Trong khi nhiều người lao động cho rằng lương thấp và cơ hội kiếm được việc làm không dễ, nhiều doanh nghiệp cho rằng phần lớn lao động này không có chuyên môn, trình độ tay nghề thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu...

Chấp nhận xa nhà để có thu nhập cao

Chúng tôi gặp Phan Huỳnh Như (25 tuổi) và Phan Thiện Minh Quang (20 tuổi), hai người con của ông Phan Văn Tạc (ấp 7 An Điền Lớn, xã An Hiệp, Ba Tri, Bến Tre) tại một phòng trọ ở TP.HCM sau khi cả hai vừa trở về sau một ngày đi làm.

Như đang làm kiểm hàng cho một công ty Nhật ở Khu công nghiệp (KCN) Hiệp Phước, huyện Nhà Bè, TP.HCM. Quang là thợ máy cho một công ty Nhật khác ở KCN Long Hậu, huyện Cần Guộc, Long An.

Hai KCN ở gần nhau nên chị em có thể thuê chung một căn nhà trọ giá 1,7 triệu đồng trên đường Nguyễn Văn Tạo thuộc xã Hiệp Phước, huyện Nhà Bè.

Căn phòng rộng rãi 40m2, có một gác lửng giúp hai chị em có cuộc sống thoải mái hơn nhiều so với lúc còn ở phòng trọ tại KCN Giao Long (xã An Phước, huyện Châu Thành, Bến Tre) mà Như từng trở về làm việc sau mùa dịch COVID-19.

Thời điểm hạn mặn năm 2016 khiến gia đình mất trắng mùa lúa. Do đó, sau khi tốt nghiệp lớp 12 một năm sau đó, Như quyết định đi xin việc làm. Nhờ người dì giới thiệu, Như đã được một công ty Nhật nhận vào làm việc kiểm hàng tại quận Tân Phú, TP.HCM. Sau dịch Covid-19, Như quyết định tìm việc làm ở Bến Tre để "gần với gia đình".

Như xin vào làm công ty may ở KCN Giao Long, dù cũng phải ở trọ nhưng chỉ cách nhà khoảng 40 cây số, nhớ nhà có thể về ngay.

"Em ở trọ trong cái phòng cũng nhỏ, lương có hơn 4 triệu đồng/tháng mà vào làm rồi thì không ngẩng mặt lên. Dây chuyền may cứ chạy liên tục, nhiều khi muốn đi vệ sinh cũng không được. Em cố làm được hơn ba tháng ở công ty thì muốn sụm lưng, xin nghỉ", Như kể.

Có vốn tiếng Nhật vừa đủ giao tiếp trong thời gian học lớp xuất khẩu lao động vào trước dịch, Như hy vọng sẽ kiếm được việc khác tốt hơn. Nhưng quanh quẩn ở KCN Giao Long, mức lương lao động chỉ chừng 5 triệu đồng. Do vậy, khi nghe tin công ty Nhật ở TP.HCM mà Như từng làm đang cần người với lương hơn 8 triệu đồng/tháng, cô lại khăn gói lên TP.HCM.

"Em lên đây đã gần một năm. Tháng tới, công ty sẽ đưa em sang Nhật đào tạo ba tháng nữa", Như cho biết.

Trong khi đó, sau khi bỏ học để vừa đi làm kiếm tiền vừa phụ gia đình làm ruộng, Quang, em trai của Như, được người quen giới thiệu vào làm tại một công ty ở KCN Long Hậu. Giờ hai chị em Như vẫn đều đặn gửi tiền về phụ giúp cha mẹ trả nợ cũ, còn lại tích lũy.

"Tụi em cũng từng loay hoay kiếm việc ở quê rồi nhưng không sống nổi. Trên này dù sao cũng nhiều việc hơn. Còn việc có lập nghiệp được ở TP.HCM luôn không thì còn xa lắm", Như chia sẻ. Vậy nếu có việc ở Bến Tre mà mức lương ngang với công ty hai bạn đang làm, có về không? "Về chứ, ở gần cha mẹ thích hơn chứ!", cả hai bạn đều cùng trả lời.

