Phóng to

Bình gas mini cũ được bày bán công khai tại các tiệm tạp hóa ở khu vực ngoại thành TP.HCM Ảnh: NGUYỄN NAM

Hàng triệu bình gas mini không đảm bảo chất lượng, thậm chí có nhiều bình bị rò rỉ gas, vẫn lưu thông trên thị trường mỗi ngày đang là những quả bom chờ chực nổ trong sự bất lực của cơ quan chức năng.

“Bom” gas mini chờ... nổ

“Không sao” - Xuân Quỳnh, cô sinh viên đang trọ tại làng Đại học Quốc gia TP.HCM, Q.Thủ Đức, trấn an chúng tôi khi bình gas mới lắp vào bếp bị xì, mùi gas bay nồng nặc. Quỳnh cho biết cả phòng trọ ăn uống đơn giản, nấu nướng nhanh nên dùng bếp gas mini cho tiện. Mỗi tuần phòng Quỳnh dùng hết khoảng ba bình gas với giá 6.000 đồng/bình.

“Sinh viên hầu như ai cũng dùng bếp gas mini. Tiệm tạp hóa nào cũng có đổi gas nên đi mua rất thuận lợi, giá cả hợp túi tiền, dễ mua vì mỗi tháng mỗi người chỉ được gia đình gửi một khoản tiền nhất định. Ai nhiều tiền mới sắm bình gas lớn”, Quỳnh nói.

"Bình gas mini không phải là sản phẩm thông thường do tính chất nguy hiểm của nó. Vì vậy cần đặt trách nhiệm thu hồi vỏ bình gas mini của chính các đơn vị nhập khẩu mặt hàng này, tránh việc thất thoát ra ngoài tạo cơ hội cho hành vi sang chiết lậu" Bà Lê Thị Anh Mẫn (phó chủ tịch Hiệp hội Gas VN)

Anh Lê Đình Tấn (công nhân Khu công nghiệp Bình Đường, Bình Dương), người từng có lần chết hụt vì nổ khí gas mini tại một bữa tiệc nhỏ do nhóm bạn tổ chức, cho biết mỗi khi đem bếp gas mini ra để chuẩn bị bữa ăn đều cảm giác sợ, nhưng vẫn phải sử dụng loại bếp này vì chi phí rẻ, chứ thu nhập của công nhân không thể mua bếp gas xịn để sử dụng.

Không riêng sinh viên hay công nhân, nhiều nhà hàng quán ăn tại các khu vực ngoại thành, việc dùng bếp gas mini đã qua sử dụng nhiều lần để nấu nướng diễn ra khá phổ biến và công khai. Ông Hùng, chủ quán ăn trên đường Tân Kỳ Tân Quý (Q.Bình Tân), cho biết chỉ sử dụng bình gas chiết nạp lại kinh doanh mới có lời.

“Mỗi bình gas mini có thể nấu được hai nồi lẩu với chi phí chỉ khoảng 4.000 đồng, trong khi nếu sử dụng bình gas mới hoặc bếp cồn giá tăng lên gấp 4-5 lần...”, ông Hùng nói. Hơn nữa, theo ông Hùng, dùng bếp gas mini cũng không tốn công của nhân viên, họ chỉ cần bật bếp lên là khách tự điều chỉnh, còn bếp cồn cứ chưa đầy 5 phút lại phải châm cồn nên rất bất tiện.

Dễ như mua rau

Rảo quanh những con hẻm nhỏ trên địa bàn TP.HCM và một số địa phương lân cận, đặc biệt các khu có nhiều công nhân lao động và sinh viên trọ, không quá khó để mua bán hay trao đổi các bình gas mini sang chiết đã cũ mèm. Thậm chí tại các con đường nằm gần Khu công nghiệp Bình Đường, nhiều điểm bán rau, nước giải khát cũng bày bình gas ra đổi.

Những bình gas cũ kỹ màu vỏ đã chuyển thành đen, bạc, có bình được quét sơn lại sơ sài nhưng vẫn không giấu hết lớp vỏ đã hoen gỉ, được đặt trong những chiếc rổ nhựa chờ công nhân đến đổi. Không hề giấu giếm, những cửa hàng tạp hóa ngang nhiên bày biển “Tại đây đổi bình gas mini”.

