Tuyến đường sắt tiêu chuẩn nối giữa thành phố Mombasa và Nairobi ở Kenya xây bằng tiền vay của Trung Quốc - Ảnh: AP

Theo trang mạng The African Stand, báo cáo của Văn phòng Tổng kiểm toán viên Kenya dự báo khả năng Cơ quan Quản lý cảng Kenya (KPA) có thể mất nhiều tài sản vào tay người Trung Quốc, bao gồm cảng chiến lược Mombasa, nếu dự án đường sắt tiêu chuẩn (SGR) Mombasa - Nairobi không kiếm đủ doanh thu để trả nợ.

"Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc (China Exim Bank) sẽ nắm KPA nếu Tập đoàn Đường sắt Kenya (KRC) vỡ nợ và ngân hàng này thực thi quyền đối với tài sản bảo đảm của tài khoản ký quỹ" - trang The African Stand dẫn báo cáo.

Cách đây 2 ngày, phản hồi lại dư luận châu Phi, Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên tiếng phủ nhận việc chính phủ Kenya dùng cảng Mombasa thế chấp cho dự án đường sắt Nairobi - Mombasa. Người phát ngôn Hoa Xuân Oánh khẳng định dự án này vẫn đang tiến hành suôn sẻ.

"Khi hợp tác với các nước châu Phi như Kenya, các công ty và tổ chức tài chính Trung Quốc luôn tiến hành các nghiên cứu khoa học về tính khả thi của dự án để tránh gây rủi ro nợ cho châu Phi" - nhà ngoại giao Trung Quốc trấn an.

Tuy nhiên, thực tế khiến giới quan sát không khỏi lo lắng. 

Viết trên trang The East African, nhà báo Nerima Wako-Ojiwa bình luận: "Điều sốc nhất của phát hiện này không phải chuyện chúng ta mất kiểm soát cảng Mombasa... Tôi cho rằng điều đó đã được thấy trước. Chúng ta đã chứng kiến Zambia mất sân bay, rồi Sri Lanka mất cảng biển về tay người Trung Quốc".

Nhà ga đường sắt tại thành phố Mombasa thuộc Kenya - Ảnh: The East African

Được biết, Kenya đã vay nhiều khoản tiền rất lớn của chính phủ Trung Quốc để phát triển hệ thống đường cao tốc, đặc biệt là khoản vay 4,9 tỉ USD cho dự án đường sắt SGR nối giữa thủ đô Nairobi và cảng Mombasa.

Hồi tháng 11 vừa qua, hãng đánh giá tín dụng Moody's lưu ý rằng Kenya có nguy cơ mất các tài sản chiến lược vì nợ Trung Quốc quá nhiều. 

Tiếp sau đó, truyền thông Kenya bắt đầu bày tỏ quan ngại chính phủ nước này đã mất khả năng trả nợ.

Cũng theo trang The African Stand, dự án đường sắt Nairobi - Mombasa vận hành bởi người Trung Quốc dường như "được thiết kế để... sinh lỗ". Với khoản lỗ 98 triệu USD trong năm đầu hoạt động, gần như bất khả thi để Kenya trả nợ đúng hạn.

Văn phòng Tổng kiểm toán Kenya nhận định các điều khoản vay luôn ưu ái Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc, chưa kể Kenya phải đặt bút ký thỏa thuận bắt buộc tất cả tranh chấp liên quan đến nợ đều phải được giải quyết ở Trung Quốc.