Ký họa Khẩu đội cối 62 ly nữ, quân giải phóng huyện Phù Mỹ Bình Định, 20-2-1972.

Nhân kỷ niệm 72 năm ngày thương binh - liệt sĩ (27-7), Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng tổ chức triển lãm mỹ thuật với chủ đề Ký ức chiến trường giới thiệu đến công chúng 64 ký họa về chiến trường Khu V của liệt sĩ - họa sĩ .

Họa sĩ Hà Xuân Phong sinh năm 1937, quê ở Đà Nẵng. Trong chiến tranh, ông vừa là chiến sĩ trực tiếp chiến đấu, vừa cầm bút vẽ.

Ký họa của Hà Xuân Phong là những góc nhìn chân thật về cuộc sống của đồng bào, chiến sĩ ở chiến trường Khu V, tái hiện chân thực và sâu sắc năm tháng lịch sử hào hùng của một thời chiến tranh máu lửa.

64 tác phẩm ký họa chiến trường của Hà Xuân Phong được nhà điêu khắc Phạm Hồng lưu giữ đến nay.

Nhà thơ Thanh Quế xúc động ngắm tranh ký họa của đồng đội mình được trưng bày tại bảo tàng - Ảnh: ĐOÀN NHẠN

Chiều tối 19-7, trong buổi khai mạc triển lãm, nhà thơ Thanh Quế (75 tuổi) đang nằm viện điều trị dạ dày cũng tìm đến bảo tàng để ngắm nhìn những bức ký họa của đồng đội mình được treo ngay ngắn tại bảo tàng Mỹ Thuật Đà Nẵng.

Nhà thơ Thanh Quế xúc động nhớ lại: năm 1958, bức tranh áp phích đầu tiên Hà Xuân Phong vẽ tố cáo tội ác của bọn Mỹ - Diệm giết hại nhiều đồng chí ta bằng thuốc độc ở nhà tù Phú Lợi . Nhờ thế, Hà Xuân Phong được vào học trung cấp hội họa. Sau đó, anh sang học Cao đẳng Mỹ thuật ở Liên Xô.

Vừa về nước, sẵn có đợt đi B, anh xung phong về Nam. Ở chiến trường phải coi việc vẽ là việc phụ mà việc gùi cõng, làm rẫy, dời nhà - những việc cần bảo tồn cho sự sống là chính.

"Hà Xuân Phong thường bị sốt rét. Lúc sốt, anh nằm đừ nhưng sốt lui là anh làm rẫy, cõng gùi rất khỏe. Trên nóc gùi, anh cột theo giấy và bút vẽ. Khi dừng chân, mọi người tranh thủ mắc võng nghỉ thì Hà Xuân Phong đem giấy mực ra phác thảo" nhà thơ Thanh Quế nhớ lại.

Triển lãm góp phần kể câu chuyện kháng chiến chống Mỹ của dân tộc với bạn bè quốc tế - Ảnh: Bảo tàng Mỹ Thuật Đà Nẵng

Hà Xuân Phong vẽ rất nhiều đề tài nhưng theo nhà thơ Thanh Quế, thành công nhất của anh là vẽ hình ảnh những bà mẹ, những em bé. Tay bút của anh như run rẩy, xúc động khi vẽ mảng tranh này.

Người chiến sĩ - họa sĩ tài hoa ấy đã hy sinh ở tuổi 37 trong một chuyến công tác khi vượt sông Trà Nô, Hiệp Đức, Quảng Nam. Anh để lại hàng trăm bức ký họa chiến trường, trong đó có nhiều tác phẩm hiện nay thuộc sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Triển lãm Ký ức chiến trường diễn ra đến hết ngày 30-7 tại Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng.

Một số tác phẩm ký họa của liệt sĩ - họa sĩ Hà Xuân Phong tại triển lãm:

Ký họa Khẩu đội cối 82 quân Giải phóng, huyện Phù Mỹ đang nhận mục tiêu tại trận địa, Bình Định, 21-2-1972 .

Ký họa Thay băng cho trẻ, ngày 17-11-1970

Ký họa Đội an ninh xã Mỹ thắng đang trực chiến trên xác xe tăng giặc .

Trên bờ biển Phú Thư, Phù Mỹ - ngày 5-5-1972.

Công nhân nhà máy in tỉnh Bình Định đang khẩn trương in chính sách, truyền đơn và mệnh lệnh khởi nghĩa của Bộ chỉ huy quân sự mặt trận Bình Định - 6-4-1972.

Đại đội 2, Trung đoàn xe tăng Quân giải phóng miền Trung Trung Bộ trên đường hành quân ra mặt trận - 24-6-1974.

Đại đội 2, trung đoàn xe tăng quân giải phóng vùng Trung Trung Bộ - 23-8-1974.

Pháo thủ 12 ly 7, Đại đội 2 trung đoàn xe tăng quân giải phóng miền Trung Trung Bộ vẽ ngày 19-8-1974.

Pháo binh quân giải phóng trút bão lửa vào Trung đoàn 40 huyện Hoài Nhơn. 1-5-1972.

Các em làm gạo giúp các chú giải phóng quân. - 1-1-1970.

Quân giải phóng chốt trên cứ điểm biên phòng Nông Sơn, Quảng Nam.

Ký họa Mẹ Kết (Bình Định) kiên cường bám trụ nuôi bộ đội, cán bộ suốt 15 năm kháng chiến chống Mỹ. Bác Sương xã Mỹ Thắng có 4 người con cho đi nhập ngũ cứu nước.

Du kích xã Đức Phong làm mìn tự tạo (10-1969).

Dưới lũy tre làng bị tàn phá lại mọc lên mái trường nhỏ.

Trong một túp lều nhỏ - ký họa bút sắt, chì.

TTO - Hơn 200 bức ký họa trực tiếp tại đường Trường Sơn trong những năm 1960-1975 được trưng bày tại triển lãm Ký ức đường Trường Sơn nhân 60 năm thành lập đường Trường Sơn huyền thoại (1959-2019).