Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản gửi Văn phòng Chính phủ góp ý về dự thảo nghị định sửa đổi nghị định 95 và nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu.

Trên cơ sở tham khảo các doanh nghiệp và chuyên gia, VCCI chỉ ra tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng xăng dầu lan rộng, chủ yếu xuất phát từ phương thức quản lý giá của Nhà nước.

Nhiều cửa hàng xăng dầu đóng cửa, bán nhỏ giọt do bất cập quản lý

Nêu vấn đề, VCCI cho hay việc thiếu hụt xăng dầu không chỉ diễn ra trước, mà cả ngay sau khi điều chỉnh giá. Trong khi đó, Bộ Công Thương ngăn chặn tình trạng thiếu xăng bằng cách phạt các cây xăng đóng cửa dẫn tới tình trạng bán nhỏ giọt, khiến người tiêu dùng phải xếp hàng.

Do đó, nếu tình trạng giá bán thấp hơn chi phí vẫn duy trì thì doanh nghiệp không những tiếp tục bán hàng nhỏ giọt mà còn không đầu tư mới, rời bỏ thị trường. Từ đó ảnh hưởng đến hạ tầng cung ứng năng lượng, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Từ thực trạng trên, VCCI lo ngại việc Bộ Công Thương lựa chọn phương án Nhà nước tiếp tục định giá, trên cơ sở sửa đổi công thức để “tính đúng tính đủ” như quy định hiện hành, có thể khó đảm bảo tính hợp lý và khả thi, có thể tiếp tục lặp lại tình trạng bất cập trên.

Bởi theo VCCI, chi phí này phức tạp, nhiều thông số đầu vào dễ bị báo cáo sai lệch. Thậm chí kể cả kiểm toán cũng khó phát hiện trường hợp doanh nghiệp gửi giá, thông đồng với đối tác để đẩy chi phí lên.

Trong khi đó, với phương án doanh nghiệp tự quyết giá, VCCI cho rằng cần phụ thuộc vào mức độ cạnh tranh của thị trường. Bởi có thể có tình trạng nếu thị trường có mức độ cạnh tranh thấp thì các nhà cung cấp có thể bắt tay nâng giá.

Vì vậy, trên cơ sở đề nghị thúc đẩy tính cạnh tranh của thị trường bằng nhiều biện pháp, VCCI đề nghị cân nhắc lựa chọn phương án cho doanh nghiệp tự quyết giá.

Về mức chiết khấu xăng dầu đang được đánh giá là không phù hợp, doanh nghiệp kiến nghị cần phải quy định mức chiết khấu tối thiểu cho các cửa hàng bán lẻ. Tuy nhiên, Bộ Công Thương lại không đồng tình giữa quy định không có mức chiết khấu tối thiểu. Lý do là để đảm bảo quan hệ dân sự, giành quyền chủ động cho doanh nghiệp.

Theo quan điểm của VCCI, với cách quản lý trên, Nhà nước đang can thiệp vào thị trường một cách nửa vời. Một mặt Nhà nước tôn trọng quan hệ dân sự bằng cách không quy định chiết khấu tối thiểu hay giá bán buôn tối đa và không xử phạt bên bán buôn khi dừng bán hàng.

Đảm bảo được lấy hàng từ nhiều nguồn để không cản trở chuỗi cung ứng

Mặt khác, Nhà nước lại can thiệp vào quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp bán lẻ bằng cách quy định giá bán lẻ tối đa và xử phạt khi cửa hàng bán lẻ ngừng bán. Chính sự thiếu nhất quán trong chính sách này đã gây ra những hệ quả trên.

Do đó, VCCI cho rằng nếu Nhà nước không can thiệp vào giá, để thị trường quyết định giá thì không quy định mức chiết khấu bán lẻ tối thiểu. Nhưng nếu Nhà nước tiếp tục can thiệp vào giá bán lẻ, cần đồng thời điều hành chiết khấu tối thiểu, hoặc giá bán buôn tối đa, đảm bảo đồng bộ quản lý.

Với phương án được Bộ Công Thương lựa chọn là cho phép đại lý bán lẻ lấy hàng từ nhiều nguồn, VCCI đồng tình. Theo cơ quan này, hoàn toàn có thể khắc phục được những lo ngại của Bộ Công Thương để kiểm soát tốt quan hệ phân phối, chất lượng xăng dầu.

VCCI cũng cho rằng việc Bộ Công Thương chỉ cho thương nhân phân phối nhập hàng của ba thương nhân đầu mối và không được lấy hàng từ thương nhân phân phối khác là không phù hợp. Bởi nếu bối cảnh nguồn cung xăng dầu gặp khó khăn thì cần tăng tính linh hoạt trên thị trường, không nên hạn chế để cản trở chuỗi cung ứng.

Rối rắm dự thảo nghị định xăng dầu sửa đổi

Dù Bộ Công Thương đã có tờ trình gửi Thủ tướng với nhiều đề xuất mới về quản lý kinh doanh xăng dầu, nhưng văn bản để lấy ý kiến công khai được cập nhật trên các trang thông tin điện tử vẫn đang là đề xuất cũ.