Ukraine - Nga: Quyết chiến trận cuối?

Một trong những mục tiêu được Ukraine đưa ra trong khi tấn công vào Kursk là buộc Nga phải chuyển một số nguồn lực chiến tranh khỏi các chiến trường Donbass để giải vây. 

Quả thật, Nga đã rút một số quân về Kursk nhưng chưa đủ để tác động đáng kể đến tiền tuyến như Ukraine mong đợi, đặc biệt là ở những khu vực dễ bị tổn thương nhất như Pokrovsk và Toretsk.

Thắng lợi đầu tiên của Kiev

Kể từ khi cuộc tổng tấn công Ukraine của Nga bắt đầu vào năm 2022, phía Ukraine cũng đã thực hiện một số cuộc tấn kích nhỏ hơn vào Nga do các lực lượng ủng hộ Ukraine thực hiện. (Dù cho tới trước cuộc tấn công Kursk, chính thức thì Ukraine vẫn phủ nhận sự tham gia trực tiếp). 

Mãi đến đầu tháng 8 vừa rồi, Ukraine mới thực sự phản công mãnh liệt qua biên giới. Al Jazeera 8-8 đưa tin: 

"Binh lính Ukraine đã tiến vào miền tây nước Nga trong một động thái khiến Matxcơva bối rối, thách thức thành công hệ thống phòng thủ biên giới yếu kém của Nga và còn có thể giáng một đòn vào nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên của nước này cho châu Âu. Kiev đã điều động hàng trăm quân nhân được hỗ trợ bởi xe bọc thép, pháo binh và máy bay không người lái đến khu vực Kursk hôm thứ ba (6-8)".

Trước đó cũng đã có những vụ đột kích ngắn vào Kursk và vùng Belgorod lân cận hồi năm 2023 và cuộc pháo kích dữ dội của Ukraine vào Belgorod năm nay, những hoạt động mà Matxcơva gọi là "khủng bố". 

Nhưng trận đánh ở Kursk không phải ở quy mô "khủng bố" nữa, mà là một cuộc tấn công có tính chiến lược: Kiev đã điều động hàng trăm quân nhân được hỗ trợ bởi xe bọc thép, pháo binh và máy bay không người lái (UAV) tiến đến Sudzha, một thị trấn 5.000 người dân, song tối quan trọng vì có trạm bơm duy nhất cung cấp khí đốt tự nhiên của Nga đến châu Âu qua Ukraine.

Việc quân đội Ukraine nay tiến vô lãnh thổ Nga sau 800 ngày "chịu trận" đã đảo ngược tình hình. Tymofiy Mylovanov, cố vấn văn phòng Tổng thống Ukraine, phát biểu với Kyiv Independent 25-8: 

"Điều này cho thấy lực lượng Ukraine không chỉ có thể phòng thủ mà còn có thể tấn công hiệu quả. Điều này mở rộng khả năng chiến thuật của chúng tôi và trở thành khuôn mẫu cho các khu vực khác". Tức sẽ có thêm những mũi tấn công khác vào Nga.

Cố vấn Mylovanov còn mở rộng ý nghĩa: "Hoạt động ở Kursk tăng cường uy tín của lực lượng vũ trang chúng tôi trên trường quốc tế và cũng có thể buộc Điện Kremlin phải đánh giá lại các kế hoạch quân sự". 

"Trên trường quốc tế" ở đây tức các nước viện trợ cho Ukraine nay cũng bắt đầu mệt mỏi. Tướng Oleksandr Syrskyi, tổng tư lệnh Lực lượng vũ trang Ukraine, nhấn mạnh việc nay Ukraine kiểm soát thị trấn Sudzha, như một động thái thuyết phục các nước EU khi mùa đông sắp tới. 

Tướng Syrskyi cũng cho biết quân đội Ukraine đã phá hủy cả ba cây cầu bắc qua sông Seim khiến quân đội Nga bị bao vây trong khu vực giữa ba cây cầu này.

Việc quân Ukraine tiến nhanh vào Kursk và phía Nga không có phản ứng mạnh mẽ, theo Dinara Khalilova của Kyiv Independent, đã phơi bày điểm yếu của Matxcơva, nhắc nhở rằng ngay cả nguồn lực khổng lồ của Nga cũng không phải là vô hạn. 

