VN thất thu thương mại 37 tỉ USD vì thủ tục xuất nhập khẩu

C.V.KÌNH

TTO - Ngày 21-7, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế trung ương (CIEM) đã mời chuyên gia về tư vấn, nâng hạng môi trường kinh doanh Olin McGill đến chia sẻ phương pháp tính, kết quả và hướng nâng hạng sau khi VN bị xếp thứ 99 trong báo cáo Doing Business của Ngân hàng thế giới (WB).

Phóng to

Doanh nghiệp chờ làm thủ tục hải quan ở cửa khẩu Cát Lái (TP.HCM) - Ảnh: Tuổi Trẻ

WB khẳng định năm 2014 VN vẫn cần tới 872 giờ để nộp thuế. Làm việc với Tổng cục Thuế giữa tháng 7-2014, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đã tuyên bố thời gian trên là “không thể chấp nhận được”.

Theo ông Olin McGill, sở dĩ VN bị xếp thứ hạng thấp và có thời gian nộp thuế cao vì VN đang yêu cầu doanh nghiệp, người dân khai, nộp thuế tới 32 lần/năm. Số lần khai nộp bảo hiểm xã hội cũng lên tới 12 lần/năm. Số giờ để thực hiện các thủ tục về thuế thu nhập doanh nghiệp 217 giờ/năm, số giờ thực hiện các thủ tục thuế VAT lên tới cần 320 giờ/năm…

Tổng cộng thời gian cần để nộp thuế ở VN lên tới 872 giờ (Thái Lan chỉ cần 264 giờ/năm, Indonesia cần 259 giờ/năm, Malaysia 133 giờ/năm, ngay Lào cũng đạt 362 giờ/năm). Trong khi đó, nước đứng đầu thế giới về thời gian cần nộp thuế là Liên hợp các tiểu vương quốc Ảrập với chỉ 12 giờ để nộp thuế.

Về thương mại qua biên giới, ông Olin McGill cũng cho biết VN đang yêu cầu tới 5 loại chứng từ để xuất khẩu hàng hóa trong khi nhiều nước xếp hạng cao chỉ yêu cầu 2. Đặc biệt, thời gian cần để hoàn thành thủ tục xuất khẩu của VN lên tới 21 ngày, trong khi Indonesia chỉ cần 17 ngày, Malaysia 11 ngày, Thái Lan 14 ngày…

Thất thu do thương mại kém hiệu quả

Ông Olin McGill là người từng tham gia thiết kế bộ số liệu để WB xây dựng báo cáo Doing Business hàng năm nên được kỳ vọng sẽ có chia sẻ giúp VN hiểu và từ đó hoạch định phương hướng nâng hạng. Trước khi làm việc với Tổng cục Thuế và các cơ quan liên quan từ ngày mai 22-7, ông Olin McGill đã có buổi giới thiệu với CIEM về phương pháp đánh giá và xếp hạng của WB.

Phân tích tính toán theo chuẩn thế giới, ông Olin McGill khẳng định VN đã bị thất thu do thương mại kém hiệu quả. Cụ thể, nếu so với 10 nước có xếp hạng thương mại qua biên giới thuận lợi, do thời gian cần để làm các thủ tục nhập khẩu của VN cao hơn tới 16 ngày, nên VN đã bị thất thu thương mại tới trên 19 tỉ USD trong nhập khẩu.

Thời gian cần để hoàn thành thủ tục xuất khẩu của VN cũng cao hơn top 10 nước thuận lợi nhất tới 14 ngày, nên VN cũng thất thu thương mại tới trên 17 tỉ USD trong xuất khẩu. Như vậy, tổng cộng, VN thất thu xuất nhập khẩu tới khoảng 37 tỉ USD.

Trong khi đó, về thời gian nộp thuế 872 giờ/năm, ông Olin McGill cũng cho rằng VN hoàn toàn có thể giảm được. Như chỉ cần vi tính hóa, VN có thể giảm số lần phải nộp bảo hiểm xã hội, thuế VAT từ 12 lần/năm xuống 1 lần, thuế thu nhập DN cũng nên giảm từ 5 lần xuống còn 1 lần/năm.

TS. Nguyễn Đình Cung - Viện trưởng CIEM - cũng cho biết VN là nền kinh tế mở, kim ngạch xuất nhập khẩu gần 300 tỉ USD, nếu giảm được chi phí của chỉ số thương mại qua biên giới, tác động tăng GDP sẽ cực kỳ lớn.

VN đã có Nghị quyết 19/2014 của Chính phủ về Nhiệm vụ, giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, trong đó nêu rõ đến 2015 phải rút thời gian tiếp cận điện năng còn 70 ngày, thời gian nộp thuế còn 171 giờ/năm. Vì vậy, tới đây VN sẽ quyết tâm làm và phải thực hiện để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia…

Phải gia tăng việc giám sát cán bộ để giảm tham nhũng

Tại buổi báo cáo về cách tính của WB, ông Olin McGill còn công bố thêm một con số đáng suy ngẫm. Nêu quy luật các quốc gia càng có thứ hạng cao trong báo cáo Doing Business của WB thì càng có thu nhập cao, ông Olin McGill thống kê thu nhập bình quân đầu người của 30 nước xếp hạng cao nhất năm 2014 trên 35.000 USD/người/năm, thứ hạng từ 31-60 đạt mức thu nhập 20.000 USD/người/năm.

Ông Olin McGill cũng lấy làm tiếc vì VN mới đạt bình quân thu nhập đầu người 1400 USD/năm trong khi đáng ra đạt vị trí thứ 99, VN có thể đã có được mức thu nhập bình quân đầu người 7000 USD/người/năm.

TS. Cung cũng cho biết nhiều chương trình hành động của các bộ, ngành liên quan để cải thiện xếp hạng Doing Business vẫn chung chung, thậm chí không phù hợp với nghị quyết 19/2014. Ông nêu thực tế VN cũng đã áp dụng tự động hóa, giảm tiếp xúc giữa công chức với người dân. Nhưng nhiều khi thiết lập xong hệ thống lại thấy ách tắc… nhiều hơn.

Trả lời vấn đề này, ông Olin McGill cho rằng trước khi tự động hóa, phải làm cho thủ tục giấy tờ tốt, đơn giản. Trực tuyến hoạt động không tốt thì phải xem cán bộ đã có cuộc sống tươm tất chưa. Nếu chưa, cần hiểu vì sao thủ tục chưa đơn giản, vì họ sống chủ yếu nhờ thủ tục giấy tờ.

Ông Olin McGill cho rằng cùng với việc tăng lương (VN đã tăng lương cho cán bộ thuế, hải quan gấp gần 2 lần lương cán bộ nhà nước bình thường) VN phải tăng giám sát cán bộ, nếu có sai phạm phải sa thải ngay mới nâng được chất lượng, giảm tham nhũng…

C.V.KÌNH