Web drama là một hình thức phim chiếu mạng miễn phí, có thể một hoặc nhiều tập. Ở VN, các web drama thường chọn phát sóng trên YouTube. Bằng cách này, công chúng có thể theo dõi thuận tiện, linh hoạt hơn phim truyền hình và chiếu rạp nên nó trở thành xu hướng được nhiều nghệ sĩ chọn lựa.

Thời gian gần đây, rõ là sức ảnh hưởng chung của từ khóa #đạica #gianghồ đang phổ quát trên diện rộng khiến những người làm nội dung phục vụ lượt xem để kiếm lợi nhuận thông qua quảng cáo và lượt tương tác đã chạy theo. Thậm chí họ làm sản phẩm chỉ hơn thua nhau về độ phủ sóng (viral) thay vì quan tâm đến mặt tích cực.

Dù được công chiếu miễn phí nhưng lợi ích thu về của những sản phẩm này là không hề nhỏ. Ngoài số tiền YouTube trả cho kênh khi đăng ký quảng cáo còn có tiền của các nhãn hàng tài trợ để đưa hình ảnh sản phẩm vào phim/clip. Vì lợi nhuận, nghệ sĩ nuông chiều thị hiếu của khán giả, còn những kẻ bất hảo thì chọn việc thực hiện các nội dung gây sốc về "cuộc đời thật" của một tay giang hồ để tối đa hóa lượng truy cập của người dùng mạng.

Sao chọn nắm đấm là giải pháp?

Năm 2018, nhà làm phim người Đan Mạch Lars von Trier đã táo bạo mang đến công chúng một trong những bộ phim bạo lực nhất lịch sử điện ảnh The house that Jack built (tạm dịch: Ngôi nhà của Jack) gắn các quan điểm nghệ thuật với kẻ sát nhân hàng loạt Jack.

Sau khi thực hiện vô số tội ác, Jack cho rằng nghệ thuật cũng chỉ là tấm phông nền đạo đức giả, bởi "tội ác được mô tả trong tiểu thuyết là những khoái cảm thầm kín mà chúng ta không thể thỏa mãn trong nền văn minh bị kìm kẹp này".

Dù cho đó chỉ là lời ngụy biện của một nhân vật trong phim, nhiều người phải liên tưởng đến những tác phẩm điện ảnh chiếu mạng (web drama) đang gây lợn cợn cho người xem trong thời gian gần đây - ở cả khía cạnh nghệ thuật lẫn đạo đức.

Nếu so với Hàn Quốc và Trung Quốc, làn sóng web drama ở VN tuy bắt đầu muộn hơn nhưng lại đang mở rộng. Web drama là "mỏ vàng" cho các nhà làm phim bởi chúng không chỉ thoát khỏi sự kiểm duyệt khắt khe của các nhà đài, cơ quan văn hóa truyền thống mà còn tiếp cận được với lượng lớn người sử dụng mạng xã hội.

Hai bạn trẻ lựa chọn phim tại Trung tâm Chiếu phim quốc gia (Hà Nội) - Ảnh: MAI THƯƠNG

Phim chiếu mạng thường có độ dài từ 8 - 10 phút để tiếp cận với thói quen của người dùng mạng xã hội. Thế nhưng, với thời lượng ngắn như vậy, nhà làm phim phải nghĩ cách tạo nên những đoạn thắt nút, mở nút rồi lại thắt nút ngay trong một tập phim để thu hút người xem đến với những phần sau.

Cũng chính vì thế, những bộ phim giang hồ thanh trừng hay ướt át tình cảm học đường có thể được xem là "đường tắt" cho các nhà làm phim vì dễ tạo xung đột, cao trào trong những môtip như vậy.

Với sự linh động, khả năng nắm bắt tâm lý giới trẻ một cách nhanh nhạy, web drama là một xu thế không thể đảo ngược.

Thế nhưng, những vấn đề đạo đức, văn hóa vẫn mãi luôn nhức nhối một khi các nhà làm phim tiếp tục đi theo con "đường tắt" hòng chiếm lấy số đông. Rồi sẽ lại có thêm những kẻ chọn trở thành một giang hồ thật để được giới trẻ tung hô chứ không phải xa xôi như trên màn ảnh.

