Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại hội nghị ở Sochi ngày 20-5 - Ảnh: russia-asean20.ru

Tuyên bố Sochi gồm 49 điểm, tái khẳng định cam kết xây dựng quan hệ ASEAN - Nga mạnh mẽ hơn, sâu rộng hơn và cùng chung lợi ích hướng tới hòa bình, ổn định và thịnh vượng khu vực.

Đồng tình tuân thủ luật quốc tế

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung cho biết tuyên bố chung có hai điểm đề cập vấn đề Biển Đông:

- Bảo đảm an ninh và an toàn hàng hải, tự do hàng hải và hàng không, thương mại không bị cản trở. Thúc đẩy tự kiềm chế, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực và giải quyết các tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, phù hợp với các nguyên tắc được thừa nhận rộng rãi của luật pháp quốc tế, bao gồm các nội dung được nêu trong Hiến chương Liên Hiệp Quốc, Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS) và các tiêu chuẩn, thông lệ phù hợp của Tổ chức Hàng không dân sự quốc tế và Tổ chức Hàng hải quốc tế.

- Ủng hộ việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn tất Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), trên cơ sở đồng thuận.

Trong bài phát biểu của mình tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã dành gần 1/3 thời gian để tái khẳng định quan điểm lập trường về chủ đề vốn luôn trở thành tâm điểm chú ý trong các diễn đàn khu vực và quốc tế: Biển Đông.

Theo Thủ tướng, tình hình hiện nay đặt ra “yêu cầu cấp bách là các quốc gia liên quan kiềm chế, ngưng các hành động đơn phương”, không quân sự hóa, thúc đẩy các cuộc đối thoại và thương lượng để giải quyết tranh chấp và sớm có kết quả thực chất về xây dựng COC, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý quốc tế, tăng cường các biện pháp xây dựng lòng tin và ngoại giao phòng ngừa.

“Chúng tôi đánh giá cao vai trò và những đóng góp xây dựng của Nga vào hòa bình, an ninh, hợp tác ở Đông Nam Á trong nhiều năm qua và mong muốn Nga tiếp tục ủng hộ việc duy trì hòa bình, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không và giải quyết hòa bình các tranh chấp ở Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế và các thỏa thuận khu vực” - Thủ tướng nhấn mạnh.

Đề nghị “3 ưu tiên”

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị ba vấn đề ưu tiên nhằm thúc đẩy quan hệ ASEAN - Nga ngày càng thực chất và hiệu quả.

Một là, tăng cường hợp tác chính trị - an ninh, nhất là trong các lĩnh vực an ninh biển, phòng chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia. ASEAN đề nghị Nga ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực.

Hai là, phát huy tối đa tiềm năng và thế mạnh của mỗi bên để thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại đầu tư, năng lượng, du lịch, trong đó có việc đàm phán Hiệp định thương mại tự do Nga - ASEAN, tăng cường thương mại và đầu tư, kết nối doanh nghiệp.

Việt Nam đề xuất một biện pháp cụ thể là Nga xem xét việc cùng các nước ASEAN tổ chức định kỳ, có thể là hằng năm, triển lãm kinh tế - thương mại Nga - ASEAN tại nước Nga.

Ba là, thúc đẩy hợp tác văn hóa - xã hội, nhất là trong các lĩnh vực giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, giao lưu văn hóa và nhân dân, trao đổi sinh viên và thanh niên; tăng cường hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai...