Phòng tắm kiểu Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: inlifehealthcare.com

Bạn có thể đã từng nhìn thấy, hoặc nghe nói về việc các câu lạc bộ thể hình, phòng tập gym có phòng xông hơi bên trong phòng thay đồ để bạn thư giãn sau khi luyện tập. Nhưng, liệu xông hơi sau khi luyện tập có thực sự tốt cho bạn?

Đã có nhiều ý kiến, kinh nghiệm của các chuyên gia cũng như của chính những người sử dụng về tác dụng của xông hơi trong điều trị một số bệnh thông thường và nhất là hồi phục, nâng cao sức khỏe vì xông hơi đúng cách mang lại rất nhiều lợi ích.

Các loại xông hơi

Có rất nhiều loại, hình thức xông hơi khác nhau, nhưng thông thường, tất cả các phòng xông hơi thường sẽ được làm nóng đến nhiệt độ từ 65oC đến 90oC để dùng sức nóng của nhiệt tác động đến cơ thể con người.

Xông hơi kiểu Phần Lan được coi là xông hơi "khô" trong khi xông hơi kiểu Thổ Nhĩ Kỳ lại có rất nhiều hơi nước. Mọi người thường dành khoảng từ 15-30 phút trong phòng xông hơi, phụ thuộc vào việc họ muốn hấp thu bao nhiêu sức nóng và quan trọng nhất là khả năng chịu đựng của cơ thể người đó.

Sự khác biệt giữa các hình thức xông hơi chính là ở phương pháp tạo ra nhiệt. Có những cách phổ biến sau đây để tạo ra hơi nóng:

- Dùng bếp than củi đốt: Bếp than củi đốt sẽ được sử dụng để làm nóng đá của phòng xông hơi. Nhiệt độ của các phòng xông hơi dạng này thường rất cao, nhưng độ ẩm lại rất thấp do vậy bạn thường có cảm giác nóng, khô khi tiếp xúc với loại xông hơi này.

- Xông hơi nhờ sức nóng của dòng điện: Một máy làm nóng chạy bằng điện sẽ được gắn lên tường hoặc ở dưới sàn để làm nóng phòng. Nhiệt độ của các phòng loại này cũng sẽ cao và độ ẩm cũng sẽ thấp tương tự như loại dùng bếp than củi đốt.

- Phòng tắm hơi: Còn được gọi là phòng tắm kiểu Thổ Nhĩ Kỳ. Nhiệt độ của các phòng tắm hơi này thường thấp, nhưng độ ẩm lại rất cao, có khi đến 100%. Một phòng kín mịt mù hơi nước là điều bạn thường gặp với hình thức này

- Dùng tia hồng ngoại: Sóng ánh sáng từ các loại đèn đặc biệt sẽ được dùng để làm nóng cơ thể mà không cần làm nóng phòng. Lợi ích của biện pháp này cũng tương tự như các phòng tắm hơi thông thường nhưng nhiệt độ thấp hơn. Các phòng xông hơi dùng tia hồng ngoại sẽ có nhiệt độ quanh khoảng 60oC.

Trong khi nhiệt độ và độ ẩm của các phòng xông hơi có thể khác nhau, ảnh hưởng của xông hơi lên cơ thể đều giống nhau, cho dù bạn dùng kiểu xông hơi nào. Tuy nhiên mỗi người sẽ có khả năng chịu đựng và thích nghi với mỗi loại xông hơi khác nhau.

Lợi ích về sức khỏe

Ngoài việc giúp bạn thư giãn, xông hơn còn có rất nhiều lợi ích khác về sức khỏe.

Dành thời gian trong phòng xông hơi có thể ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe trái tim. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, tiếp xúc với nhiệt độ cao sẽ làm các mạch máu giãn nở và có tác dụng cải thiện tuần hoàn và làm giảm huyết áp.

Những người bị đau cơ và đau khớp mãn tính do bệnh viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh đau cơ do xơ hóa có thể sẽ thấy giảm đau và giảm mệt mỏi sau khi xông hơi.

Một số vận động viên còn dùng xông hơi như một cách để cải thiện thành tích và sức bền. Sau khi xông hơi, sức mạnh của cơ bắp và năng lượng cơ thể sẽ tăng lên. Do vậy, nếu bạn đang tìm kiếm một phương pháp tăng cường sức mạnh cho cơ bắp và năng lượng, xông hơi có thể là một phương pháp bạn nên cân nhắc.

Theo y học cổ truyền, hơi nóng từ xông hơi làm giãn nở mạch máu dưới da, kích thích lưu thông khí huyết, thúc đẩy việc đào thải các chất độc tích tụ trong cơ thể, hàn khí hoặc thấp khí ra khỏi cơ thể theo đường mồ hôi. Đồng thời, khi xông hơi, lượng mồ hôi được bài tiết ra khá nhiều sẽ mang theo những chất độc từ quá trình trao đổi chất và hoạt động của cơ thể. Có thể nói, đông y coi việc xông hơi là một phương pháp hiệu quả giải độc tự nhiên mà không cần đưa bất cứ dược chất nào vào trong cơ thể.

