Các cựu "điệp viên" vẫn thường gặp nhau ăn trưa trong khu ẩm thực trung tâm thương mại Danbury Fair tại thành phố Danbury (bang Connecticut, Mỹ). Từ năm 2011, họ mới bắt đầu dám nhắc tới một từ mà suốt gần nửa thế kỷ trước thậm chí họ không dám hé môi. Đó là từ Hexagon.

Làm việc tối mật phải nói dối với mọi người

Ngày 15-6-1971, từ căn cứ không quân Vandenberg ở bang California, tên lửa đẩy Titan IIID khổng lồ đã đưa vệ tinh do thám Hexagon đầu tiên lên quỹ đạo. Trong 15 năm từ năm 1971 - 1986, 18 vệ tinh Hexagon nữa đã được phóng thành công. Vệ tinh thứ 20 và là vệ tinh cuối cùng của chương trình đã nổ tung trong quá trình phóng vào tháng 4-1986.

Vệ tinh Hexagon đạt độ phân giải tối thiểu từ 60 - 90cm, nhưng độ phân giải chính xác vẫn còn là thông tin mật. Hình ảnh thu thập được từ vệ tinh giúp Mỹ giám sát tên lửa đạn đạo liên lục địa của Liên Xô và Trung Quốc, giám sát việc tuân thủ Hiệp ước Cắt giảm vũ khí chiến lược và quan sát các khu vực phục vụ mục đích tình báo.

Bộ phận quan trọng của vệ tinh Hexagon là camera quang học Big Bird. Những người từng góp sức chế tạo camera chính là các cựu "điệp viên" thường gặp nhau. Thật ra họ không phải là điệp viên chuyên nghiệp mà chính xác là các kỹ sư, nhà khoa học, chuyên gia điện và quang học từng làm cho Công ty Perkin-Elmer (chuyên về hệ thống quang học).

Trong hai thập niên, họ cần cù nghiên cứu trong tòa nhà màu trắng không cửa sổ trên ngọn đồi nhìn ra sân bay Danbury. Họ đi qua phòng tắm khí vào căn phòng sạch như boong, làm việc với các máy móc đòi hỏi độ chính xác đến mức khó tin, tái tạo lại điều kiện khắc nghiệt trong không gian để bảo đảm camera của vệ tinh hoạt động tốt.

Theo tạp chí Connecticut Magazine (Mỹ), câu chuyện bắt đầu vào giữa thập niên 1960. Chàng kỹ sư cơ khí trẻ tuổi Phil Pressel vừa tốt nghiệp Đại học New York được Công ty Perkin-Elmer tuyển vào năm 1965 với nhiệm vụ thiết kế bộ phận quang học cho camera trong chương trình Hexagon. Lúc đó, ông mới biết Mỹ có hai chương trình không gian song song. Một chương trình công khai do NASA điều hành và chương trình còn lại hoạt động tối mật do CIA và không quân phối hợp chỉ đạo dưới vỏ bọc Cục Trinh sát quốc gia (NRO) thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ.

Sau khi giành được hợp đồng xây dựng hệ thống camera chính cho vệ tinh do thám Hexagon, Công ty Perkin-Elmer đã xây dựng cơ sở mới ở Danbury và tuyển hơn 1.000 người. Những người mới tuyển như kỹ sư Pressel phải trải qua vòng kiểm tra an ninh kéo dài hằng tháng. Trong thời gian chờ đợi, họ làm vài việc tạm bợ tại văn phòng công ty ở Wilton, nơi được gọi là "thùng nấm".

Ông Mike Ferrara được tuyển vào cuối những năm 1960. Sau khi rời "thùng nấm" làm việc chính thức cho dự án Hexagon, ông phải bịa ra câu chuyện "làm công việc với máy giặt" để đãi bôi với mọi người. Đôi khi ông đến cơ sở ở Danbury làm qua đêm. Nhiều lần khác ông đến bờ Tây làm công việc liên quan đến vụ phóng vệ tinh. Lúc đó, ông phải giải thích với vợ "đi tập huấn về các mẫu máy giặt mới".

Khi Bob Zarba được Công ty Perkin-Elmer tuyển vào mùa thu năm 1970, ông không lạ gì với các dự án bí mật vì trước đó đã từng làm việc cho dự án vệ tinh do thám Gambit và dự án Phòng thí nghiệm có người lái trên quỹ đạo (dự án tàu không gian do thám có người lái đã bị hủy bỏ). Ông dành phần lớn thời gian tham gia các vụ phóng tại California.

