TTO - 1930 là kỳ đầu tiên, do một tổ chức non trẻ chỉ mới 26 năm tuổi đời mang tên FIFA đứng ra thực hiện. Và FIFA cũng phải đi năn nỉ từng nước tham dự. Dù vậy nhiều nước vẫn không đến dự giải.

Manh nha ý tưởng từ năm 1920, FIFA muốn có một giải đấu riêng, hoành tráng của chính mình chứ không để bóng đá phải đóng vai quần chúng trong đại hội thể thao vốn có rất nhiều môn như Olympic.

Những cuộc thương lượng kéo dài, đến năm 1928, FIFA mới có quyết định cuối cùng là sẽ tổ chức World Cup đầu tiên vào năm 1930, và sau đó cứ mỗi bốn năm một lần sẽ có một kỳ World Cup.

Hai người chủ xướng để World Cup trở thành hiện thực là Tổng thư ký Liên đoàn bóng đá Pháp Henri Delaunay và đồng hương cũng là chủ tịch đầu tiên của FIFA, Jules Rimet.

Chủ tịch FIFA Jukes Rimet trao cúp vàng tên Jules Rimet cho chủ tịch LĐBĐ Uruguay Raul Jude

Có năm nước đứng ra đăng cai tổ chức World Cup đầu tiên đó là Hà Lan, Thụy Điển, Ý, Tây Ban Nha và Uruguay. Giữa chừng, Hà Lan và Thụy Điển rút lui để dồn ủng hộ cho Ý.

Cuối cùng FIFA đã chọn Uruguay làm nước chủ nhà đầu tiên, với lý do muốn giải đấu tổ chức ở Nam Mỹ để World Cup mang tính toàn cầu và hơn nữa Uruguay vừa hai lần liên tiếp đoạt HCV môn bóng đá ở Olympic 1924 và 1928.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng tiền chính là yếu tố quan trọng nhất khiến FIFA chọn Uruguay bởi nước này đồng ý thanh toán toàn bộ chi phí đi lại và ăn ở cả những đội bóng tham dự đồng thời xây dựng một sân vận động có sức chứa 100.000 người tại thủ đô Montevideo.

Và đây cũng là kỳ World Cup duy nhất tổ chức chỉ tại một thành phố, thủ đô Montevideo.

World Cup 1930 là lần duy nhất các đội tham dự không phải trải qua vòng loại. Thay vào đó, nước thành viên nào của FIFA muốn tham gia chỉ cần gửi đơn trước tháng 2-1930. Thời điểm đó, FIFA có 41 thành viên nhưng cuối cùng, giải đấu chỉ có 13 đội tham dự.

Bốn quốc gia thất bại trong chiến dịch đăng cai là Hà Lan, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Ý cùng Hungary từ chối tham dự giải để phản đối việc FIFA trao quyền tổ chức cho Uruguay.

Áo, CH Czech, Đức và Thụy Sĩ cũng không dự vì ngán chuyến hải trình kéo dài 3 tuần trên biển để sang Uruguay. Ngoài chuyến hải trình quá dài, việc tham dự World Cup cũng khiến cầu thủ của những nước này - chủ yếu là những người nghiệp dư - phải bỏ bê công việc ở nhà trong khoảng thời gian lên đến 3 tháng.

Sân vận động Estadio Centenario (Uruguay) năm 1930 và ngày nay nơi diễn ra trận chung kết World Cup 1930

Khi đến hạn chót đăng ký, không có tên của quốc gia châu Âu nào, ban tổ chức đã mời Anh - đội bóng lúc đó chưa là thành viên của FIFA - tham dự. Trước tình hình này, phía Nam Mỹ nổi giận, đòi rút khỏi FIFA vì "thái độ" của những nước châu Âu khiến họ cảm thấy bị sỉ nhục.

Lúc này, các cá nhân của FIFA phải dùng mối quan hệ riêng tư để thuyết phục. Chủ tịch Jules Rimet thuyết phục quốc gia mình là Pháp tham dự. Điều tương tự diễn ra với Bỉ, nước có Phó chủ tịch FIFA Rodolphe Seeldrayers.

Ở phía đông Âu, vua Carol II vừa lên ngôi đã có một loạt quyết định, buộc các công ty Anh tại Romania phải nhả công nhân để những người này vào tuyển Romania. Đích thân vua Carol II đứng ra chọn đội hình. Và cũng chính ngài thuyết phục Nam Tư tham gia giải.

Ngày 21-6, con tàu hơi nước Conte Verde rời cảng Genoa, mang theo đội Romania rồi ghé Cote D’Azur đón tuyển Pháp cùng Chủ tịch FIFA Jules Rimet. Conte Verde còn vòng qua Barcelona để đón tuyển Bỉ và sau khi băng Đại Tây Dương, ghé Rio de Janeiro đón tuyển Brazil. Cuối cùng, ngày 4-7, sau hơn hai tuần di chuyển, Conte Verde đến Montevideo, Uruguay.

Trong khi đó, Nam Tư phải di chuyển theo hành trình khác vì khi họ quyết định dự World Cup, tàu Conte Verde đã kín chỗ. Tuyển Nam Tư phải đi ba ngày xe lửa để đến cảng Marseille, Pháp để từ đây lên tàu The Florida sang Nam Mỹ.

Theo kế hoạch, The Florida cũng sẽ chở tuyển Ai Cập nhưng đội bóng này đã không thể đến Marseille đúng hẹn vì một cơn bão ở Địa Trung Hải. Chính vì vậy, Ai Cập lỡ mất World Cup 1930 và giải đấu diễn ra mà chỉ có 13 đội tham dự.

Hầu hết những đội bóng tham dự giải đều là cầu thủ nghiệp dư và do đó, công tác tổ chức cũng nghiệp dư không kém.

Sân chính thức Estadio Centenario chỉ hoàn thành 5 ngày sau khi World Cup mở màn do đó trận khai mạc giữa Pháp và Mexico diễn ra vào ngày 13-7 phải đá trên sân Estadio Pocitos của nhà vô địch Uruguay Penarol với sức chứa chỉ 1.000 người.

Hay tình huống đội trưởng Placido Galindo của Peru trở thành người đầu tiên nhận thẻ đỏ sau một loạt pha đánh nhau quyết liệt trên sân trong trận gặp Romania khiến cảnh sát phải lao vào can thiệp.

Còn trận đấu vòng bảng giữa Argentina và Pháp đã kết thúc sớm 6 phút do một nhầm lẫn của trọng tài. Và trận đấu giữa Peru với Romania thậm chí chỉ có 300 khán giả.

Cả đến trận chung kết cũng có tranh cãi khi Uruguay và Argentina không ai chịu ai vì tranh cãi về quả bóng. Cuối cùng, giải pháp được đưa ra là hiệp 1 đá banh của chủ nhà Uruguay đưa và sang hiệp hai đổi lại, đá quả banh của Argentina.

Hình ảnh trận chung kết giữa Uruguay và Argentina World Cup 1930

Trong trận chung kết Uruguay thắng 4-2, một trong các bàn thắng của họ do công tiền đạo Hector Castro, người chỉ có một tay do tai nạn thuở nhỏ làm mất đi cánh tay trái.

Ngoài ra còn vô số giai thoại về những tình huống li kỳ, mà đặc biệt là một bàn thắng gây tranh cãi của Uruguay vào lưới Nam Tư 6-1 ở bán kết. Bởi vì khi đó, bóng đã đi hết biên nhưng trọng tài không biết và một vị cảnh sát đã đá quả bóng trở lại sân, thế là các cầu thủ Uruguay có lại bóng, tổ chức tấn công ghi bàn.