Xử lý nghiêm tham nhũng nhưng vẫn bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm

Đặt câu hỏi tại phiên chất vấn với Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí vào chiều 20-3, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) đề nghị:

"Viện trưởng cho biết quan điểm, các giải pháp để vừa không bỏ lọt tội phạm, xử lý nghiêm tham nhũng đồng thời thực hiện đúng chủ trương của Đảng về bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, vì lợi ích chung?".

Trả lời câu hỏi này, Viện trưởng Lê Minh Trí cho biết vấn đề này ông trăn trở, suy nghĩ và phát biểu tại một số hội nghị khác nhau.

Ông nói bản thân và ngành kiểm sát xác định vẫn quyết tâm cao trong việc đấu tranh hiệu quả công tác với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Viện trưởng chỉ rõ phải xử lý nghiêm các đối tượng cầm đầu, chủ mưu, vụ lợi, chiếm đoạt, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Tuy nhiên, qua thực tiễn các vụ án, việc áp dụng pháp luật có những trường hợp thực hiện theo mệnh lệnh của cấp trên hoặc cấp trên gợi ý phải chấp hành.

Hay cấp dưới tham mưu song không đúng, không đầy đủ nhưng không kiểm soát được, quyết sai hoặc có yếu tố rủi ro, bất cập, ngoài dự kiến, bất khả kháng.

Với những yếu tố đó, theo ông Trí, khi họ chủ động, khắc phục hoàn toàn hậu quả hay thấy sai sửa, hợp tác, giúp điều tra để điều tra làm rõ các vụ án nhưng nếu áp dụng miễn, giảm, tha với luật hiện hành có vướng.

Ông dẫn điều 8 của Bộ luật hình sự nêu khi tính chất nguy hiểm xã hội không đáng kể, nhưng "không đáng kể thì không có định lượng" nên rất khó. Với điều 29 luật này có những điều khoản miễn, có thể miễn nhưng có điều kiện.

Song với giai đoạn đất nước phát triển, những lỗi mang tính vô ý, không có chủ đích chiếm đoạt, vụ lợi thì với những điều khoản luật cần rà soát, sửa điều luật cụ thể liên quan "hậu quả không lớn nhưng vẫn bị xử lý hình sự".

Viện trưởng Lê Minh Trí dẫn lại một số vụ án lớn như vụ Việt Á, cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa ngồi lại với nhau nghiên cứu đề xuất cấp thẩm quyền có chủ trương về chính sách hình sự phân hóa thành 3 loại.

Trong đó một loại xử lý nghiêm, một loại giảm và một loại không xử lý hình sự, chỉ xử lý Đảng, hành chính.

Tuy nhiên, ông chỉ rõ với từng vụ án cụ thể, với tính đặc biệt nghiêm trọng, nhiều đối tượng, các cơ quan chức năng tham mưu đề xuất, còn tổng thể áp dụng cho các vụ án trên toàn quốc thì chưa có.

Ông nêu thêm với điều 29 của Bộ luật hình sự hiện nay nếu vận dụng mới làm được, còn áp dụng, đối chiếu với pháp luật là sai. Chưa kể vận dụng nhiệm kỳ này được chứ nhiệm kỳ sau không biết có được hay không.

"Vừa rồi tôi có kiến nghị với Thường trực Ban Bí thư nay là Chủ tịch nước về việc, quy định 69 có nói khi chấp hành mệnh lệnh cấp trên mà làm sai không kỷ luật.

Nhưng phải cụ thể hóa bằng luật pháp. Đảng không kỷ luật nhưng hành vi cụ thể là vi phạm pháp luật cộng với gây ra hậu quả thì vướng.

Như phương án xử lý vụ Việt Á là vận dụng pháp luật và xin chủ trương, chứ không áp dụng pháp luật được", ông Trí nêu và nói thêm đây là việc lớn phải đồng bộ chủ trương, chính sách pháp luật, hình sự để điều chỉnh.

Nghiên cứu tăng chế tài phạt tiền, giảm chế tài phạt tù

Ông Trí nêu tiếp điều 219 Bộ luật hình sự 2015 (tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí), hoặc điều 360 (tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng), chỉ gây thiệt hại 100 triệu đồng đã khởi tố hình sự.

Ông đề nghị phải xem xét lại, bởi mức này áp dụng từ năm 1999. Bây giờ sửa luật rồi nhưng mức xác định vẫn là 100 triệu đồng. "Trong tình hình hiện nay, như vậy không phù hợp", ông Trí nói.

Ông đề nghị cần nghiên cứu tăng chế tài phạt tiền, giảm chế tài phạt tù, đảm bảo xử lý nghiêm người chủ mưu, cầm đầu, chiếm đoạt, vụ lợi; nhưng vẫn đảm bảo tính nhân văn với những người đối mặt với rủi ro.

"Cần có một chuyên đề, có chủ trương của cấp có thẩm quyền để tháo gỡ. Cần xác định cái nào nghiêm phải xử lý nghiêm để răn đe, giáo dục.

Nhưng cái nào nhân văn cần cân nhắc để hướng tới ổn định, phát triển, phát huy được sự năng động, sáng tạo của cán bộ trong giai đoạn hiện nay", ông Trí nói thêm.

Vì sao 3 ngành công an, viện kiểm sát, tòa án họp trước xét xử?

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết đối với những vụ án lớn, phức tạp, các cơ quan tiến hành tố tụng gồm công an, viện kiểm sát, tòa án họp nhưng không ảnh hưởng đến độc lập của tòa án.