Ông Hàn Đức Long và luật sư Vũ Thị Nga - trưởng văn phòng luật sư Công Lý Việt - Ảnh: GIANG LONG

Ngày 5-8, ông Hàn Đức Long (ngụ thôn Yên Lý, xã Phúc Sơn, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang) cho biết khá bất ngờ khi Viện KSND tỉnh Bắc Giang đưa ra câu trả lời: “Đơn yêu cầu Viện KSND tỉnh Bắc Giang công khai xin lỗi là không có căn cứ”.

Trước đó, ông Long được các cơ quan tố tụng xin lỗi vì bị kết án tử hình oan cho hai tội “giết người” và “hiếp dâm trẻ em”, còn tội “hiếp dâm” mà ông được xác định không phạm chưa được xin lỗi.

Hai lần bị truy tố oan tội hiếp dâm

Ông Long cho biết mình bị Viện KSND tỉnh Bắc Giang truy tố oan sai về tội hiếp dâm hai mẹ con người cùng làng là bà N.T.Kh. và con gái là T.T.N. từ hơn 10 năm trước.

Theo nội dung vụ án, tối 26-6-2005, thi thể một bé gái ở xã Phúc Sơn, huyện Tân Yên, Bắc Giang được tìm thấy. Sau 4 tháng không tìm ra thủ phạm, Cơ quan điều tra Công an tỉnh Bắc Giang quyết định tạm đình chỉ vụ án, đồng thời phát động nhân dân tố giác các đối tượng có hành vi sàm sỡ, cưỡng bức phụ nữ trên địa bàn.

Cơ quan điều tra nhận được đơn của bà N.T.Kh. và con dâu tố cáo người cùng thôn là ông Hàn Đức Long hiếp dâm hai người này. Từ đó, cơ quan điều tra bắt tạm giam ông Hàn Đức Long.

Đầu năm 2006, Viện KSND tỉnh Bắc Giang ra cáo trạng truy tố ông Long với ba tội danh gồm: “hiếp dâm” đối với hai mẹ con bà Kh. và “giết người”, “hiếp dâm trẻ em” đối với cháu N.T.Y..

Tháng 3-2007, TAND tỉnh Bắc Giang mở phiên sơ thẩm xét xử vụ án và tuyên ông Long không phạm tội “hiếp dâm”. Với hai tội danh còn lại ông Hàn Đức Long bị tuyên án tử hình.

Không đồng tình với bản án sơ thẩm, Viện KSND tỉnh Bắc Giang ra quyết định kháng nghị theo hướng buộc ông Long phải chịu cả ba tội. Dù bị kháng nghị nhưng tòa phúc thẩm TAND tối cao tại Hà Nội vẫn tuyên ông Long không phạm tội hiếp dâm đối với mẹ con bà Kh. và y án sơ thẩm.

Sau phiên tòa, ông Long tiếp tục có đơn kêu oan vì bị tuyên án tử hình với hai tội danh giết người, hiếp dâm trẻ em nên TAND tối cao ra kháng nghị và ra quyết định giám đốc thẩm hủy toàn bộ hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm trên để điều tra lại theo thủ tục chung.

Sau khi vụ án được trả hồ sơ để điều tra lại, tháng 6-2011, Viện KSND tỉnh Bắc Giang tiếp tục ra cáo trạng truy tố, đề nghị xét xử ông Long với ba tội danh hiếp dâm, giết người và hiếp dâm trẻ em.

Tháng 9-2011, TAND tỉnh Bắc Giang mở phiên sơ thẩm lần 2 xét xử vụ án và một lần nữa tuyên ông Long không phạm tội hiếp dâm như cáo trạng truy tố. Với bản án này, cơ quan tố tụng tỉnh Bắc Giang thừa nhận hai lần truy tố oan cho ông Long tội hiếp dâm.

Đùn đẩy trách nhiệm

Sau 11 năm bị tạm giam, tử tù Hàn Đức Long được trả tự do và xác định bị oan. Ngày 25-4, TAND cấp cao tại Hà Nội tổ chức xin lỗi công khai ông Hàn Đức Long vì bị kết án tử hình oan với hai tội danh “giết người” và “hiếp dâm trẻ em”.

Tuy nhiên, ông Long vẫn khẳng định việc Viện KSND tỉnh Bắc Giang truy tố ông với tội danh “hiếp dâm” là sai nhưng đến nay chưa thực hiện tổ chức xin lỗi công khai. Ông Long nhiều lần gửi đơn yêu cầu Viện KSND tỉnh Bắc Giang phải xin lỗi và bồi thường.

Sau 6 tháng với 3 lần thụ lý đơn, ngày 3-8 Viện KSND tỉnh Bắc Giang mới có văn bản trả lời ông Hàn Đức Long. Viện KSND tỉnh Bắc Giang cho rằng tháng 11-2011, TAND tối cao xét xử phúc thẩm tuyên ông Hàn Đức Long không bị xét xử tội hiếp dâm nhưng do ông này bị tuyên tử hình với hai tội danh còn lại nên tại thời điểm này ông Long không thuộc trường hợp được xác định là bị oan.

Viện KSND tỉnh Bắc Giang còn cho biết tháng 11-2014, Hội đồng thẩm phán TAND tối cao ra quyết định giám đốc thẩm tuyên hủy cả hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm. Quá trình điều tra lại do không đủ căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự nên Viện KSND tỉnh Bắc Giang ra quyết định đình chỉ vụ án, đình chỉ điều tra bị can đối với ông Long về cả ba tội danh hiếp dâm, giết người và hiếp dâm trẻ em.

“Thời điểm này ông Long được xác định thuộc trường hợp bị oan về cả 3 tội danh đã khởi tố, truy tố, xét xử trong cùng vụ án... nên việc giải quyết khôi phục danh dự và bồi thường thuộc trách nhiệm của Tòa phúc thẩm TAND tối cao (nay là TAND cấp cao tại Hà Nội). Đây là cơ quan gây oan sai cuối cùng cho ông Long” - văn bản trả lời của Viện KSND tỉnh Bắc Giang nêu rõ và yêu cầu ông Long liên hệ với TAND cấp cao để được giải quyết.

Không đồng ý với quan điểm trên, luật sư Vũ Thị Nga - trưởng văn phòng luật sư Công Lý Việt - cho rằng Viện KSND tỉnh Bắc Giang phải là cơ quan tổ chức xin lỗi vì truy tố oan ông Long tội danh hiếp dâm. Cả hai lần Viện KSND ra cáo trạng truy tố thì cả hai lần xét xử sơ thẩm tòa án đều tuyên ông Long không phạm tội hiếp dâm. Bản án sơ thẩm lần 2 không có kháng nghị, kháng cáo nên có hiệu lực pháp luật.

“Căn cứ theo Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước thì Viện KSND tỉnh Bắc Giang phải bồi thường và xin lỗi công khai là điều hiển nhiên”, luật sư Nga nói.

Theo luật sư Nga, việc Viện KSND tỉnh Bắc Giang yêu cầu ông Long tìm đến TAND cấp cao là đang “đá bóng trách nhiệm”. Tòa phúc thẩm chỉ xét xử ông Long về hai tội danh giết người, hiếp dâm trẻ em chứ không xem xét tội hiếp dâm.