Trong chương trình Trên Ghế ngày 17-12, ông Vũ Tấn Công - cựu tổng thư ký VAMA - đã đưa ra góc nhìn sâu sắc về vấn đề được nhiều người quan tâm: "Xe Trung Quốc không có nhà máy thì dễ bỏ Việt Nam?".

* Là người đã theo dõi thị trường ô tô Việt Nam gần 20 năm nay, ông đánh giá thế nào về xu hướng xe Trung Quốc ồ ạt vào Việt Nam?

- Từ năm ngoái đến nay có rất nhiều hãng ô tô Trung Quốc vào Việt Nam. Ví dụ Aion thuộc Tập đoàn GAC, BYD, Haval, Lynk & Co… Tôi cho rằng có những nguyên nhân sau.

Thị trường ô tô con, đặc biệt ô tô điện, ở Trung Quốc gần như đã bão hòa. Tiếp theo, Tổng thống đắc cử Donald Trump tuyên bố sẽ áp thuế 100% ô tô nhập khẩu Trung Quốc. Vì thế, nhiều hãng xe Trung Quốc tỏ ra lo lắng. Ngoài ra, việc tìm kiếm thị trường mới là nhu cầu đương nhiên của một nhà sản xuất, không nằm ngoài chiến lược của công ty.

Về việc chọn Việt Nam, có 3 lý do:

Thứ nhất, thị trường ô tô Việt Nam tuy còn nhỏ nhưng rất tiềm năng. Theo số liệu tôi tổng hợp được, Việt Nam hiện nay có khoảng 53,8 ô tô/1.000 dân. Con số này so với các nước khác lân cận ở châu Á còn thấp hơn nhiều.

Thứ hai, dân số Việt Nam hiện khoảng 100 triệu người, thu nhập bình quân đầu người khoảng hơn 4.600 USD. Những con số này rất tiềm năng cho phát triển ô tô.

Thứ ba, Việt Nam đã tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do. Vì thế, nếu đặt nhà máy tại Việt Nam, xe Trung Quốc có cơ hội xuất khẩu ra các nước thành viên và được ưu đãi thuế.

* Nhiều thương hiệu xe Trung Quốc vào Việt Nam nhưng không đầu tư quá nhiều, không xây nhà máy, không xây trạm sạc, gần như để đại lý tự làm mọi thứ. Đây có phải là cách để họ có thể dễ dàng rút lui hơn khi kết quả kinh doanh không được như kỳ vọng?

- Chính xác là như vậy.

Hiện tại có Omoda & Jaecoo liên doanh với Geleximco để làm nhà máy ở Thái Bình. Lynk & Co liên doanh với Tasco Auto cũng làm nhà máy ở Thái Bình. Còn lại, hầu hết các thương hiệu đều không làm nhà máy. Đối với những hãng có ô tô điện, họ không có kế hoạch xây dựng trạm sạc tại Việt Nam.

Tôi cho rằng họ chưa tin vào việc có thể thành công ở Việt Nam nên không đầu tư nhiều. Họ không đầu tư nhà máy hay trạm sạc. Thậm chí, họ cũng không đầu tư đại lý mà chọn cách chỉ định một nhà phân phối, và nhà phân phối đó cũng phải tự lo.

Riêng BYD Việt Nam do BYD Trung Quốc đầu tư, còn các hãng khác đều chỉ định một nhà phân phối. Ví dụ, Aion chỉ định công ty ô tô năng lượng mới Harmony, Harmony cũng phải tự đầu tư.

Họ ý thức được thương hiệu ô tô Trung Quốc hiện nay ở Việt Nam còn yếu, nên khả năng thành công tương đối thấp. Với cách làm đó, nếu thua họ rút lui cũng dễ hơn.

* Vậy nếu có kịch bản này xảy ra, thiệt hại đối với người tiêu dùng sẽ như thế nào, thưa ông?

- Theo tôi, thiệt hại rất lớn.

Thứ nhất sẽ không có chỗ bảo dưỡng, sửa chữa, bảo hành chính hãng.

Thứ hai, nếu khách hàng đồng ý tự ra gara ngoài để sửa, họ cũng không có chỗ để mua phụ tùng.

Thứ ba, sẽ có lúc khách cần bán xe đi. Khi đã rút lui khỏi Việt Nam, việc bán lại xe Trung Quốc đã qua sử dụng rất khó, thậm chí "bán rẻ như cho" chưa chắc đã được. Đấy là thiệt hại về mặt tài chính.

Tôi nghĩ rằng những thiệt hại kể trên đã bao quát được tổng thể. Theo tôi, mua ô tô bây giờ nên lựa chọn một thương hiệu đã có tiếng và được khẳng định tại thị trường Việt Nam. Mọi người không nên mua những thương hiệu mới vào hoặc chưa được khẳng định.

* Vậy lời khuyên mà ông đưa ra cho người tiêu dùng trong mùa mua sắm cuối năm là gì?

- Theo nghiên cứu của tôi, để mua ô tô, người dùng cần quan tâm những yếu tố sau.

Đầu tiên, chiếc xe phải đáp ứng được nhu cầu sử dụng. Sau khi đã tìm được những cái tên phù hợp với nhu cầu, người dùng sẽ quan tâm đến giá bán. Lúc này, yếu tố quyết định để mua một mẫu xe là thương hiệu.

Yếu tố thương hiệu của một hãng xe được xây dựng từ nhiều điểm khác nhau. Người dùng chỉ nên mua mẫu xe có thương hiệu được khẳng định trên thị trường. Đó là sự cam kết lâu dài của thương hiệu đó tại Việt Nam. Ví dụ, có nhà máy, có hệ thống trạm sạc, có hệ thống đại lý 3S hoặc 4S, chính sách bảo hành tốt.

Đây là những điều mà tôi khuyên người tiêu dùng nên sáng suốt trong việc lựa chọn trước khi quyết định mua xe.

* Một khách mời trong số Trên Ghế trước đang sử dụng chiếc Beijing U5 Plus thuộc thương hiệu đã rút lui khỏi Việt Nam. Anh ấy chia sẻ rằng ngoài việc chọn thương hiệu, người dùng cũng nên chọn cả nhà phân phối. Ông đánh giá ý kiến này như thế nào?

- Hoàn toàn chính xác.

Nếu một nhà phân phối bé nhỏ lẻ, hôm nay người ta làm việc này, mai người ta làm việc khác. Việc họ biến mất khỏi thị trường rất dễ.

Nhưng đối với nhà phân phối lớn có uy tín, họ ít khi làm chuyện đó. Họ có cửa hàng bán xe, trạm dịch vụ sửa chữa, cung ứng phụ tùng và các vấn đề khác. Đối với một nhà phân phối quy mô như vậy, họ ít khi thay đổi. Như vậy, mình có thể đặt niềm tin vào đó.

Vì thế, việc lựa chọn nhà phân phối rất quan trọng, chúng ta mua ô tô không thể đến một cửa hàng bé bé.

* Cảm ơn ông rất nhiều.

Chủ xe Beijing U5 Plus: 'Mua xe Trung Quốc phải tự bơi nếu không chọn đúng nhà phân phối'

Chiếc Beijing U5 Plus không còn đại lý phân phối tại Việt Nam. Người mua xe cho rằng điều quan trọng đầu tiên cần xem xét khi mua xe không phải là chiếc xe, mà là nhà phân phối.