Bộ GTVT chốt thiết kế hoa sen cho sân bay Long Thành - Ảnh: ACV - TT

Nhiều đại biểu (ĐB) Quốc hội đã bày tỏ băn khoăn như vậy khi thảo luận tại tổ vào chiều 24-10, sau khi nghe Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày báo cáo nghiên cứu khả thi về dự án cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1 (trong đó Chính phủ đề xuất giao cho Tổng công ty Cảng hàng không VN - ACV triển khai) và báo cáo thẩm tra của Quốc hội.

Rủi ro nên Nhà nước bảo lãnh vay vốn

Trong báo cáo thẩm tra tờ trình của Chính phủ, ông Vũ Hồng Thanh, chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, cho rằng đây là dự án kéo dài nhưng đến nay hội đồng thẩm định chưa có báo cáo đầy đủ, chưa làm rõ một số nội dung như tổng mức đầu tư, hiệu quả kinh tế - xã hội và tài chính, công nghệ chính, quản lý vận hành, khai thác và đào tạo nguồn nhân lực, cơ chế chính sách đặc thù...

Đối với tổng mức đầu tư, theo ông Thanh, nhiều hạng mục tính toán mới dừng ở mức thiết kế sơ bộ có thể dẫn đến tăng tổng mức đầu tư, nên cần rà soát để tránh gây biến động lớn tổng mức đầu tư. Ngoài ra, đây là công trình quan trọng quốc gia, có liên quan đến quốc phòng, an ninh quốc gia nên việc lựa chọn nhà đầu tư cần phải hết sức thận trọng, chặt chẽ, bảo đảm cơ sở pháp lý.

Ủy ban Kinh tế cũng bày tỏ lo ngại về phương án huy động vốn do báo cáo nghiên cứu khả thi chưa có đánh giá tác động cụ thể của từng loại nguồn vốn, mà mới tập trung vào phương án sử dụng vốn, trong khi ACV phải đi vay 2,628 tỉ USD. Trong khi đó, cảng hàng không quốc tế Long Thành thuộc đối tượng được bảo lãnh Chính phủ, khoản vay này sẽ được tính vào nợ công.

"Do đó, đề nghị Chính phủ báo cáo thêm có khả năng cấp bảo lãnh đối với khoản vay này để có cơ sở đánh giá đầy đủ, chính xác tác động đến nợ công" - báo cáo thẩm tra yêu cầu. Đồng thời đề nghị cần cân nhắc về khả năng huy động vốn của ACV, vì đơn vị này vừa phải đồng thời thực hiện đầu tư mở rộng cảng hàng không Tân Sơn Nhất cũng như các cảng hàng không khác trên cả nước.

Dù báo cáo Chính phủ nêu rõ dự án đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội (tỉ suất nội hoàn kinh tế là 19%, cao hơn mức trung bình là 10-12%; tỉ suất nội hoàn tài chính là 11,2%, tỉ suất lợi ích trên chi phí tài chính lớn hơn 1...), nhưng cơ quan thẩm tra cho rằng những con số nêu trên còn phụ thuộc vào sản lượng khách, sản lượng hàng không và tăng trưởng GDP... "Chưa kể nếu trong quá trình xây dựng làm tăng tổng mức đầu tư thì tỉ suất nội hoàn có thể thay đổi, chưa kể tiến độ đưa ra được đánh giá là khó khả thi".

Lo dự án đội vốn, chậm tiến độ

Cũng tại buổi thảo luận, ĐB Quốc hội tỉnh Đồng Nai Võ Văn Thưởng, trưởng Ban Tuyên giáo trung ương, đề nghị cần làm rõ diện tích đất tăng thêm sẽ đưa vào dự án giải phóng mặt bằng hay tính vào giai đoạn 1 của dự án. Theo ông Thưởng, Quốc hội đã đồng ý tách việc giải phóng mặt bằng là dự án riêng, nên nếu diện tích tăng thêm có trong dự án này thì cần phải điều chỉnh dự án. Trường hợp đưa vào dự án giai đoạn 1, việc triển khai sẽ thực hiện sau, có thể dẫn tới "chênh lệch chính sách" trong thu hồi đất địa bàn.

Ngoài ra, cần cân nhắc cơ chế giao đất cho doanh nghiệp thực hiện các công trình dịch vụ, đầu tư dự án bởi liên quan đến thu hồi đất của dân. "Người dân nói vì sân bay Long Thành nên di dời sớm để phục vụ mục tiêu sân bay. Nhưng trong đó lại có những dự án thuần túy là kinh doanh, dù là kinh doanh phục vụ sân bay nên đây là vấn đề cần phải hết sức chú ý, chứ sau này Đồng Nai làm công tác tư tưởng với dân khó lắm" - ông Thưởng nói.

Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển (ĐB Lai Châu) cho rằng Chính phủ phải làm rõ thêm việc cần 136ha đất chỉ để triển khai 2 dự án tuyến đường bộ và dự án này có cần thiết phải nằm trong tổng thể dự án sân bay Long Thành? "Việc giao cho ai, chỉ định thầu hay đấu thầu đều có quy định cụ thể. Nếu Chính phủ đề nghị có phương án thì không cần thiết. Vấn đề nữa là tiến độ thế nào? Chính phủ phải đảm bảo và chịu trách nhiệm trước Quốc hội về tiến độ và kiểm điểm trách nhiệm" - ông Hiển nói.

Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái (ĐB Bạc Liêu) cho rằng công tác giám sát, quản lý phải hết sức chặt chẽ ngay từ giai đoạn thiết kế, giao thầu đến thi công... "Kinh nghiệm và thực tế thấy nếu chúng ta không quan tâm giám sát ngay từ giai đoạn đầu của dự án, khi xảy ra những vụ việc xử lý hậu quả sẽ khó lường" - ông Khái nói. Đồng thời gợi ý có thể thuê giám sát nước ngoài để loại trừ hết tất cả các mối quan hệ có thể tác động đến việc tổ chức thi công dự án.

Theo ông Bùi Thanh Tùng (ĐB Hải Phòng), việc đề xuất xây dựng thêm 2 đường nối chưa được giải trình rõ, đặc biệt là vấn đề giải phóng mặt bằng lên tới 136ha, kinh phí đầu tư dự án. Ông Tùng cũng bày tỏ băn khoăn rằng ACV vừa thực hiện đầu tư sân bay Tân Sơn Nhất, sân bay Cát Bi giai đoạn 2, cùng lúc phải huy động vốn cho nhiều dự án có thể dẫn tới nguy cơ kéo dài tiến độ.

Trường tiểu học Suối Trầu (xã Suối Trầu, huyện Long Thành, Đồng Nai) nằm trong quy hoạch giải tỏa làm sân bay Long Thành - Ảnh: A LỘC