Một xã hội như vậy còn tồi tệ hơn điều kẻ sát nhân Jack mô tả trong The house that Jack built, tội ác không những được chất chứa trong các bộ phim chiếu mạng mà còn được công khai và được một bộ phận công nhận.

Những web drama dễ dãi như hiện nay cũng không khác biệt nhiều so với các bộ phim về giang hồ Hong Kong những năm 1990 của thế kỷ trước. Nó có thể được thay thế bằng những bộ phim truyền hình chất lượng nhưng rất mất thời gian.

Với web drama, những nhà làm phim nghiêm túc và làm công tác văn hóa không có nhiều thời gian nữa bởi sự lan truyền mạnh mẽ của chúng trên mạng xã hội.

Cho đến khi nào còn suy nghĩ những nắm đấm giải quyết mọi vấn đề, dù là trên phim hay trong đời thực, khi ấy chúng ta còn phải sợ hãi cất lên tiếng nói của mình.

MAI THỤY - D.K.THOA

* Gắn trách nhiệm lên các nhà quảng cáo

Ông Nguyễn Quang Đồng

Thông tin trên truyền thông nói chung đều có xu hướng là các thông tin tiêu cực hút khách hơn, những thứ nhảm nhí, thông tin xấu lan nhanh hơn các thông tin hữu ích.

Từ đó có thể xem đây là giải pháp để hạn chế thông tin xấu, nhảm nhí tràn lan trên mạng, cơ quan quản lý có thể làm ngay và rất hiệu quả đó là gắn trách nhiệm lên các nhà quảng cáo.

Cụ thể, Bộ Thông tin - Truyền thông có thể yêu cầu các nhà quảng cáo Việt Nam phải gây sức ép để quảng cáo không xuất hiện trong các video có nội dung tiêu cực, "xấu độc", đặc biệt là quảng cáo của các nhãn hiệu dành cho trẻ em như quảng cáo sữa...

Bộ Thông tin - Truyền thông hoàn toàn có thể can thiệp được. (Ông Nguyễn Quang Đồng -viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông)

* Cần ý thức rõ vai trò của nghệ sĩ

Đạo diễn - NSƯT Công Ninh

Tôi không có điều kiện xem nhiều các sản phẩm trên các kênh YouTube nhưng tôi biết khi làm ra một sản phẩm nghệ thuật phải đáp ứng được tính thẩm mỹ, giáo dục và giải trí - điều cả thế giới công nhận chứ không phải riêng gì VN.

Tác phẩm có tính giáo dục, thẩm mỹ thì mới giá trị, được xã hội công nhận, đánh giá tốt. Nói "tôi chỉ làm để phục vụ giải trí" thì không ổn.

Là người nghệ sĩ, phải có trách nhiệm với cộng đồng, với xã hội chứ không phải muốn làm gì thì làm.

Từ trong trường học, chúng tôi đã giáo dục các sinh viên của mình rất rõ ý thức, vai trò của người nghệ sĩ, sự đóng góp của họ trên mặt trận văn hóa của cộng đồng, của xã hội. (Đạo diễn - NSƯT Công Ninh - trưởng khoa đạo diễn Trường ĐH Sân khấu - điện ảnh TP.HCM)

* Phim ảnh có thể là nguyên nhân của hành vi xung hấn

Thạc sĩ tâm lý Ngô Toàn

Về chuyện phim ảnh bạo lực và tác động xấu của nó đối với nhân cách người trẻ, chúng ta đã hiểu biết khá nhiều và từ rất lâu, đặc biệt với nghiên cứu nổi tiếng ấn tượng được tiến hành từ những năm 1960 của thế kỷ 20.

Cụ thể, người ta cho trẻ mẫu giáo xem một băng hình người lớn ngồi trên con búp bê bơm hơi, đánh vào mũi, đầu và chân tay rồi đá búp bê liên tục. Sau đó, trẻ được đưa vào phòng với một búp bê và nhiều đồ chơi khác.

Như dự đoán, trẻ bắt chước hành động hung ác, đặc biệt chúng nghĩ ra thêm cách mới để hành hạ búp bê, và cũng đối xử tàn bạo với các đồ chơi khác. Tức là, không chỉ bắt chước hành vi xung hấn trông thấy mà trẻ thậm chí còn chơi hung hăng hơn hẳn. (Thạc sĩ tâm lý Ngô Toàn)

T.ĐIỂU - L.ĐOAN ghi