Thiếu lao động có tay nghề, cơ hội có việc làm thấp

Ông Võ Thanh Quang - nguyên giám đốc Sở LĐ-TB&XH tỉnh Sóc Trăng, hiện là phó Ban Dân vận Tỉnh ủy Sóc Trăng - cho biết địa phương này đang có khoảng 700.000 lao động, trong đó có khoảng 160.000 lao động đi làm ăn xa.

Trong đợt dịch COVID-19, có hơn 100.000 người trở về, chưa có số lượng thống kê chính thức nhưng bây giờ hết dịch số người này lại dắt díu nhau đi làm ăn xa.

Theo ông Quang, Sóc Trăng có KCN An Nghiệp đang hoạt động với hơn 50.000 lao động. Lương và các chế độ chung của các doanh nghiệp tại KCN này chỉ nhỉnh hơn mức tối thiểu quy định một chút.

Nhưng hầu hết công ty chỉ cần treo bảng tuyển là có ngay lao động. Điều này cho thấy người lao động ở Sóc Trăng chỉ cần có việc chứ không kén việc.

"Có điều chưa có nhiều việc làm nên họ chọn nơi có việc làm, đó là một sự chuyển dịch tự nhiên theo nhu cầu việc làm. Chỉ một vài công ty còn trống việc do cần chuyên gia, người trình độ chuyên môn cao, nhưng tìm dạng lao động này ở tỉnh cũng khó", ông Quang nhận định.

Ông Trần Anh Trung - giám đốc Công ty thủy sản Anh Khoa, TP Cà Mau - cũng thừa nhận công ty thiếu hàng trăm lao động cho công việc của doanh nghiệp trên địa bàn này. Tuy nhiên, việc tuyển dụng gặp nhiều khó khăn do đặc thù công ty thủy sản là lao động phải có tay nghề. Khi có tay nghề, công nhân mới làm việc nhanh và đạt sản lượng tốt.

"Thời gian qua, việc tuyển lao động có tay nghề thủy sản rất khó do địa phương ít có ngành nghề đào tạo phù hợp. Bởi vậy, dù lao động tại địa phương nhiều nhưng chúng tôi chỉ tuyển được lao động công nhật. Việc tuyển lao động làm việc lâu dài và ổn định, chúng tôi khó cạnh tranh do người lao động có xu hướng dịch chuyển lên tỉnh trên làm lương cao hơn", ông Trung nói.

Trong khi đó, ông Lâm Văn Bá - phó chủ tịch UBND thị xã Tịnh Biên, An Giang - cho hay Tịnh Biên có lao động dồi dào nhưng các công ty, doanh nghiệp trong tỉnh không lớn.

Do đó, nhiều người chọn làm ngoài tỉnh để có thu nhập cao, được tăng ca có thêm tiền. "Địa phương đang phối hợp với các doanh nghiệp đầu tư vào KCN Xuân Tô để ưu tiên tuyển người lao động tại chỗ trước", ông Bá nói.

Ông Phạm Văn Phước - giám đốc Trung tâm dịch vụ việc làm tỉnh An Giang - cho biết lao động ra ngoài tỉnh nhiều là do lương thưởng ở các tỉnh, thành phố lớn cao hơn lương tại địa phương. Cơ hội việc làm cũng cao hơn.

"Các KCN ở An Giang chưa hoạt động mạnh và ít đơn hàng nên rất khó thu hút lao động trở lại địa phương. Người lao động đi làm công nhân ngoài tỉnh có nhiều cơ hội hơn ở quê. Lỡ một khi bị sa thải cũng dễ tìm việc hơn, không lo thất nghiệp", ông Phước nói.

Vì sao người miền Tây ồ ạt 'đi Bình Dương'?

Gần 1,1 triệu người di dân khỏi đồng bằng sông Cửu Long trong giai đoạn từ năm 2009 - 2019, tương đương dân số của một tỉnh miền Tây Nam Bộ.