Thông tin từ Thương vụ Việt Nam tại Indonesia, tình hình xuất khẩu gạo Việt Nam sang thị trường Indonesia có khả năng sẽ bất lợi trước việc Cơ quan Hậu cần quốc gia (cơ quan được phân giao thu mua gạo thầu quốc tế của Chính phủ) và Cơ quan Lương thực quốc gia Indonesia bị một tổ chức dân sự People's Democracy Study (SDR) khiếu kiện lên Ủy ban Chống tham nhũng quốc gia - KPU.

Cáo buộc tham nhũng thông qua thổi phồng, cộng giá vào gạo nhập khẩu từ Việt Nam

Diễn biến này diễn ra trong bối cảnh xuất khẩu gạo sang thị trường Indonesia tiếp tục sẽ có thuận lợi khi nhu cầu nhập khẩu gạo vừa được Cơ quan Lương thực quốc gia Indonesia cập nhật dự báo tăng thêm lên 5,18 triệu tấn trong cả năm 2024 thay vì số lượng 3,6 triệu tấn.

Cơ quan Thương vụ cho hay: mới đây truyền thông Indonesia có đưa tin giám đốc điều hành của SDR là ông Prasetyo Adi đã chính thức nộp đơn khiếu nại chủ tịch Cơ quan Lương thực quốc gia - Babanas và chủ tịch Cơ quan Hậu cần quốc gia Indonesia - Preum Bulog lên Ủy ban Chống tham nhũng quốc gia Indonesia.

Tổ chức này đưa ra cáo buộc nghi ngờ liên quan tới tham nhũng thông qua việc thổi phồng, cộng giá vào giá gạo nhập khẩu từ Việt Nam. 

Thêm nữa là cáo buộc liên quan tới việc gạo nhập khẩu bị tồn ứ ở cảng Tanjung Priok (bị bốc dỡ chậm) khiến phát sinh chi phí phạt bốc dỡ chậm, làm gia tăng giá gạo.

Theo tính toán của tổ chức dân sự này, "tổn thất của nhà nước từ hành vi tham nhũng này có thể lên tới 2.000 tỉ Rp. 

Đáng lưu ý, tổn thất này được tính toán dựa trên chênh lệch giá chào bán của một công ty Việt Nam, mức giá chênh tới 82 USD/tấn.

Cụ thể, nếu tỉ giá chỉ tính là 15.000 Rp/USD thì mức chênh lệch là 180,4 triệu USD. Với số lượng gạo nhập khẩu là 2,2 triệu tấn trong 5 tháng 2024, con số chênh lệch là 2.000 tỉ Rp.

Theo đó, giá chênh lệch mà tổ chức này đưa ra là tham chiếu giá chào của một công ty Việt Nam là Tập đoàn Tân Long, một trong những công ty được cho là đã tham gia vào quá trình cung ứng gạo nhập khẩu.

Trước thực trạng trên, Cơ quan Hậu cần quốc gia đã bác bỏ cáo buộc đưa ra trước đó và cho rằng: "Tập đoàn Tân Long của Việt Nam đã chào giá gạo, nhưng thực sự đã không có bất cứ bản chào giá thầu chính thức nào kể từ khi mở thầu năm 2024 đến nay của Bulog. Tập đoàn này không có hợp đồng nhập khẩu gạo nào với chúng tôi trong năm nay"; "Bulog là nạn nhân của báo cáo không có cơ sở này, nhằm tạo dư luận xấu".

Nguy cơ ảnh hưởng tới gạo Việt xuất sang Indonesia

Giám đốc chuỗi cung ứng và dịch vụ công của Perum Bulog Mokhamad Suyamto cho biết cáo buộc tăng giá bắt đầu xuất hiện khi một công ty Việt Nam là Tập đoàn Tân Long chào bán 100.000 tấn gạo với giá 538 USD/tấn nhân chuyến thăm nhà máy xay xát của tập đoàn này trong dịp Bộ trưởng Nông nghiệp Indonesia sang Việt Nam trong tháng 5-2024.

Theo đánh giá của cơ quan thương vụ, việc Cơ quan Lương thực quốc gia và Cơ quan Hậu cần quốc gia Indonesia bị khiếu kiện lên Ủy ban Chống tham nhũng quốc gia nước này liên quan tới cáo buộc tham nhũng từ việc mua gạo từ Việt Nam (cho dù đang trong quá trình điều tra) có khả năng sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc thu mua lúa gạo của Indonesia từ Việt Nam cho đến hết năm 2024, hoặc cho tới khi vụ việc được điều tra làm rõ.

Vụ việc khiếu kiện đang trong quá trình điều tra. Vì vậy, cơ quan thương vụ cho rằng từ vụ việc đáng tiếc này, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam cần thận trọng trong bất cứ giao dịch, phát ngôn, không để ảnh hưởng đến toàn bộ các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam nói chung.

Đồng thời cần có sự cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp xuất khẩu, đoàn kết, cùng bảo vệ hình ảnh hạt gạo, ngành lúa gạo nước nhà. 

Trường hợp nếu có sự cạnh tranh không lành mạnh của doanh nghiệp xuất khẩu, sẽ tạo thuận lợi cho các phe nhóm lợi ích tại Indonesia tận dụng, khai thác, và cuối cùng sẽ ảnh hưởng chính tới các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Cơ hội tăng xuất khẩu với gạo Việt

Sau thông tin Philippines giảm thuế nhập khẩu gạo từ 35% xuống còn 15%, nhiều doanh nghiệp tại ĐBSCL cho rằng cơ hội cho gạo Việt giữ giá cao và đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường này.