Nhiều tuyến đường ở TP Hà Giang ngập sâu đến 1,2m trong sáng 21-7 - Ảnh: H.GIANG

Trong khi chuyện đường biến thành sông ở TP.HCM và các tỉnh đồng bằng cứ “đến hẹn lại lên” vào mùa mưa thì gần đây nhiều nơi ở vùng cao như Hà Giang, Đà Lạt hay thậm chí đảo ngoài khơi như Phú Quốc cũng xảy ra ngập lụt.

Ghi nhận của Tuổi Trẻ ngày 22-7, nước ngập ở TP Hà Giang đã rút hết, người dân và lực lượng chức năng tích cực dọn dẹp, khắc phục hậu quả sau trận mưa lũ lịch sử.

Lũ ập tới lúc rạng sáng

Phường Quang Trung, một trong những phường của TP Hà Giang, bị ảnh hưởng nặng nề nhất do mưa lũ, sạt lở đất. Ông Bùi Văn Giang (tổ trưởng tổ 5, P.Quang Trung) cho biết mưa lớn đêm 20 đến sáng 21-7 khiến nước trên núi phía sau nhà số 259 tạo thành một con thác chảy xuống. Sau đó, theo đà dòng thác, một khối lượng đất đá khoảng 200m³ ụp xuống tràn vào khiến hai nhà dân sập hoàn toàn. 

"Toàn bộ đồ đạc, tài sản của hai nhà dân bị vùi lấp. Rất may thời điểm đó những người trong gia đình đã kịp di chuyển ra ngoài nên không có thiệt hại về người" - ông Giang nói.

Chị Chu Thị Long (tổ 5, P.Quang Trung) kể lại khoảnh khắc căn nhà bị hàng trăm mét khối đất đá vùi lấp. Đêm 20-7, cơn mưa lớn kéo dài suốt đêm, đến khoảng 4h sáng chị dậy thì thấy nước tràn vào nhà. Lúc này chị Long một mình dọn dẹp, đưa một số đồ đạc lên giường. Đến khoảng 6h thì đất đá trên núi phía sau nhà bắt đầu sạt xuống, chị Long sang ở nhờ nhà hàng xóm bên đường để đảm bảo an toàn.

"Chồng và con tôi về quê, còn tôi mang bầu 8 tháng rồi nên chẳng di chuyển được đồ đạc gì. Lúc đó, nghe hàng xóm nói ở nhà một mình nguy hiểm nên tôi chỉ kịp dắt mấy chiếc xe ra ngoài gốc cây rồi sang nhà đối diện bên đường để trú. 

Từ bên đường nhìn, ngọn núi sau nhà bắt đầu sạt lở đất, trôi xuống. Một lúc sau cả một khối đất cùng tảng đá lớn ụp xuống, vùi lấp nhà tôi và nhà hàng xóm - chị Long kể mà vẫn chưa hết bàng hoàng - Giờ mất trắng cả rồi nên chẳng biết bắt đầu lại từ đâu".

Hệ thống thoát nước xuống cấp

Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 22-7, ông Hoàng Phúc Lâm - phó giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia - cho biết đêm 20 đến rạng sáng 21-7, mưa lớn xảy ra ở tỉnh Hà Giang với lượng mưa phổ biến trong 24 giờ là 100 - 300mm. 

"Tại TP Hà Giang mưa đặc biệt to, lượng mưa từ 19h ngày 20-7 đến 19h ngày 21-7 đạt 347mm. Đây là lượng mưa trong 24 giờ lớn nhất theo số liệu quan trắc từ năm 1961 đến nay" - ông Lâm nói.

Theo ông Lâm, mưa lớn khiến mực nước thượng lưu sông Lô tại Hà Giang lên nhanh, biên độ lũ lên khoảng 5,8m, đạt mức 101,37m (trên báo động 2 là 0,37m) lúc 10h ngày 21-7. Mưa lớn khiến các vùng trũng, thấp tại TP Hà Giang và huyện Vị Xuyên bị ngập lụt.

Ông Nguyễn Đức Vinh - giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Giang - nhận định mưa lớn cục bộ trong thời gian ngắn là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng ngập lụt chưa từng có ở TP Hà Giang. Mặt khác, theo ông Vinh, TP Hà Giang có địa hình lòng chảo, bao xung quanh là núi cũng khiến lượng nước đổ dồn về trung tâm rất lớn. 

