Hiện thực hóa các hệ giá trị trong đời sống

Với hai phiên thảo luận buổi sáng và buổi chiều, các đại biểu thống nhất khẳng định tính cấp thiết phải nghiên cứu, xác định và triển khai xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người Việt Nam gắn với giữ gìn, phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới.

Tổng kết hội thảo, Bí thư Trung ương Đảng - Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa cho biết hội thảo đã thống nhất cần hiện thực hóa các hệ giá trị này trong đời sống thực tiễn và thời gian tới cần phải đưa vấn đề giáo dục giá trị vào trong hệ thống giáo dục quốc dân, từ giáo dục phổ thông tới đại học, trong các học viện.

Trước đó, các hệ giá trị đã được xác định trong một dự án cấp nhà nước do Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam thực hiện. Theo đó, hệ giá trị con người Việt Nam gồm tám giá trị chủ yếu là: yêu nước, đoàn kết, tự cường, nghĩa tình, trung thực, trách nhiệm, kỷ cương, sáng tạo. Hệ giá trị gia đình gồm bốn giá trị cốt lõi: ấm no, hạnh phúc, tiến bộ, văn minh. Hệ giá trị văn hóa gồm bốn giá trị: dân tộc, dân chủ, nhân văn, khoa học. Hệ giá trị quốc gia gồm chín giá trị: hòa bình, thống nhất, độc lập, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, hạnh phúc.

Văn hóa chính là cách sống và làm người

Cùng góp ý cho việc xây dựng các hệ giá trị văn hóa, chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới..., Tuổi Trẻ giới thiệu một số ý kiến về vấn đề này.

Mô hình con người tam tính của Viện Giáo dục IRED

TS Giản Tư Trung (nhà hoạt động giáo dục):

Ba đặc tính cần thiết của con người Việt Nam nhìn từ góc độ văn hóa

Trước hết, cần chia sẻ một cách hiểu về văn hóa. Ở đây, văn hóa chính là cách sống và làm người. Theo cách hiểu này thì làm việc, làm sếp hay làm ăn cũng là làm người. Bởi lẽ con người mình như thế nào thì mình sẽ làm việc, làm sếp hay làm ăn như thế.

Tôi từng có dịp chia sẻ về mô hình "con người tam tính", với ba đặc tính quan trọng cấu thành trong mỗi con người Việt Nam. Đó là: nhân tính vừa là lớp lõi vừa là phần gốc; quốc tính nằm ở lớp giữa và dựa trên nền tảng nhân tính; cuối cùng là cá tính ở lớp ngoài. Ba đặc tính này sẽ làm nên con người Việt Nam: vừa rất nhân loại vừa rất dân tộc và cũng rất chính mình.

Cần nói thêm một chút ở chỗ quốc tính. Đó là hồn cốt, bản sắc dân tộc, là căn tính, truyền thống quốc gia nhưng nó cần phải được sàng lọc bởi nhân tính. Điều này sẽ giúp chúng ta nhận ra đâu là mỹ tục cần giữ gìn và đâu là hủ tục nên bỏ đi.

Với ba đặc tính như vậy, việc phát triển con người Việt Nam không chỉ bắt đầu từ nền giáo dục mà còn bắt đầu từ sự học của mỗi cá nhân. Mỗi người chịu trách nhiệm trước hết về sự phát triển của chính mình, chứ không trông chờ, ỷ lại hay "đổ thừa". Khi mỗi người Việt Nam ý thức được như vậy, nỗ lực sống với các giá trị như vậy, chúng ta sẽ có một thế hệ con người mới và văn hóa cũng mang sắc diện mới như một hệ quả đương nhiên.

Nhà thiết kế Sĩ Hoàng:

Khi nói về văn hóa một quốc gia, người ta không nói về những cao ốc

Khi nói về văn hóa một quốc gia, người ta không nói về những cao ốc. Nếu không có văn hóa thì sự phát triển đơn thuần về kinh tế hay vật chất nói nôm na như ông bà ta xưa là trọc phú, nghĩa là người có thừa tiền của chứ không có yếu tố văn hóa, không có những hành xử làm người ta tôn trọng. Và để phát huy văn hóa, tôi nghĩ phải có sự tham gia của những nhà nghiên cứu văn hóa trên nhiều lĩnh vực.

Ngoài ra, bảo tồn chỉ đứng im một chỗ, cái chúng ta cần hiện nay là phát huy. Phát huy để cùng đồng song hành sự phát triển kinh tế của đất nước thì mới mong "giàu sang", "sang trọng", "trọng nể" như cặp từ trong tiếng Việt ngày xưa tôi học rất liên quan: "giàu" xong sẽ "sang", khi đã "sang" sẽ được "trọng", và "trọng" rồi thì được "nể"...

LAM ĐIỀN - LINH ĐOAN ghi