Chị Nguyễn Thị Loan, chủ tiệm tạp hóa nằm gần ngã ba ĐH Khoa học tự nhiên (ĐHQG TP.HCM),cho biết mỗi ngày tiệm của chị đổi được trên 20 bình gas mini cho khách hàng, chủ yếu là sinh viên. Chị Loan lấy vào với giá 5.000-5.500 đồng/bình tùy theo lượng gas được bơm vào nhiều hay ít và bán ra 6.000-7.000 đồng/bình.

Ông Hùng cho biết cứ cách ba ngày sẽ có người giao 100 bình gas mini tận nơi với giá 4.000 đồng/bình. “Tôi chẳng biết họ làm ở đâu nhưng cứ lâu lâu lại có người tới chào mời đổi bình gas mini. Họ mang tới tận nơi, mình cứ lựa xem các bình còn mới một chút để sử dụng cho an tâm. Thậm chí họ còn giới thiệu cả bộ đồ dùng để chiết nạp giá 400.000 đồng cho tôi nếu có nhu cầu tự chiết để sử dụng”.

Đại diện phòng truyền thông Công ty Namilux - đơn vị chuyên sản xuất và kinh doanh các loại bếp gas - cho biết hiện công ty có nhập các bình gas mini từ Hàn Quốc theo dạng thùng (28 bình/thùng) cung cấp cho khách hàng. Tuy nhiên, công ty không thực hiện việc thu hồi các vỏ bình gas đã qua sử dụng, đồng thời cũng khuyến cáo người tiêu dùng không sử dụng các bình gas chiết nạp lại để bảo đảm an toàn.

Biết nhưng làm không xuể

Ông Nguyễn Kha, phó phòng kỹ thuật Gas Saigon Petro, cho biết bình gas mini được sản xuất phù hợp với áp suất 3-5kg/cm2 của khí butan. Tuy nhiên, khi chiết nạp lại, người ta sử dụng gas từ các bình 12kg, 45kg với hỗn hợp khí butan và propan có áp suất lớn gấp khoảng ba lần khí gas chuyên dùng cho gas mini. Bản thân một bình gas mới cũng khó đảm bảo an toàn với mức áp suất này.

Theo khuyến cáo của ông Kha, chỉ cần bình gas có những va đập gây méo mó hoặc gỉ sét thì nguy cơ nổ bình gas là điều khó tránh khỏi. Trong khi đó theo tìm hiểu của chúng tôi, việc sang chiết gas lậu được thực hiện khá dễ dàng, chỉ cần có “mâm” dùng chiết nạp cùng các loại bình gas 12kg, 45kg...trên thị trường là có thể tiến hành.

Trao đổi với chúng tôi, một cán bộ quản lý thị trường thừa nhận có tình trạng sang chiết bình gas mini lậu, cơ quan này đã kiểm tra và phát hiện một loạt vụ nhưng làm không xuể. Hơn nữa, việc sang chiết gas lậu chủ yếu được thực hiện ở nhà dân hoặc xóm trọ ở các khu vực vùng ven nên rất khó bị phát hiện.

Theo bà Lê Thị Anh Mẫn - phó chủ tịch Hiệp hội Gas VN, luật pháp đã quy định rất rõ về việc không được chiết nạp và sử dụng các bình gas mini quay vòng nên tổ chức này không kiểm soát, cũng không có việc tái kiểm định chất lượng vỏ bình như các bình gas lớn của các công ty gas.

Hoán cải bình gas, hiểm họa khôn lường Trong khi đó, các bình gas lớn từ 9kg trở lên cũng ngày càng nguy hiểm với người tiêu dùng. Theo thống kê của Hiệp hội Gas VN, số lượng các bình gas của các công ty lưu thông trên thị trường một thời gian quay vòng không trở về công ty hiện nay rất lớn, ước tính có gần 3 triệu bình gas bị làm giả hoặc trôi nổi trên thị trường không được kiểm định. Trong đó nguyên nhân chính là do tình trạng chiếm dụng, hoán cải vỏ bình, sang chiết gas lậu... Một công ty gas tại TP.HCM cho biết đơn vị này có khoảng 600.000 vỏ bình, nhưng sau vài năm số lượng bình trở về để kiểm định chưa đến 400.000 bình (tỉ lệ thất thoát 35%). Bà Lê Thị Anh Mẫn cho rằng việc hoán cải vỏ bình gas và đưa ra thị trường sử dụng chẳng khác nào đưa hàng chục ngàn quả bom nổ chậm vào nhà dân.