Việc tiểu đoàn Chechnya thiện chiến Akhmat bảo vệ biên giới Kursk đã bỏ vị trí càng cho thấy quân đội Nga hiện đang gặp các vấn đề chỉ huy nghiêm trọng.

Peter Dickinson của Hội đồng Đại Tây Dương nhìn nhận: "Cuộc tấn kích của Ukraine đã phơi bày việc quân đội Nga đang bị kéo căng quá mức một cách nguy hiểm. Với việc quân đội Nga đã tổn thất lớn ở miền đông Ukraine, ông Putin hiện không có lực lượng dự bị đáng kể nào để huy động bảo vệ Kursk. Thay vào đó, ông đang cố gắng lấp đầy khoảng trống bằng nhóm lính nghĩa vụ hỗn tạp được gom lại từ khắp Liên bang Nga". 

Kết luận của Dickinson thật cay nghiệt: "Đối mặt với lựa chọn giữa việc chinh phục Ukraine hoặc bảo vệ Nga, ngày càng rõ là Putin không thể làm cả hai".

Đáng nói là qua cuộc tấn công Kursk, phía Ukraine đã bắt giữ số lượng tù binh chiến tranh lớn nhất trong một chiến dịch duy nhất đến nay của họ trên đất Nga. Một đại tá Ukraine ẩn danh phát biểu với The Independent rằng con số tù binh có thể lên tới 2.000. 

"Hy vọng điều này sẽ có nghĩa là nhiều binh sĩ Ukraine bị Nga giam giữ sẽ được trở về nhà" - John Hardie, phó giám đốc Chương trình Nga tại Quỹ Bảo vệ dân chủ, cho biết. 

Trong cuộc trao đổi tù nhân mới nhất ngày 24-8, ngày độc lập của Ukraine, 115 binh sĩ Ukraine đã được Nga trả lại. Bộ Quốc phòng Nga cho biết vào cùng ngày rằng 115 tù binh chiến tranh Nga bị bắt trong chiến dịch đang diễn ra của Ukraine tại khu vực Kursk đã được trao đổi.

Cuộc đại không kích

Tất nhiên, Nga không để yên cho Ukraine phản kích vào lãnh thổ họ. Các hoạt động phòng thủ của Nga nhấn mạnh vào việc tận dụng ưu thế trên không. 

Còn nhớ trong mùa thu - đông 2022-2023, Nga đã tấn công bằng tên lửa và UAV nhằm vào hệ thống năng lượng ở Ukraine, chủ yếu là các cơ sở hạ tầng điện quan trọng. 

Cụ thể vào ngày 10-10-2022, Nga đã tấn công lưới điện khắp Ukraine, bao gồm cả ở Kiev, bằng một đợt gồm 84 tên lửa hành trình và 24 UAV tự sát. Tính đến ngày 19-11, gần một nửa lưới điện của Ukraine đã ngừng hoạt động và 10 triệu người Ukraine không có điện. 

Theo các quan chức quân sự Ukraine, đến cuối năm 2023 lực lượng Nga đã phóng khoảng 7.400 tên lửa và 3.900 cuộc tấn công bằng UAV Shahed nhằm vào Ukraine.

Kịch bản đó phần nào tái diễn hôm 26-8. Quân Nga mở cuộc tấn công lớn nhất vào Ukraine, theo tờ Kyiv Independent, kể từ khi bắt đầu "cuộc xâm lược toàn diện". 

Bức ảnh đính kèm cho thấy khói bốc lên trên các tòa nhà ở thủ đô Kiev sau một cuộc không kích của Nga. Trận đại không kích này diễn ra sau khi Kiev tuyên bố có những tiến triển mới trong cuộc xâm nhập vào khu vực Kursk.

Tổng cộng Nga đã phóng 127 tên lửa và 109 UAV. Các lực lượng Ukraine đã đánh chặn một tên lửa đạn đạo Kinzhal, một tên lửa đạn đạo Iskander-M/KN-23, một tên lửa hành trình Kh-22, 99 tên lửa hành trình Kh-101, Kalibr và Kh-59/69, cũng như 99 UAV Shahed.

