Chiếc xe tải dùng làm công cụ khủng bố. Vai trò của người tài xế Ba Lan cũng đang được điều tra - Ảnh: AFP

Anis Amri, 24 tuổi, được xác định là công dân Tunisia. Hắn mới đến Đức năm 2014. Hắn từng nộp đơn xin tị nạn vào tháng 7-2015 bị bác hồi tháng 6-2016.

Theo giấy tờ, hắn lưu trú trong trung tâm cho người tị nạn ở Emmerich am Rhein thuộc vùng Bắc Rhine-Westphalia nhưng hắn “cực kỳ cơ động”, theo cách dùng từ của ông Ralf Jäger, Bộ trưởng nội vụ vùng Bắc Rhine-Westphalia.

Hắn đi khỏi trung tâm, thường xuyên thay đổi chổ ở và tên họ. Theo công bố chính thức của cảnh sát Đức, hắn có đến 6 danh tính khác ngoài cái tên khai sinh Anis Amri.

Vấn đề là Amri đã có tên trong sổ bìa đen ở dạng cần theo dõi nhưng vì sao lực lượng an ninh và tình báo Đức vốn nổi tiếng hiệu quả lại để lọt lưới?

Chân dung tên Anis Amri - Ảnh chụp màn hình

Một điều mỉa mai là nhiều nhà điều tra đã tỏ ra bất ngờ khi hay tin Amri bị truy nã vì là nghi phạm của vụ khủng bố tại chợ Giáng sinh Breitscheidplatz,quận Charlottenburg, trung tâm thủ đô Berlin vào đêm 19-12 khiến 12 người thiệt mạng và gần 50 người bị thương.

Sự thực là gã thanh niên người Tunisia này, tròn 24 tuổi trong ngày hôm nay 22-12, đã nằm trong sổ theo dõi của cảnh sát Đức từ nhiều tháng qua. Ông Ralf Jäger, Bộ trưởng nội vụ vùng Bắc Rhine-Westphalia, cũng thừa nhận Amri bị nghi ngờ “chuẩn bị tiến hành khủng bố” và nằm trong danh sách “đối tượng có dấu hiệu đe dọa” của trung tâm chống khủng bố Đức, tức có thể chuyển sang hành động.

Amri cũng được cho là gần gũi với mạng lưới tuyển chiến binh Hồi giáo của Abu Walaa - nhân vật số 1 của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tại Đức. Mạng lưới này mới bị phá vỡ hồi tháng 11 vừa qua.

Tuy nhiên tên Amri đã thoát khỏi sự theo dõi của cảnh sát từ tháng 12 dù hắn bị nằm trong danh sách bị nghe lén điện thoại. Tại sao Amri không bị theo dõi chặt chẽ hơn dù đã có đánh giá hắn có thể rat ay khủng bố? Câu trả lời quay lại vấn đề đau đầu: thiếu nhân lực. Bên cảnh sát Đức thừa nhận không đủ lực lượng để theo dõi hàng trăm đối tượng đang nằm trong danh sách “đe dọa an ninh quốc gia”.

Hãng tin AFP dẫn lời tổng công tố viên Đức cho biết Amri từng bị cảnh sát thủ đô Berlin theo dõi từ tháng 3 đến tháng 9 năm nay vì tính cướp để mua vũ khí “ắt hẳn chuẩn bị khủng bố với sự trợ giúp của đồng bọn”.

Lệnh truy nã có thưởng đối với Anis Amri của cảnh sát Đức - Ảnh: Cảnh sát Đức

Amri rời Tunisia đến Ý theo dạng bất hợp pháp sau phong trào nổi dậy năm 2011 lật đổ nhà độc tài Zine El Abidine Ben Ali và đã ở đây 3 năm trước khi đến Đức.

Theo thông tin mới nhất, cảnh sát Tunisia đã thẩm vấn gia đình của Anis Amri. Một nhân viên an ninh người Tunisia cho biết: "Đơn vị chống khủng bố đã thẩm vấn gia đình nghi phạm". Theo đó, bố mẹ của Amri, hiện đang sống tại thị trấn Oueslatia thuộc tỉnh Kairouan, đã bị thẩm vấn.

Amri có 4 chị em gái và một em trai, tuy nhiên hiện chưa rõ những người này có bị thẩm vấn hay không. Amri từng bị bắt vài lần ở Tunisia vì sử dụng ma túy.

Cũng có thông tin cho biết chính quyền Tunisia đang bị đổ lỗi vì không hợp tác. Amri có giấy phép lưu trú tạm thời tại Đức cho đến khi bị trục xuất. Tờ giấy tùy thân này nằm trong cái ví của Amri rơi lại trên chiếc xe tải dùng làm công cụ khủng bố.

Thực ra Amri từng bị trục xuất khỏi Đức nhưng chính quyền Tunisia không chịu tiếp nhận do cho rằng hắn không phải người Tunisia! Phía Đức cho rằng chính quyền Tunisia đã thể hiện kiểu quan liêu giấy tờ và chỉ gửi giấy thừa nhận Amri là người Tunisia đến cho chính quyền Berlin vào ngày 21-12. Như thế là quá muộn...