Phóng to

Tại cầu vượt Sóng Thần, nhiều công nhân đã đón xe về quê ăn tết sớm - Ảnh: HOÀNG LỘC

Còn gần hai tuần nữa mới đến Tết Nguyên đán, nhưng tại các bến xe khách lớn nhỏ ở TP.HCM đã có khá nhiều hành khách tất tả đón xe trở lại quê nhà. Hầu hết họ đều là công nhân, người lao động thời vụ, lao động tự do quyết định bỏ việc, nghỉ chờ việc hay cộng dồn phép năm, tạm nghỉ việc... để về đón tết ở cố hương vì cuộc sống khá chật vật ở TP cùng với nỗi lo lắng chuyện tàu xe đi lại khó khăn khi cận tết.

“Mới đầu tháng chạp mà công ty đã hết việc. Mỗi tuần làm chỉ có một, hai ngày, lương thì teo tóp, còn thưởng tết chẳng nghe nói gì nên đành về quê sớm. Qua năm quay vào TP tính tiếp...” - anh Hồ Đức Thành (quê ở Thanh Hóa), công nhân Công ty may Kiến Hòa, Q.12, thổ lộ như vậy khi đứng đón xe về quê trên đường xuyên Á gần ngã tư Bình Phước.

Trăm đường... về ăn tết sớm

Trường hợp anh Thành không phải là cá biệt. Từ Quảng Trị vào làm công trình xây dựng tại Q.Gò Vấp nhưng công trình dở dang vì hết vốn, không có việc nên anh Nguyễn Thanh Nam đã tự bắt xe về quê ăn tết sớm với gia đình.

“Ăn chực nằm chờ trong này ngán quá, không có việc thì về quê chứ vài bữa nữa vé xe đắt đỏ, công ty không chịu thanh toán thì khổ, cứ về quê trước cho chắc ăn” - anh Nam lắc đầu ngán ngẩm.

Một nhóm hơn 30 công nhân làm nghề đóng tàu biển ở Q.Bình Thạnh phải sống trong cảnh không lương sáu tháng nay do công ty làm ăn khó khăn.

Một công nhân bức xúc: “Theo hợp đồng lao động, một ngày tụi này sẽ được trả 170.000 đồng/người, nhưng đến nay đã sáu tháng tôi chưa nhận được một đồng lương nào. Hợp đồng lao động thử việc của tôi đã hết hạn gần bốn tháng mà vẫn chưa ký lại, phải xin tiền trợ cấp của bố mẹ ngoài quê. Vay mượn mãi cũng oải, tính bỏ việc thì tiếc công sức mình làm suốt nửa năm, lần lữa mãi rồi quyết định về quê, chứ tình hình thế này có ở lại cũng mù mịt”.

Ngồi lặng lẽ trong căn phòng trọ chật chội, Nguyễn Thị Thanh (21 tuổi, công nhân Công ty may Minh Hoàng, Q.Thủ Đức) xếp hành trang, buồn xo: “Cuối năm công ty hết việc, bọn tôi không phải tăng ca. Hơn một tháng nay hôm nào tôi cũng được về sớm từ lúc 4g chiều. Tăng ca thì mệt mỏi thật, nhưng không được tăng ca còn buồn hơn. Tết đã cận kề mà việc chẳng có, đành về quê chứ ở lại cận tết giá vé xe cao, tiền đâu mà về”.

Cũng lý do tương tự, Lê Thị Thu (19 tuổi, quê Đồng Hới, Quảng Bình) và hàng chục công nhân đồng hương tại Công ty sản xuất giày Phước Thành (Q.Bình Tân) đã quyết định nghỉ việc, về quê... ăn tết vì “với đồng lương hơn 1,2 triệu đồng/tháng, em không biết sống sao với thời giá như hiện nay. Cận tết rồi mà chẳng dành dụm được đồng nào. Giờ chỉ còn cách về quê ăn tết sớm hơn mọi năm, kẻo mấy ngày nữa không mua được vé tàu xe thì còn khổ hơn. Đầu năm lại xuôi vào Nam tìm việc mới”. Nhiều công nhân quê ở miền Bắc, miền Trung đồng cảnh ngộ như Thu cũng chọn giải pháp nghỉ việc, về quê sớm.

Trầy trật

Về quê ăn tết sớm, nghĩa là được sum vầy với gia đình nhiều hơn. Nhưng với những công nhân phải về đón xuân... bất đắc dĩ ấy, câu chuyện ngày về và ngày trở lại đều nặng nỗi ưu tư. Diệu (18 tuổi, quê Quảng Nam) đã phải bôn ba qua năm công ty khác nhau mà chưa thể trụ lại ổn định ở nơi nào cả.

