Về một thử nghiệm hỗ trợ điều trị covid-19 với xuyên tâm liên tại Việt Nam

  

 Quá trình phát triển trà Xuyên tâm liên tại bệnh viện của ông ra sao?

Trước khi bắt đầu, chúng tôi nghiên cứu, tổng hợp tài liệu trong và ngoài nước, đặc biệt là kinh nghiệm dân gian vì Xuyên tâm liên là vị thuốc thuộc y học cổ truyền. Đầu năm 2021, khi bắt đầu, chúng tôi chưa có hướng dẫn cụ thể nào, nhưng xác định cứ tìm hiểu. Sau này, Cục Quản lý y dược cổ truyền (Bộ Y tế) có chỉ đạo các bệnh viện y học cổ truyền trên toàn quốc, căn cứ năng lực của từng đơn vị, lựa chọn, cung cấp thuốc y học cổ truyền, các sản phẩm y học cổ truyền hỗ trợ điều trị, nâng cao thể trạng, đảm bảo an toàn, hiệu quả cho bệnh nhân trước, trong và sau điều trị COVID-19 tại 2 tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh.

Vì là một bệnh viện y học cổ truyền đã điều trị cho bệnh nhân COVID-19 bằng viên nén có thành phần Xuyên tâm liên nên chúng tôi tiếp tục đào sâu các tài liệu của Trung Quốc, Thái Lan, Ấn Độ và của Bộ Y tế về các vị thuốc y học cổ truyền để tìm hiểu.

Thời bao cấp, viên thuốc cảm Xuyên Hương, với thành phần chính là Xuyên tâm liên, luôn được dùng để điều trị cho các trường hợp cảm cúm nên chúng ta có thể ứng dụng lại. Tuy nhiên, nếu chọn hướng phát triển thuốc từ Xuyên tâm liên thì quá trình nghiên cứu rất kỳ công, phải thông qua hội đồng y đức, thử nghiệm rất lâu dài, tốn kém, vì vậy chúng tôi chọn hướng làm trà. Xuyên tâm liên là vị thuốc cổ truyền, nên việc sử dụng với liều lượng hợp lý là an toàn.

Từ nguyên liệu thô, dạng lá khô, mua từ các nhà cung cấp uy tín, đủ tiêu chuẩn, chúng tôi sấy, nghiền thành bột, qua công đoạn xử lý, đóng gói thành trà, trong bệnh viện chúng tôi pha trà này cho anh em dùng thử và thấy phản hồi tốt. Với viên con nhộng thì chúng tôi gửi thuốc đã xử lý xong cho nhà máy đủ điều kiện sản xuất thuốc để đóng thành viên nang và đang cho dùng thử trên khoảng 100 bệnh nhân COVID-19 tại bệnh viện từ ngày 10-7.

Khi làm trà Xuyên tâm liên thì các ông gặp thách thức gì đáng kể nhất?

Xuyên tâm liên rất đắng. Chúng tôi phải tìm cách điều hòa vị đắng để người dùng có thể uống được trà Xuyên tâm liên dễ dàng. Vì vậy, ngoài thành phần chính là Xuyên tâm liên có tác dụng kháng virus, chúng tôi thêm các vị thuốc bổ trợ khác như Đẳng sâm, Trần bì, Sa nhân, Cam thảo để giúp tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao thể trạng, giảm các triệu chứng khó chịu khi viêm đường hô hấp như ngứa, đau họng, ho, tiêu đờm...

Các bệnh nhân dùng thử viên con nhộng Xuyên tâm liên đó đã phản ứng ra sao?

COVID-19 hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Tôi chưa dám chắc là viên Xuyên tâm liên có tác dụng đến đâu nhưng xưa nay các vị thuốc y học cổ truyền dùng đúng thì không có hại nên họ an tâm. Những vị thuốc trong viên Xuyên tâm liên đều có tác dụng hồi phục và bồi bổ sức khỏe. Tôi nhấn mạnh là muốn biết hiệu quả thế nào, hỗ trợ điều trị COVID-19 ra sao cần nghiên cứu dài hơi, bài bản.

Đây là lần đầu tiên bệnh viện phát triển thực phẩm chức năng từ vị thuốc y học cổ truyền, vậy các ông đã gặp những khó khăn gì?

