Tuy nhiên, vẫn còn ý kiến tranh luận gay gắt về một số nội dung của dự luật này. Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại biểu Quốc hội TRẦN ĐÌNH LONG - phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội - nói:

Phóng to

Công nhân sơn mành trúc xuất khẩu tại HTX mây tre lá mành trúc xuất khẩu Bình Minh, TP.HCM Ảnh: Thanh Đạm

- Cần khẳng định HTX là một tổ chức kinh doanh, một loại hình quan hệ sản xuất và đảm bảo trình độ sản xuất của các loại hình sản xuất kinh doanh theo mô hình HTX từ thấp đến cao, phù hợp với mọi đối tượng. Không thể gò nó trở về thời kỳ của tổ hợp tác được. Cần sửa đổi bản chất của HTX theo hướng một loại hình doanh nghiệp, vừa có tính chất cộng đồng, tương hỗ, giúp đỡ lẫn nhau, vừa liên hiệp hợp tác sản xuất, đồng thời cũng nhằm mục đích phát triển sản xuất lớn. Có như thế mới đảm bảo cho HTX hiện tại tồn tại và tiếp tục phát triển, không phải đăng ký lại, không phải tổ chức lại và cũng không phải giải thể.

- Nếu mô hình HTX đang hoạt động sản xuất kinh doanh hiện nay không vi phạm pháp luật thì điều đó không có nghĩa là lợi dụng. Nếu nói lợi dụng thì phải chỉ ra các HTX đó làm điều gì để hưởng lợi. Tôi nói thẳng là không có sản xuất kinh doanh, không có lợi nhuận thì không lấy gì để phục vụ thành viên HTX. Điều đó cần khẳng định. Còn bây giờ bảo quay ngược HTX lại theo trình độ sản xuất nhỏ, nói gì thì nói, theo quy luật phát triển của xã hội là không phù hợp.

* Theo dự thảo luật, trong vòng 36 tháng kể từ khi luật có hiệu lực, các HTX hiện tại phải tổ chức và hoạt động theo luật mới hoặc chuyển sang các loại hình tổ chức khác, chẳng hạn như doanh nghiệp. Theo ông, liệu có khả thi?

- Quy định này đã phủ nhận thực tế khách quan, không có tính kế thừa chính sách pháp luật hiện hành và hậu quả khó lường. Bởi vì hiện nay cả nước có hơn 18.000 HTX đang hoạt động sản xuất kinh doanh trên các lĩnh vực, ngành nghề khác nhau, thực hiện đúng chính sách, pháp luật, tại sao nay phải tổ chức lại hoặc chuyển sang hình thức khác, nếu không thì phải giải thể? Trường hợp bị giải thể có gây thiệt hại do luật mới ban hành thì Nhà nước có bồi thường, hỗ trợ gì không? Chính sách pháp luật của Nhà nước đối với thành phần kinh tế tập thể thay đổi như vậy liệu người dân có đủ lòng tin theo định hướng phát triển thành phần kinh tế này không?

* Dự thảo luật quy định giao thẩm quyền cho Chính phủ hướng dẫn để đưa vào điều lệ quy định tỉ lệ cung ứng sản phẩm, dịch vụ hoặc việc làm cho tổ chức, cá nhân không phải là thành viên của HTX. Ông có bình luận gì về điều luật này?

- Dự thảo như thế này thì đóng khung HTX không làm ăn gì được cả. Định hình phát triển HTX theo dự thảo của luật là khoanh HTX lại, đi lại mô hình sản xuất nhỏ, thủ công chứ không phải là sản xuất lớn. Không thể có chuyện ra điều luật hạn chế quyền sản xuất, quyền phân phối sản phẩm, dịch vụ... Còn hợp tác theo nghĩa tương trợ, thân ái, giúp đỡ lẫn nhau... bây giờ chắc là không còn bao nhiêu. Trong thời buổi này, nếu nói không có nhu cầu sản xuất lớn thì không bao giờ có hợp tác

* Nhưng cơ quan soạn thảo muốn nhấn mạnh lợi ích hơn vấn đề lợi nhuận trong hoạt động và định hướng phát triển của HTX?

- Lợi ích phải xuất phát từ yêu cầu cuộc sống và phát triển kinh tế chứ không có lợi ích theo kiểu anh giúp tôi ba công để rồi tôi sẽ trả lại anh ba công. Không thể có lợi ích khi không mang lại lợi nhuận. Quan niệm đó chỉ có thể có ở các hợp tác giản đơn, giúp đỡ lẫn nhau, giống thời nguyên thủy. Và như thế cũng ở trình độ thời nguyên thủy thôi, không phải trình độ của lực lượng sản xuất như hiện nay.

* Nhưng đã đến giờ “G” bấm nút thông qua, ông sẽ chọn nút nào?

- Đã đến giờ bấm nút rồi thì phải bấm thôi, còn hậu quả như thế nào thì tùy sự tiếp thu. Bản thân tôi không đồng ý. Tôi khẳng định như thế. Tôi đọc điều 4, điều 8, điều 49 và điều 64 của dự thảo là những nội dung cốt lõi nhất, tôi thấy đấy không phải là HTX.

Tôi không thể bấm nút để rồi làm cho khoảng 18.000 HTX các loại, mô hình lớn nhỏ khác nhau, trên các lĩnh vực kinh doanh phải dừng lại, hoặc chuyển sang doanh nghiệp, hoặc đăng ký lại theo HTX mà tôi cho là trở lại thời nguyên thủy hoặc phải giải tán. Tôi không bao giờ đồng ý chuyện đấy.