Vào Sài Gòn làm thợ may gia công cho một xưởng may tư nhân ở Q.Thủ Đức được gần một năm, Diệu phải tăng ca liên tục (từ 7g-22g) nhưng lương chỉ 1,3 triệu đồng/tháng. Bà chủ xưởng may lại tự đề ra “luật” khắc nghiệt: làm luôn ngày chủ nhật, người nào nghỉ ốm một ngày sẽ bị trừ ba ngày lương, khiến Diệu và nhiều công nhân khác phải đồng loạt nghỉ việc.

Sau đó ít lâu, Diệu theo bạn trai xuống Long An làm công nhân cho công ty nước giải khát hơn năm tháng nhưng lương cũng èo uột như chỗ làm cũ, đôi bạn lại dắt díu nhau đến huyện Hóc Môn tìm việc mới. Với đà này, sau những ngày tết đạm bạc với gia đình, chắc chắn Diệu phải lê la khắp nơi để tìm việc mà không dám chắc năm sau có phải... về cố hương ăn tết sớm nữa không.

Không chỉ những người mất việc mà cả những người đang có việc, việc về quê sớm còn vì lý do mức thưởng tết “bèo bọt” nên đành chấp nhận bỏ luôn để về. Khá nhiều công nhân làm việc trong các xưởng, doanh nghiệp tư nhân đang gặp khó khăn cho biết mức thưởng tết năm nay được công bố chỉ 400.000-500.000 đồng/người, công ty nào làm ăn thuận lợi mới dám thưởng công nhân tháng lương thứ 13. Cá biệt, có công ty quyết định sẽ “thưởng tết” cho công nhân bằng cách... bốc thăm.

Anh Dũng (23 tuổi, công nhân Công ty H, Q.12) cho biết: “Cuối năm ngoái, công ty tôi tổ chức chương trình bốc thăm chọn quà tết. Ai hên được cái tivi hoặc vài triệu đồng tiền mặt, còn phần lớn là xui, chỉ nhận được gói bột ngọt. Năm nay cũng nghe nói tiếp tục thưởng kiểu này. Bèo bọt vậy, chẳng biết có nên chờ đợi không”.

Mỗi người một hoàn cảnh, một nỗi niềm để phải hối hả rời TP. Hành lý nhẹ tênh mà tâm tư ai dường như cũng trĩu nặng trên đường về.

Ông Trương Lâm Danh, phó chủ tịch Liên đoàn Lao động TP.HCM, cho biết Tết Tân Mão 2011 có khoảng 1.500 công nhân hoàn cảnh khó khăn (ốm đau, bị tai nạn lao động; vợ, chồng hoặc con bị bệnh nan y; mất việc làm...) sẽ được chăm lo tết.

Ngoài ra, Liên đoàn Lao động sẽ trao tặng khoảng 5.000 vé xe và quà tết (150.000 đồng/phần quà) cho công nhân khó khăn về quê ăn tết, ưu tiên công nhân các vùng bị thiệt hại nhiều bởi bão lũ trong năm qua (từ Phú Yên trở ra). Ngày 23 tháng chạp, Liên đoàn Lao động TP sẽ tổ chức cho 500 gia đình (đoàn viên công đoàn) hoàn cảnh khó khăn được gặp mặt, vui xuân và nhận quà tết.

Hành lý về quê “Quà có thể ăn hết, còn dầu gội, xà bông có thể dùng lâu dài, thiết thực. Một phần tôi cũng mong muốn con gái bé nhỏ 11 tuổi của mình có thể tự tay làm những việc giản đơn như tắm rửa, giặt giũ, dọn dẹp cửa nhà khi mẹ đi xa” - chị Nguyễn Thị Châu (quê ở Bình Định) vừa kể chuyện vừa vội vã nhẩm đếm những tờ vé số ế ẩm cuối ngày. Phóng to Chị Châu đếm những đồng tiền dành dụm để chuẩn bị về quê ăn tết với gia đình - Ảnh: Hoàng HOA Ngồi lọt thỏm trong chiếc xe lăn, ít ai biết người phụ nữ khuyết tật 43 tuổi này đã làm lụng đủ nghề ở Sài Gòn để kiếm tiền gửi về quê nuôi con gái ăn học. Chị đang tất tả hành trang cho ngày về quê đón tết. “Tôi là chỗ dựa duy nhất của con, nếu không cố gắng thì sao có thể nuôi dạy con nên người. Thân mình cả năm chẳng bao giờ mua nổi cho mình một món đồ, nhưng nhất định trong hành lý về quê con gái phải có quần áo mới xúng xính với bè bạn”. Trong hành trang về quê đón tết sớm của nhiều người đơn giản là cái túi xách, bên trong đựng hai bộ đồ cũ kỹ. Cô Hai, bán hàng rong ở khu vực ngã sáu Cộng Hòa (TP.HCM), cho biết: “Đi mang theo hai bộ đồ cũ, về cũng hai bộ đồ ấy. Quà cáp làm chi cho lỉnh kỉnh, để dành tiền về đưa gia đình nuôi ba con nhỏ ăn học, phụ chồng mua lạc, mua phân bón để làm ăn. Hi vọng sang năm mới cuộc sống khấm khá hơn”.