Phóng to

Tòa thủy tọa nhìn từ bên bờ kia sông Vông

Đền nằm bên con sông Vông hiền hòa. Ngôi đền này gắn liền với danh tiếng của nghề chạm bạc truyền thống đã hình thành từ mấy trăm năm nay ở địa phương. Khi đến xã Hồng Thái để thăm đền Đồng Xâm, du khách có thể cảm nhận được không khí tấp nập, trù phú rất riêng, khác hẳn vẻ yên ả, tĩnh lặng đặc trưng thường thấy ở một miền quê vùng đồng bằng Bắc bộ.

Dọc con đường quê nhỏ tiếng chạm bạc vang vang. Nhìn vào các ngôi nhà bên đường, ta dễ dàng bắt gặp những người thợ thủ công tài hoa đang tỉ mỉ, cần mẫn thực hiện nhiều đồ trang sức, đồ trang trí bằng bạc tinh xảo.

Đền Đồng Xâm thờ Triệu Vũ Đế, hay còn gọi là Nam Việt Vũ Đế, và Trình Thị hoàng hậu - vợ Triệu Vũ Đế, cùng Nguyễn Kim Lâu là vị tổ nghề chạm bạc cổ truyền của làng. Thời điểm xây dựng ngôi đền không có sử sách ghi chép chính xác, song tương truyền rằng đền Đồng Xâm được Triệu Vũ Đế (tức Triệu Đà) cho xây dựng từ trước Công nguyên.

Phóng to

Tòa điện Tiền Tế

Phóng to

Một phần kiến trúc phía trong đền

Quần thể di tích đền Đồng Xâm gồm những công trình chính là nhà thủy tọa, các tòa điện Tiền Tế, Trung Tế và Hậu Cung. Đứng trên chiếc cầu bắc qua sông Vông, du khách sẽ thấy tòa thủy tọa nằm ngay phía trước sân của tòa điện Tiền Tế. Đây là một tòa nhà nổi trên sông, gồm sáu cửa vòng quay ra sáu hướng.

Từ nhà thủy tọa có thể dễ dàng ngắm nhìn sông quê êm đềm trôi chảy cũng như khung cảnh bề thế của tòa điện Tiền Tế. Mỗi dịp lễ hội, đây là vị trí lý tưởng để theo dõi các cuộc đua thuyền trên sông Vông.

Tòa Tiền tế nằm uy nghiêm hướng về phía sông Vông gồm có năm gian rộng, trên tường các gian có chạm trổ và vẽ nhiều hoa văn đẹp. Tòa điện Trung tế nối liền tòa Tiền tế với Hậu Cung cũng được thiết kế công phu, tạo cảm giác thú vị về một kiến trúc kết nối hợp lý giữa các phần của ngôi đền. Trong đền còn có tượng thờ Triệu Vũ Đế và Trình Thị hoàng hậu được đúc bằng đồng, khảm vàng thếp bạc.

Phóng to

Hậu cung nhìn từ bên ngoài

Phóng to

Hai người thợ thủ công đang chế tác một tác phẩm chạm đồng tại một gian nhà cạnh đền Đồng Xâm

Khi tới tòa Hậu Cung, du khách sẽ được chiêm ngưỡng kiến trúc tinh tế thể hiện qua những đại tự, cuốn thư, câu đối… bài trí hài hòa. Trong Hậu Cung có Khán Gian là tác phẩm tuyệt đẹp thể hiện nét độc đáo của làng nghề chạm bạc Đồng Xâm với những lá đồng được chạm nhiều đề tài khác nhau như tứ linh, tứ quý…

Hằng năm, mỗi khi đến lễ hội Đồng Xâm (từ mồng 1 đến mồng 3 tháng 4 âm lịch) là nhân dân trong vùng cùng đông đảo du khách thập phương lại nô nức về xã Hồng Thái để tham gia nhiều trò chơi dân gian và hoạt động văn hóa đặc sắc của lễ hội, như hát ca trù, hát chèo, rước thánh sư, tế lễ…

Đặc biệt, sôi nổi nhất là cuộc thi đua thuyền của thanh niên trên sông Vông. Trong thời gian diễn ra lễ hội, các sản phẩm chạm bạc của làng cũng được trưng bày và bán làm làm đồ lưu niệm cho du khách để giới thiệu và quảng bá thêm về nghề truyền thống này.