"Sáng 21-7, mực nước trong thành phố và mực nước sông Lô ngang nhau nên nước trong TP không thể thoát kịp. Đây không phải lần đầu tiên TP Hà Giang ghi nhận ngập úng, tuy nhiên mức độ thì chưa bao giờ lớn như lần này" - ông Vinh nói.

Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang Nguyễn Văn Sơn khẳng định việc phối hợp cung cấp thông tin vận hành đón, xả lũ các nhà máy thủy điện ở tỉnh được thực hiện tốt. "Nguyên nhân gây ngập lần này là do mưa lớn kéo dài, hệ thống thoát nước của thành phố đã cũ, xuống cấp, không đáp ứng được mức độ đô thị hóa" - ông Sơn nói.

Phú Quốc: thiên tai có và "nhân tai" cũng có

Đường Trần Phú, thị trấn Dương Đông, Phú Quốc chìm sâu trong nước ngày 9-8-2019 - Ảnh: DUY KHÁNH

Năm nay mùa mưa đến trễ. Thế nhưng chỉ vài cơn mưa lớn đầu mùa cũng đã khiến một số nơi trên đảo Phú Quốc (Kiên Giang) bị ngập cục bộ, khiến việc đi lại của người dân hết sức khó khăn. Không ít người dân trên đảo phập phồng lo và mong sao vào mùa mưa tình cảnh ngập lụt nặng nề của năm trước không còn tái diễn.

Mùa mưa bão năm 2019, đảo Phú Quốc từng hứng chịu trận ngập lịch sử với tổng thiệt hại về tài sản của người dân cũng như hạ tầng giao thông trên toàn huyện ước hơn 107 tỉ đồng. Một số khu vực bị ngập sâu cục bộ như: ấp Bến Tràm, ấp Cây Thông Trong (thị trấn Dương Đông), khu vực Suối Đá, Bãi Trường (xã Dương Tơ).

Theo cơ quan chức năng, Phú Quốc có đến 63% diện tích đất là khu vực rừng, núi và phần còn lại thuộc đất đồng bằng với 4 bề là biển rộng. Mùa mưa 2019, có những trận mưa không ngớt kéo dài suốt cả tuần lễ. Riêng 2 ngày 6 và 7-8-2019 là nặng nhất với tổng lượng mưa đo được cao gấp 7 lần trận lụt năm 1978.

Đặc biệt cũng chính vào thời điểm này, hiện tượng gió mùa tây nam ập đến làm triều cường dâng cao hơn 1,6m khiến lượng nước từ các sông, suối bị dội ngược lại ở các cửa biển.

Ngoài diễn biến bất thường của thời tiết thì công tác quản lý xây dựng, đô thị cũng bộc lộ yếu kém hoặc không xử lý kịp thời những trường hợp người dân tự ý bao chiếm, xây dựng công trình lấn suối, tôn nền ít nhiều cũng làm cản trở dòng chảy. Trong khi đó hệ thống thoát nước đã bị vô hiệu hóa trước sự phát triển của nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh, du lịch.

Ông Mai Văn Huỳnh - bí thư Huyện ủy, chủ tịch UBND huyện đảo Phú Quốc - cho biết ngay sau đợt ngập lụt 2019, chính quyền huyện đảo đã huy động tổng lực để dọn vệ sinh, nạo vét lòng sông, suối, kênh rạch. Cương quyết tháo dỡ toàn bộ các công trình xây dựng lấn chiếm hệ thống thoát nước.

"Hiện tại đảo Phú Quốc đang khẩn trương hoàn thiện một số tuyến cống thoát nước mưa ra biển phía Bãi Trường - nơi có mật độ xây dựng cao nhất đảo - để chủ động ứng phó với mùa mưa bão 2020", ông Huỳnh nói.

K.NAM

Nhà cửa đổ sập, người dân trắng tay sau mưa lũ ở Hà Giang

TTO - Mưa lũ, sạt lở đất tại Hà Giang làm 64 nhà bị sập đổ, 2.800 nhà dân bị ngập nước. Có 33 ôtô, 250 xe máy và xe đạp điện bị ngập và hư hỏng do sập nhà để xe.