Dệt may sẽ hưởng lợi rất lớn từ Hiệp định EVFTA - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Với các cam kết mở cửa thị trường sâu rộng, lại được ràng buộc bởi những cam kết về bảo hộ sở hữu trí tuệ, EVFTA sẽ tạo ra động lực mới cho việc thu hút đầu tư của EU vào VN.

Năm 2019 xuất khẩu tăng thêm 16 tỉ USD

Với mức cắt giảm thuế theo nguyên tắc 7/10, EU sẽ dần xóa bỏ toàn bộ thuế nhập khẩu hàng hóa từ VN, tối đa trong vòng 7 năm. Nhiều sản phẩm là thế mạnh xuất khẩu của VN được loại bỏ thuế hoàn toàn ngay khi hiệp định có hiệu lực.

Cụ thể, có đến 99% các ngành hàng sẽ được hưởng ưu đãi thuế quan, giảm thuế ngay về 0%, trong khi với chương trình ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) hiện nay, VN mới được hưởng 0% cho khoảng 42% nhóm hàng, sản phẩm.

Tới đây, VN sẽ không còn GSP nữa, nên ưu đãi thuế quan ở hiệp định này mang lại lợi ích to lớn cho các sản phẩm Việt như nông sản, thủy sản, đồ gỗ, dệt may, da giày, điện tử, công nghiệp xe hơi... Đặc biệt thủy sản sẽ được xóa bỏ thuế quan hoàn toàn (trừ cá ngừ đóng hộp và cá viên áp dụng hạn ngạch thuế quan là 11.500 tấn) với lộ trình dài nhất là 7 năm.

Với cá ngừ, Thái Lan, Trung Quốc đang là hai đối thủ lớn nhất của VN. Hai quốc gia trên đều chưa ký FTA với EU. Điều này đồng nghĩa cá ngừ VN có lợi thế tuyệt đối về thuế so với hai nước trên tại EU. Tương tự với tôm, VN hiện đang đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu mặt hàng này với thị phần 14%, sau Ấn Độ với 15% thị phần. Khi EVFTA có hiệu lực, tôm Việt sẽ được giảm thuế trong khi đàm phán FTA giữa Ấn Độ và EU lại đang bị tạm ngưng. Đây được xem là cơ hội để sản phẩm tôm VN vươn lên vị trí xuất khẩu hàng đầu của Ấn Độ. Hiện mức thuế xuất khẩu tôm của VN vào EU trung bình là 6 - 20%, cá ngừ từ 11 - 20%.

Theo tính toán của hai bên, với EVFTA, tăng trưởng xuất khẩu của VN vào EU sẽ tăng thêm 4-6% vào năm 2019, tương đương tăng thêm khoảng 16 tỉ USD, đến 2028 sẽ tăng thêm hơn 75 tỉ USD. Cơ cấu các mặt hàng xuất khẩu và cơ cấu kinh tế của VN với EU có tính bổ trợ chứ không cạnh tranh trực tiếp, nên cơ hội rất đáng kể nếu tổ chức sản xuất, tiếp cận thị trường tốt.

EVFTA và cải cách thể chế

Báo cáo "Tác động của EVFTA đến cải cách chính sách và thể chế" do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) thực hiện nêu rõ với lợi thế trong độc quyền nhà nước, dễ dàng tiếp cận tín dụng ngân hàng, DNNN đã cạnh tranh không công bằng với khu vực tư nhân. Có sự không tương thích về định nghĩa DNNN trong EVFTA (rộng hơn) so với quy định tại Luật doanh nghiệp năm 2014.

Vấn đề này đặt ra việc điều chỉnh thể chế của VN cần hướng tới áp dụng chung các quy định pháp lý đối với tất cả các DN, buộc DNNN hoạt động theo các nguyên tắc thị trường nhiều hơn.

Yêu cầu quan trọng trong việc cải cách ở lĩnh vực này là tách biệt quyền sở hữu nhà nước tại DNNN với quản lý nhà nước đối với DN, các tác giả báo cáo nhấn mạnh.

Đồ họa: N.KH.