Ván poker của Israel

Báo Mỹ The Atlantic 28-9 đã có bài viết phân tích cân nhắc của các bên, ví von cuộc đụng độ như một ván bài poker với cái tít: "Iran bài nhỏ tố lớn, Israel đã theo". Bài báo nói Tehran hiện có rất nhiều lý do để kềm chế, và Israel cũng không muốn mở rộng cuộc chiến.

Kiên nhẫn chiến lược

Ở trung tâm của canh bạc đổ máu này là Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Đại giáo chủ Iran Ali Khamenei. Nội các của ông Netanyahu, và chính ông này khi phát biểu ở Liên Hiệp Quốc ngày 30-9, có vẻ đã đánh cược rằng ngay cả nếu Israel mạnh tay với Trục kháng chiến của ông Khamenei thì Iran vẫn sẽ chỉ đáp trả chừng mực.

Cái chết gây chấn động của Hassan Nasrallah, nhà lãnh đạo Hezbollah từ năm 1992, đã xóa sổ gần như toàn bộ đội ngũ lãnh đạo tổ chức này và tiêu diệt nhân vật điều hành quan trọng nhất trong Trục kháng chiến của Iran ở nước ngoài. 

Tuy nhiên, ngay cả điều đó cũng không thể thay đổi chính sách "kiên nhẫn chiến lược" của ông Khamenei, được ông nêu ra trong bài phát biểu tháng 1-2024 với các chỉ huy cấp cao quân đội Iran. 

Chính sách này là để đảm bảo Iran không rơi vào xung đột trực tiếp với Mỹ hay Israel, để tận dụng thời gian xây dựng lực lượng cho các nhóm vũ trang thân Tehran ở Iraq, Lebanon, Syria, Palestine và Yemen trong Trục kháng chiến.

Trên truyền thông, hai bên vẫn rất lớn tiếng. Trong khi ở LHQ, ông Netanyahu nói chính thể Iran sẽ "không tồn tại được lâu như họ nghĩ", thì tờ Kayhan có xu hướng cực đoan của Iran đăng xã luận khẳng định "Israel đã tự đào mồ chôn mình". 

Nhưng những người có tiếng nói thực sự quan trọng ở Tehran đã tỏ ra thận trọng cả trước và sau biến cố Nasrallah. Ahmad Vahidi, người sáng lập lực lượng Quds của IRGC và là nhân vật chủ chốt gầy dựng nên Hezbollah như ngày nay, nói khi các thủ lĩnh tổ chức đó bị sát hại, sẽ luôn có người thay thế.

Bóng bên sân Israel?

Lựa chọn để Iran trả đũa thực ra cũng không nhiều. Loạt tên lửa vừa bắn đi không chỉ thiếu hiệu quả (chỉ hai người bị thương vì trúng mảnh đạn, theo Israel), mà còn rất đắt đỏ. 

Ngay cả nếu có thể gây ra thiệt hại đủ lớn cho Israel, Iran vẫn sẽ thận trọng, do cuộc trả đũa sau đó, như những gì Israel đã thể hiện với Hamas ở Dải Gaza, có thể là sự hủy diệt nhiều hạ tầng quan trọng mà Tehran đã dày công xây dựng hàng mấy chục năm.

Thứ hai, nhiều tháng qua Iran thực ra đã cố gắng xuống thang căng thẳng và tìm cách mở ra thương lượng ngoại giao với các nước khác trong khu vực, lẫn với phương Tây. 

Mới tuần trước ở New York, bên lề hội nghị Đại hội đồng LHQ, đoàn đại biểu Iran do Tổng thống Masoud Pezeshkian đứng đầu cũng nói rất nhiều về hòa bình. 

Trên X, Bộ trưởng Ngoại giao Abbas Araghchi kêu gọi cộng đồng quốc tế cần có biện pháp ngăn Israel không mở rộng xung đột.

Về Hezbollah, dù ông Pezeshkian đã nói với CNN rằng tổ chức này "không thể một mình tự vệ", ngụ ý Iran có thể tham chiến nếu xung đột lan rộng, ông Araghchi lại nói khác, rằng Hezbollah "tự ra quyết định, hoàn toàn đủ sức tự vệ, bảo vệ Lebanon và người dân Lebanon".

Tất cả cho thấy trong chính nội bộ Iran cũng không phải là thống nhất hoàn toàn. Tình hình gợi lại giai đoạn 2013-2021, khi tổng thống có lập trường trung dung Hassan Rouhani thương lượng với phương Tây và vấp phải nhiều phản đối ở trong nước. 

Tại Iran, phe "chủ chiến" hiện cho rằng nếu chính quyền Pezeshkian không giúp đỡ Hezbollah tận tình và đáp trả tương xứng với Israel thì "sau Lebanon sẽ tới lượt Tehran".

Nhưng phe "chủ hòa" lại cho rằng "những phần tử cực đoan luôn muốn làm gia tăng căng thẳng". "Iran không thể rơi vào xung đột quân sự với Israel, họ cần nhanh chóng tìm cách giữ được thể diện cho Hezbollah và rời cuộc chiến hiện tại, để không bị thiệt hại thêm" - Mohammad Khajoee, trưởng văn phòng Beirut của hãng thông tấn chính thức của Iran, IRNA, kêu gọi trong bài viết dài đăng trên IRNA tuần trước. 

Vụ bắn tên lửa vừa rồi chính là một động thái "giữ thể diện" như vậy. Ông Khajoee cũng khẳng định điều tốt nhất lúc này với Iran là "thuyết phục Hezbollah ngừng xung đột với Israel và trở lại tình trạng trước ngày 7-10 (vụ tấn công của Hamas vào lãnh thổ Israel)". 

Khajoee thậm chí chỉ trích Hamas vì đã đẩy Iran và Trục kháng chiến vào một cuộc chiến mà họ chưa sẵn sàng. Tuy nhiên, ngay cả Iran có muốn xuống thang thì vẫn còn đó câu hỏi ông Netanyahu và Israel có muốn vậy hay không.■