Chúng tôi gặp khó khăn trong nghiên cứu và cách thức tiến hành. Quá trình nghiên cứu ban đầu chưa có hướng dẫn của Bộ Y tế nên phải vừa làm vừa tìm hiểu xem có vướng mắc quy định nào không. Tuy nhiên, do Xuyên tâm liên là vị thuốc của y học cổ truyền, bệnh viện tôi có khoa y học cổ truyền nên thuận lợi là chúng tôi có quyền kê vị thuốc này cho bệnh nhân. Giai đoạn đầu, chúng tôi đã thử cho sắc thuốc để bệnh nhân COVID-19 uống nhưng việc này không hiệu quả. Bệnh nhân COVID-19 phải ở khu cách ly, vận chuyển thuốc sắc vào khu cách ly hoàn toàn không đơn giản khi không có dây chuyền đóng gói thuốc sắc. Do đó, chúng tôi nghĩ làm trà và viên nang sẽ dễ sử dụng hơn.

Bộ Y tế cho phép sử dụng vị thuốc Xuyên tâm liên trong y học cổ truyền điều trị COVID-19, nhóm nghiên cứu của ông có thể tham gia như thế nào vào kế hoạch này?

Hướng dẫn của Bộ Y tế ngày 16-7 đồng ý cho sử dụng Xuyên tâm liên để điều trị COVID-19. Kế hoạch nghiên cứu khác của bộ thì tôi chưa được biết. Tại Bệnh viện 30-4, chúng tôi đã cho bệnh nhân uống (viên con nhộng) và đang theo dõi các chỉ số như bệnh nhân chưa có triệu chứng thì có phát triển triệu chứng không, có triệu chứng thì triệu chứng giảm hay tăng. Tải lượng virus giảm hay tăng trong quá trình điều trị và khác gì so với các bệnh nhân được điều trị triệu chứng thông thường. Những ai chưa uống viên nang (các bệnh nhân trước đây) được xem là nhóm đối chứng để tìm hiểu hiệu quả bước đầu của viên Xuyên tâm liên. Chúng ta vẫn cần phải có những nghiên cứu thật bài bản.

Trong dược điển, Xuyên tâm liên có khả năng thanh nhiệt, giải độc, giảm đau, diệt khuẩn, chữa viêm họng, viêm phế quản, bảo vệ tế bào và chữa nhiều bệnh lý nhiễm trùng khác.

Khi tôi hỏi ý kiến một số bác sĩ về việc sử dụng thực phẩm chức năng từ Xuyên tâm liên hỗ trợ điều trị triệu chứng COVID-19 thì nhiều người cho rằng đây là một việc “uổng công”. Họ cũng đặt vấn đề tại sao lại là Xuyên tâm liên vì có rất nhiều cây cỏ có tác dụng tương tự. Ông nghĩ sao về điều này?

Đúng là có rất nhiều vị thuốc cổ truyền có thể làm giảm ho, tiêu đờm... nhưng tôi chọn Xuyên tâm liên vì đây là cây thuốc cổ đã được cha ông ta sử dụng rất nhiều để trị cảm cúm. Ngày nay với y học hiện đại, chúng ta bỏ quên viên thuốc này. Ngoài ra, như đã nói, vì Trung Quốc, Thái Lan đã có nghiên cứu, có tài liệu, họ cũng đã sử dụng sản phẩm từ vị thuốc Xuyên tâm liên nên ta ứng dụng. Xuyên tâm liên là một loại cây dễ trồng, giá chỉ vài chục ngàn đồng/kg.

Sản phẩm của chúng tôi thì thành thực mà nói là được truyền cảm hứng từ việc Thái Lan, Trung Quốc, Ấn Độ đã nghiên cứu và đưa vào sử dụng vị thuốc Xuyên tâm liên cho bệnh nhân COVID-19.

Một loại bệnh phát ra như thế nào còn phụ thuộc vào sức đề kháng của từng người bệnh. Y học cổ truyền theo hướng hỗ trợ tăng sức đề kháng, có tác dụng chậm, khác với y học hiện đại theo hướng ức chế, triệt tiêu mầm bệnh và có hiệu quả nhanh. Dù vậy, tôi thấy có nhiều trường hợp y học cổ truyền tốt hơn hoặc phù hợp với bệnh nhân hơn. ■