Sau khi được chế tạo tại Danbury, camera của vệ tinh được cảnh sát vận chuyển đến sân bay quốc tế Bradley rồi bay ra bờ Tây để lắp ráp vào vệ tinh cùng các bộ phận khác. Ông Zarba kể lại: "Mọi người có thể hỏi bạn làm nghề gì. Bạn phải nghĩ ra một câu chuyện nào đó và phải nhất quán vì năm sau họ có thể hỏi lại".

Dùng máy kiểm tra nói dối phát hiện ma túy, cờ bạc, gái gú

Kỹ sư Victor Abraham đã từng hợp tác với các nhà thầu CIA làm cho một công ty ở Long Island sản xuất phụ tùng cho máy bay do thám SR-71 Blackbird. Ông được bổ nhiệm chức giám đốc chương trình Hexagon từ giữa những năm 1970.

Chuyện giữ bí mật công việc khiến ông mất ngủ hằng đêm. Ông cho biết: "Mặc dù chúng tôi có bộ phận an ninh làm việc toàn thời gian và chính phủ bố trí nhân viên an ninh ở Danbury nhưng an ninh vẫn luôn là vấn đề quan tâm".

Ông kể: "Chúng tôi có hơn 1.000 người làm việc trong chương trình, hàng trăm người làm tại địa điểm phóng ở California và cộng tác viên trong nhiều nhà thầu phụ phụ trách phát triển các hộp điện tử và nhiều thiết bị khác". Để tất cả nhân viên tuân thủ nguyên tắc im lặng cần phải giám sát.

"Nhân viên của chúng tôi thỉnh thoảng phải được kiểm tra nói dối và đôi khi chúng tôi gặp phải một số vấn đề. Ma túy, cờ bạc, hám gái, tự đặt mình vào tình thế bị tổn hại để bị tống tiền, đây là những điều chúng tôi phải xem xét trên máy kiểm tra nói dối", ông nói. Một số nhân viên đã bị sa thải vì có hành vi bất cẩn có thể bị tống tiền hoặc hối lộ, song nói chung chương trình Hexagon được giữ kín đến khi được giải mật vào năm 2011.

Công ty Perkin-Elmer gọi các đối tác là nhân vật VIP của CIA và không quân là "khách hàng". Đại tá Phil Datema (đã nghỉ hưu) là một trong các "khách hàng" như vậy. Một ngày năm 1979 tại căn cứ không quân Scott ở bang Illinois, ông nhận được một cuộc gọi bất ngờ: "Chúng tôi có một nhiệm vụ rất đặc biệt dành cho bạn nếu bạn sẵn lòng xem xét". Ông hỏi han thêm nhưng tất cả những gì ông biết là họ đang tìm sĩ quan có kinh nghiệm chỉ huy chứ không cần đến bằng hóa học của ông.

Ông không thích phải cam kết làm điều gì mà không biết cụ thể nên không quan tâm nữa. Sau đó trong ngày, tướng một sao Robert Herres làm chung bộ chỉ huy với ông biết chút ít về cuộc gọi điện thoại đó và nói ông thật ngu ngốc nếu từ chối lời đề nghị. Ông đã suy nghĩ lại và nhận lời. Theo thỏa thuận, ông được cử đi học thạc sĩ về khoa học hình ảnh, sau đó làm việc tại Tập đoàn nhiếp ảnh Kodak ở ngoại ô New York để tìm hiểu thêm.

Sau khi được giao nhiệm vụ giám sát chương trình Hexagon cho Cục Trinh sát quốc gia, ông thường xuyên đến Danbury để kiểm tra tiến độ thực hiện hệ thống quang học cho vệ tinh. Các nhân viên khách sạn nơi ông lưu trú chỉ biết ông và những người đi cùng làm trong không quân chứ không ai biết ông đến kiểm tra dự án vệ tinh tuyệt mật.

--------------

Cuộc chiến không gian đầu tiên xảy ra trong Chiến tranh vùng vịnh lần thứ nhất. Lực lượng liên quân đánh bại quân đội Iraq chỉ trong bốn ngày nhờ sử dụng bảo bối hệ thống định vị GPS.

Kỳ tới:Cuộc chiến không gian đầu tiên ở vùng Vịnh rực lửa

Vệ tinh quân sự - cuộc đua do thám từ không gian - Kỳ 2: Bí mật vệ tinh trinh sát Corona

Cuộc họp giao ban được tổ chức lúc 7h sáng. Hai tiếng sau, cơ trưởng Harold Mitchell điều khiển máy bay vận tải quân sự hai động cơ Fairchild C-119J Flying Boxcar mang biển hiệu Pelican 9 cất cánh từ căn cứ không quân Hickam của Mỹ ở Hawaii.