Xã hội chờ vắc xin COVID-19, vậy mà 288.000 liều vắc xin do Công ty cổ phần Vắc xin Việt Nam (VNVC) nhập về phải chờ 20 ngày mới có cơ chế chuyển giao cho Bộ Y tế.

Tương tự, các công trường xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam "đói" vật liệu, nguy cơ vỡ tiến độ rất lớn. Vướng là do thủ tục đấu thầu. Rất may, Chính phủ đã ban hành nghị quyết tháo gỡ để có vật liệu cho thi công đường cao tốc và sẽ có nghị quyết để giải quyết lô vắc xin.

Đó chỉ là hai trong vô vàn trường hợp, thuộc đủ lĩnh vực đang bị nghẽn, tắc, chờ... vì thủ tục đấu thầu, đấu giá.

Với đường cao tốc, nếu tuân thủ quy định về khai thác mỏ, phải qua đấu thầu với nhiều thủ tục phức tạp kéo dài vài năm, trong khi quốc lộ đang quá tải.

Còn lô 288.000 liều vắc xin, trong bối cảnh nhiều nước trên thế giới cùng tranh mua vắc xin, bên mua - VNVC - lại phải đầu tư mạo hiểm (ứng tiền cho bên nghiên cứu, nghiên cứu thất bại vẫn mất tiền) nên rơi vào cảnh "mua trước khi đấu thầu", nếu chờ thủ tục lựa chọn nhà thầu thì có lẽ lô vắc xin này đã về tay nước khác.

Sẽ là khập khiễng khi so sánh vấn đề đại sự như vắc xin COVID-19, xây dựng đường cao tốc với những vấn đề hằng ngày của cuộc sống có liên quan đến mua sắm công, sử dụng tài sản công cần phải giải quyết. Càng không thể trông đợi Chính phủ cùng gỡ khó cho nhiều vấn đề ở địa phương vì đã phân cấp.

Nhưng hệ lụy của tình trạng chậm, tắc chờ thủ tục ở nhiều lĩnh vực khác cũng gây thiệt hại rất lớn, kéo dài nhiều năm qua. Dễ thấy nhất là hàng chục ngàn người mua bất động sản đang kẹt trong các dự án có nguồn gốc từ đất công vì chủ đầu tư được giao đất không qua đấu thầu.

Rất nhiều dự án, công trình thi công hạ tầng, mua sắm thiết bị chậm triển khai vì vướng thủ tục đấu thầu. Thậm chí có đô thị lớn hết đất nghĩa trang cũng đành chịu vì chờ phải qua thủ tục đấu thầu mở rộng diện tích nghĩa trang...

Bất kể thế nào, chúng ta vẫn phải tuân thủ nguyên tắc: đã mua sắm từ ngân sách nhà nước, khai thác tài sản công... đều phải đấu thầu, đấu giá. Việc này không chỉ tiết kiệm ngân sách nhà nước, khai thác hiệu quả tài sản công mà còn giúp chống tham nhũng, lợi ích nhóm, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng. Đó cũng là cam kết của Chính phủ với thế giới trong mua sắm công.

Không tuân thủ nguyên tắc đấu thầu, đấu giá, chỉ lo chỉ định thầu, nhất là trong đất đai, đã gây thất thoát tài sản mà TP.HCM, Đà Nẵng, Khánh Hòa, gần nhất là Bình Dương... đang vất vả khắc phục.

Nhưng cũng không thể phủ nhận rằng thủ tục đấu thầu, đấu giá dù đã vận hành nhiều năm vẫn còn nhiều vướng mắc. Càng khó hơn khi nhiều cán bộ, sau khi xảy ra những vụ án làm thất thoát tài sản công, đã có tư tưởng thà chậm, đóng băng, đình trệ còn hơn là tháo gỡ rồi phải chịu trách nhiệm.

Đó cũng là nguyên nhân khiến kinh tế - xã hội ở một số địa phương hụt hơi, thui chột sức sáng tạo, dám nghĩ dám làm của không ít ban ngành, địa phương.

Bài học từ vụ gỡ khó cho vắc xin phòng COVID-19, vật liệu cho thi công đường cao tốc gợi lên suy nghĩ cần phải xắn tay vào giải quyết các vướng mắc trong đấu thầu, đấu giá (vấn đề đã lưu cữu nhiều năm ở nhiều địa phương) trước khi có thời gian để chỉnh sửa và hoàn chỉnh quy định pháp luật về đấu thầu, đấu giá.

Vì sao lô vắc xin 288.000 liều bị 'mắc kẹt' trong kho?

TTO - Chiều 16-6, Bộ Y tế cho biết Chính phủ đã có thông báo sẽ ban hành nghị quyết về việc mua lại toàn bộ lượng vắc xin ngừa COVID-19 do AstraZeneca sản xuất mà VNVC nhập về theo giá phi lợi nhuận, trong đó có lô 288.000 liều bị kẹt trong kho.