Lợi ích của xông hơi trong giảm cân

Lượng cân nặng bạn giảm đi trong khi xông hơi là khối lượng của nước thoát ra dưới dạng mồ hôi. Kèm theo mất nước bạn sẽ mất đi một số muối khoáng, chất điện giải. Đây là một điều không được lý tưởng lắm và bị coi là điểm trừ cho việc xông hơi. Bị mất nước thường xuyên sẽ ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của bạn, do vậy, bạn nên chắc chắn rằng bạn sẽ bổ sung đủ lượng nước và các chất điện giải thay thế cho lượng đã mất đi càng sớm càng tốt ngay sau khi xông hơi.

Nhưng, ở trong môi trường nhiệt độ cao có thể làm nhịp tim của bạn tăng lên, và điều này có thể làm bạn đốt cháy được nhiều calo hơn khi ngồi trong phòng xông hơi so với việc bạn ngồi nghỉ ngơi trong phòng có nhiệt độ bình thường. Tuy nhiên, ảnh hưởng này chỉ rất nhỏ và sẽ không thực sự ảnh hưởng nhiều đến tổng lượng calo mà bạn đốt cháy.

Việc cân bằng giữa các biện pháp giảm cân là vô cùng quan trọng. Chỉ riêng xông hơi có thể sẽ không giúp bạn giảm cân nhưng có thể sẽ có ích nếu xông hơi chỉ là một phần trong kế hoạch giảm cân của bạn. Bạn nên có một kế hoạch giảm cân một cách toàn diện, phối hợp giữa chế độ ăn uống, luyện tập, xông hơi và chính kế hoạch này mới là điều thực sự có hiệu quả trong quá trình giảm cân lành mạnh của bạn.

Nên nhớ, xông hơi có những tác dụng nhất định và chỉ là một phần trong kế hoạch giảm cân tối ưu cho riêng bạn.

Nguy cơ khi xông hơi

Tất cả các dạng xông hơi sẽ làm cơ thể bạn tiếp xúc với nhiệt độ cao. Khi cơ thể bạn bị làm nóng quá mức, bạn sẽ đổ mồ hôi. Đổ mồ hôi sẽ làm bạn mất nước và quan trọng hơn, mất các chất điện giải. Bạn sẽ rơi vào tình trạng mất nước nếu lượng nước bạn mất đi nhiều hơn lượng nước bạn nạp vào. Do vậy, với bất kỳ loại xông hơi nào, bạn đều cần phải bổ sung đủ nước bằng cách uống nhiều nước khi xông hơi. Và nếu bạn là người đổ nhiều mồ hôi, bạn nên uống các loại nước có chứa các chất điện giải.

Trung bình, mỗi người sẽ mất khoảng nửa lít mồ hôi sau khi ở trong phòng xông hơi một thời gian ngắn. Nhưng bạn có thể phòng ngừa tình trạng mất nước bằng cách bổ sung đủ nước  trước, trong và sau khi xông hơi. Việc này sẽ giúp bạn thay thế được lượng nước đã mất khi đổ mồ hôi. Các loại nước nên uống khi xông hơi là nước lọc, nước khoáng, nước có bổ sung chất điện giải hoặc một ly trà gừng, trà chanh ấm.

Mất nước nghiêm trọng là tình trạng cấp cứu và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.

Để tránh mất nước, cần uống nhiều nước và nắm rõ các dấu hiệu từ nhẹ đến trung bình của tình trạng mất nước, bao gồm:

- Khô miệng.

- Rất khát nước.

- Đau đầu.

- Chóng mặt.

- Mê sảng nhẹ.

- Không tiểu tiện như bình thường hoặc tiểu rất ít.

Những ai cần hạn chế hoặc tránh xông hơi

Những người lớn tuổi và những người mắc các bệnh mãn tính như hạ huyết áp, rối loạn tuần hoàn não, thiếu máu não, tiểu đường, bệnh thận và suy tim sẽ có nguy cơ bị mất nước cao hơn. Nếu bạn mắc các bệnh trên, hãy đi khám bác sĩ trước khi bắt đầu bất cứ loại xông hơi nào.

Trẻ em được khuyến cáo không nên sử dụng bất cứ loại xông hơi nào vì cơ thể trẻ rất nhạy cảm với tình trạng mất nước và có thể ra những biến chứng nghiêm trọng.

Bạn cũng nên đi kiểm tra trước khi xông hơi xem liệu mình có mang thai hay không, vì phụ nữ mang thai được khuyến cáo không nên xông hơi.

Một vài lưu ý cho bạn

Xông hơi sau khi luyện tập thể thao có thể sẽ giúp ích cho bạn nếu được tiến hành một cách cẩn thận và đúng cách.

- Bạn nên bắt đầu xông hơi trong một khoảng thời gian ngắn (5 phút) sau đó "nghe ngóng" xem cơ thể bạn cảm thấy như thế nào ngay sau khi xông hơi và trong suốt khoảng thời gian còn lại trong ngày. Nếu bạn cảm thấy thoải mái và không gặp vấn đề gì, bạn có thể tăng dần thời gian xông hơi.

- Trong quá trình xông hơi, bất cứ khi nào bạn thấy mệt mỏi, nhức đầu hay bồn chồn, buồn nôn... hãy ngay lập tức bước ra khỏi phòng xông hơi, ngồi xuống chỗ mát, nghỉ ngơi và uống một chút nước từ từ, có thể là nước lọc, nhưng tốt nhất là nước khoáng có bổ sung các chất điện giải, hoặc một ly nước trà gừng, nước chanh ấm.