Nhà xây dựng trái phép ở phường Hòa Hiệp Bắc, quận Liên Chiểu, Đà Nẵng phải tháo dỡ - Ảnh: H.KHÁ

“Để xảy ra xây dựng trái phép chắc chắn có tiêu cực. Cái này lợi lộc dữ lắm, các ổng nhắm mắt một phát kiếm 30-50 triệu đồng khỏe ru” - bí thư Thành ủy Đà Nẵng đã nói như vậy trong cuộc làm việc với cán bộ chủ chốt Sở Xây dựng của TP này vào sáng 20-9.

Câu nói này, theo dư luận trong giới xây dựng, đã đi trúng vào vấn đề tiêu cực trong quản lý xây dựng hiện nay không chỉ ở Đà Nẵng mà còn ở nhiều tỉnh thành khác.

Xưa nay, trước việc không hoặc chậm phát hiện các sai phạm về xây dựng, cụ thể là xây dựng không phép và sai phép, người ta thường nghe “điệp khúc” muôn thuở là địa bàn rộng, lực lượng cán bộ chuyên trách mỏng và thiếu năng lực, kinh nghiệm...

Tôi cho rằng địa bàn rộng và lực lượng mỏng tuy dễ dẫn đến sơ sót trong kiểm tra, phát hiện một số công trình không phép hoặc sai phép, song không thể lọt nhiều vụ vi phạm như những gì diễn ra thời gian qua trên khắp các địa bàn cả nước. Đặc biệt, nếu nói thiếu kiến thức, kinh nghiệm để phát hiện thì e rằng không thuyết phục.

Cán bộ đội trật tự xây dựng nói chung ở nhiều địa phương hay quy tắc đô thị ở một số thành phố lớn chắc chắn không phải kiến trúc sư cũng không phải kỹ sư để đòi hỏi chuyên môn cao, ngược lại họ chỉ cần “nhìn được” bản vẽ để phát hiện sai phép và “con mắt sáng” để nhận diện công trình không phép.

Lại nữa, thực tế cho thấy nhà dân tuy ở trong hẻm nhỏ song hễ “rục rịch” một tí về xây dựng như nâng nền nhà hay sửa cái hàng rào cỏn con, vừa đổ vật liệu xuống là y như rằng cán bộ trật tự đô thị xuất hiện.

Vậy nên, dư luận đồng tình với cách nhìn nhận thẳng vấn đề rằng khi để xảy ra vi phạm về xây dựng thì chắc chắn có tiêu cực.

Nhưng tiêu cực không chỉ có trong xây dựng không phép và sai phép, mà còn ở chỗ người dân bị phiền hà, nhũng nhiễu khi đi làm hồ sơ về đất đai và xin giấy phép xây dựng.

Anh bạn của tôi là kiến trúc sư ở một thành phố lớn kể rằng tuy anh là người làm việc trong lĩnh vực quản lý nhà nước về xây dựng, biết rất rõ trình tự, thủ tục xin cấp giấy phép xây dựng nhưng khi anh thiết kế và xin phép xây dựng ngôi nhà của người thân vẫn bị hành đi lên đi xuống nhiều lần để bổ sung hồ sơ.

Anh cho rằng việc người dân bị hành khi xin phép xây dựng không nằm ở việc bản vẽ sai hay thiếu quy định hoặc thủ tục rườm rà, mà cốt lõi vấn đề nằm ở chỗ cán bộ tiếp nhận và xử lý hồ sơ.

Tiêu cực trong quản lý xây dựng có thể xem là một trong những “căn bệnh” mãn tính của đô thị. Phát biểu của bí thư Thành ủy Đà Nẵng đã như một chẩn đoán đúng cho căn bệnh, vấn đề còn lại - cũng là mong mỏi nhất của người dân - là làm sao trị dứt bệnh. Điều này phụ thuộc rất nhiều vào thái độ và sự quyết tâm xử lý tiêu cực của những nhà chức trách.