa chất độc được mua bán khá phổ biến và dễ dàng trên thị trường.

Tôi đề nghị các cơ quan được giao như Bộ Công Thương, cụ thể là Cục Hóa chất hoặc tất cả các ngành có liên quan phải quản lý chặt chẽ hơn bởi các quy định cụ thể; nếu sử dụng đúng mục đích thì có thể, còn nếu không phải nghiêm cấm. Bởi chuyện này không đơn giản là hóa chất đơn thuần mà nó là hóa chất độc hại, giết người nên phải quản lý rất chặt và nghiêm.

Trung Quốc: không được bán chất độc hại cho cá nhân

Trung Quốc đã thiết lập một chế độ quản lý chặt chẽ hơn nhiều đối với hóa chất cực độc so với hóa chất nguy hiểm thông thường, đồng thời đặt ra các yêu cầu về giấy phép sản xuất, vận hành, sử dụng an toàn, cũng như yêu cầu bổ sung về lưu trữ và mua bán các loại chất này.

Đối với người bán, nước này quy định phải kiểm tra người mua có giấy phép mua hàng hợp lệ trước khi bán; phải duy trì hồ sơ bán hàng bao gồm các hóa chất đã bán, số lượng, mục đích sử dụng, tên người mua, bản sao giấy phép mua hàng và thẻ căn cước của người mua; giữ các hồ sơ này ít nhất một năm. Đặc biệt, không được bán hóa chất độc hại cao cho người mua là cá nhân (trừ thuốc trừ sâu).

Còn với người mua phải cung cấp giấy phép sản xuất/ vận hành/ sử dụng an toàn hoặc giấy phép mua hàng do cơ quan công an địa phương cấp trước khi mua; đồng thời khai báo các hóa chất độc hại cao đã mua, số lượng và thông tin tới cơ quan công an địa phương trong vòng năm ngày kể từ ngày mua.