Các cuộc không kích của Nga đã tấn công một số cơ sở dân sự, năng lượng và nhiên liệu, bao gồm một con đập ở Kiev, một phần nhà máy thủy điện Kiev. Bảy người đã thiệt mạng và 47 người bị thương, theo Cục Tình trạng khẩn cấp nhà nước Ukraine. 

Theo Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal, Nga đã tấn công nhằm vào 15 tỉnh. Sau các cuộc tấn công, Ukraine đã tổ chức rà phá bom mìn trước khi các kỹ sư điện có thể bắt đầu sửa chữa.

Bản danh sách vũ khí Nga được Thông tấn xã Ukrinform ghi nhận trong cuộc tấn công cho thấy cường độ và hướng tấn công cũng như danh mục tóm tắt kho vũ khí Nga hiện tại. 

Có thể thấy phía Nga đang tung hầu như những tên lửa "thượng thặng" của mình, như tên lửa đạn đạo Kinzhal phóng từ máy bay, có tầm bắn khoảng 2.000km, tốc độ tối đa lên đến Mach 10-12 (gấp 10-12 lần vận tốc âm thanh). 

Các tên lửa đạn đạo Iskander-M và KN-23 thì có đặc điểm bay ở độ cao thấp và tăng tốc độ khi tấn công; Iskander-M có tầm bắn tối đa khoảng 500km, trong khi KN-23 có thể bắn tới 690km. Tên lửa hành trình Kalibr tấn công mặt đất ở tầm trung (300km). 

Tên lửa siêu thanh Kh-22 chống hạm tầm xa có khả năng đạt tốc độ Mach 4, có tầm bắn hơn 600km. Sau khi nâng cấp, Kh-32 có tầm bắn gần 1.000km, có thể được gắn trên máy bay ném bom siêu thanh Tu-22. 

Kh-59 là tên lửa dẫn đường bằng truyền hình, có tầm bắn khoảng 200km. Riêng hạng mục UAV, Nga sử dụng Shahed-131 và Shahed-136 là loại tấn công một chiều do Iran chế tạo.

Lời Khẳng định sáng sớm

Liệu đây chỉ là một phản ứng đơn độc hay là khởi đầu cho một sách lược khác, tận dụng ưu thế không quân và tên lửa? Qua thứ ba 27-8, một ngày sau khi Matxcơva thực hiện cuộc tấn công lớn vào lưới điện của Ukraine, chính quyền Kiev đã báo động không kích mới trên khắp cả nước sau khi máy bay ném bom hạng nặng của Nga xuất hiện, theo Hãng tin Thổ Nhĩ Kỳ TRT 27-8.

Không quân Ukraine đã xác nhận vào sáng sớm 27-8 rằng "một số máy bay Tu-95MS đã cất cánh từ sân bay Engels" ở phía tây nước Nga, khiến cả nước phải ban hành lệnh báo động không kích. 

Tu-95MS là máy bay ném bom chiến lược hạng nặng, bốn chong chóng, đem theo tên lửa Kh-20, Kh-22, Kh-26, Kh-55, Kh-15, bom FAB-250, FAB-500, FAB-1500. Theo các quan chức địa phương, ít nhất bốn người nữa đã thiệt mạng trong các cuộc tấn công của Nga qua đêm, hai người ở phía đông nam Zaporizhzhia và hai người ở thành phố Kryvyi Rig, sau khi tên lửa trúng vào một khách sạn.

Tin của Tass (Nga) trong ngày 27-8 cho biết quân đội Nga đã giải phóng thêm hai khu định cư nữa theo hướng Kursk. Phó trưởng phòng chính trị quân sự của Lực lượng Vũ trang Nga và trưởng nhóm Lực lượng Đặc nhiệm Akhmat, thiếu tướng Apty Alaudinov, cho biết trên Telegram: 

"Tôi vui mừng thông báo rằng đơn vị Arbat đã hoàn toàn quét sạch hai khu định cư Nizhnyaya Parovaya và Nechaev, được trung đoàn 1427 tiếp quản sau đó, quyền kiểm soát đã được thiết lập... Quân địch thực sự đã chịu tổn thất rất lớn". ■