Một máy bay P-3 tại căn cứ ở Úc - Ảnh: Reuters

Trong bài viết phát đi ngày hôm qua mà Hãng tin Reuters nhấn mạnh là “độc quyền”, thông tin cho biết Washington đang tiến gần hơn tới việc gỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, trong đó đáng kể nhất là việc bán máy bay do thám săn ngầm hiện đại P-3.

Các quan chức cao cấp Mỹ nắm rõ vấn đề khẳng định Washington muốn giúp Việt Nam tăng cường khả năng giám sát và phòng vệ khu vực bờ biển. Họ cũng nói các máy bay do thám săn ngầm P-3 có thể là một trong những thương vụ đầu tiên. 

Hai quan chức cao cấp trong chính quyền Tổng thống Barack Obama cho biết các thảo luận về việc gỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí sát thương đang diễn ra tại Washington và có thể đi đến quyết định vào cuối năm nay.

Một trong hai quan chức tiết lộ: “Tình hình đang thay đổi. Đó là vấn đề chúng tôi xem xét rất nghiêm túc. Điều chúng tôi nhận thấy được là một đối tác có chung các quyền lợi với mình”.

Reuters nhận định việc Mỹ dành nhiều lưu tâm hơn cho mối quan hệ ấm dần lên với Việt Nam cũng nằm trong chiến lược “tái cân bằng” ở châu Á - Thái Bình Dương của ông Obama.

Động thái gỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí sát thương là bước tiếp theo trong tiến trình dần nối lại quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam sau hai thập kỷ với hàng loạt chuyến thăm quân sự và ngoại giao cấp cao trong những tháng gần đây giữa hai nước.

Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain là một trong bốn thượng nghị sĩ Mỹ đã tới gặp lãnh đạo Việt Nam và thảo luận về lệnh cấm vận vũ khí mùa hè năm nay. Ông cho biết sẽ sớm đệ trình đề xuất giữa hai đảng để gỡ bỏ một số hạn chế về việc bán vũ khí.

Các chuyến thăm viếng quân sự cũng nhiều hơn như chuyến thăm Việt Nam của đại tướng Martin Dempsey - chủ tịch Hội đồng tham mưu liên quân Mỹ, và chuyến thăm Mỹ tuần qua của đô đốc Nguyễn Văn Hiến - tư lệnh Quân chủng hải quân nhân dân Việt Nam.

Vào đầu tháng 10, Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh cũng sẽ tới Washington để hội đàm với Ngoại trưởng Mỹ John Kerry. Theo kế hoạch, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel sẽ tới Việt Nam vào cuối năm nay.

Reuters cho biết các máy bay do thám săn ngầm P-3 sẽ bổ sung vào phần còn khuyết của hệ thống quốc phòng Việt Nam. Hiện có 435 chiếc máy bay P-3 do Lockheed Martin sản xuất đang sử dụng trên toàn thế giới.

Hồi tháng 4-2013, tạp chí IHS Jane’s, chuyên phân tích và tư vấn công nghiệp quốc phòng, trích lời một quan chức của Hãng Lockheed cho biết Việt Nam có thể đã đề xuất mua sáu chiếc P-3 và có vẻ như được sự ủng hộ ngày càng nhiều của Chính phủ Mỹ trong việc chấp thuận đề nghị.

Các quan chức Hãng Lockheed từ chối bình luận vấn đề này với phóng viên Reuters, vì những thương vụ mua bán vũ khí thế này do các chính phủ liên quan giải quyết với nhau.

Một nguồn thạo tin cho hay các quan chức vẫn sẽ thảo luận kỹ lưỡng về các quyết định trước khi gửi đi một đề xuất mua máy bay như vậy.

Các quan chức Chính phủ Mỹ nhìn nhận thương vụ mua bán loại thiết bị do thám săn ngầm hàng hải này như bước khởi đầu cho một chương mới trong quan hệ Mỹ - Việt Nam, và họ coi máy bay P-3 như một “lựa chọn hợp lý”.

Trả lời phóng viên Reuters, hai quan chức cấp cao trong ngành công nghiệp sản xuất vũ khí Mỹ cho biết họ hi vọng Chính phủ Mỹ sẽ sớm gỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam.