Khi nào được miễn trách nhiệm hình sự?

Theo luật sư Lê Văn Hoan (Đoàn luật sư TP.HCM), miễn trách nhiệm hình sự được quy định tại điều 29 Bộ luật Hình sự. Người có hành vi vi phạm nhưng khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa. Nghĩa là người này có tội nhưng được miễn, chứ không phải là người này bị oan sai.

Theo luật sư Hoan, người phạm tội có thể được miễn trách nhiệm hình sự khi có một trong các căn cứ sau đây:

Khi điều tra, truy tố, xét xử, do chuyển biến của tình hình mà người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.

Khi điều tra, truy tố, xét xử, người phạm tội mắc bệnh hiểm nghèo dẫn đến không còn khả năng gây nguy hiểm cho xã hội nữa.

Trước khi hành vi phạm tội bị phát giác, người phạm tội tự thú, khai rõ sự việc, góp phần có hiệu quả vào việc phát hiện và điều tra tội phạm, cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả của tội phạm và lập công lớn hoặc có cống hiến đặc biệt, được Nhà nước và xã hội thừa nhận.

Người thực hiện tội phạm nghiêm trọng do vô ý hoặc tội phạm ít nghiêm trọng gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm hoặc tài sản của người khác, đã tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả và được người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự.

Miễn trách nhiệm hình sự thì có án tích không?

Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Quốc (Đoàn luật sư TP.HCM) cho rằng miễn trách nhiệm hình sự là việc một người đã có hành vi phạm tội, nhưng có căn cứ để miễn trách nhiệm hình sự cho người phạm tội đó.

Theo quy định tại điều 29 Bộ luật Hình sự năm 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017), căn cứ để miễn trách nhiệm hình sự gồm 2 trường hợp là căn cứ được miễn trách nhiệm hình sự và căn cứ có thể được miễn trách nhiệm hình sự.

Ngoài ra, theo điều 29 Bộ luật Hình sự, còn một số trường hợp cụ thể khác cũng được miễn trách nhiệm hình sự hoặc có thể được xem xét miễn trách nhiệm hình sự như: Người tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự về tội định phạm; Người dưới 18 tuổi phạm tội có thể được miễn trách nhiệm hình sự nếu thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 3 điều 91 Bộ luật Hình sự và có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả.

Một số tội phạm cụ thể cũng có quy định về việc có thể được miễn trách nhiệm hình sự như: Người đưa hối lộ tuy không bị ép buộc nhưng đã chủ động khai báo trước khi bị phát giác; Người môi giới hối lộ mà chủ động khai báo trước khi bị phát giác; Người không tố giác tội phạm nếu đã có hành động can ngăn người phạm tội hoặc hạn chế tác hại của tội phạm,…

Người được miễn trách nhiệm hình sự sẽ không phải chịu những hậu quả pháp lý hình sự bất lợi về hành vi phạm tội của mình như chịu bị kết tội, chịu các trách nhiệm hình sự như hình phạt, biện pháp tư pháp. Do không chịu bị kết tội nên người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự cũng không phải chịu án tích và thực hiện thủ tục xóa án tích.

Cựu giám đốc CDC Bình Dương Nguyễn Thành Danh: ‘Tôi bất ngờ và vui mừng'

Trong vụ “đại án” liên quan kit xét nghiệm Việt Á, cựu giám đốc CDC Bình Dương là một trong số ít bị cáo từ chối nhận tiền và là bị cáo duy nhất được tuyên miễn trách nhiệm hình sự vì “dám nghĩ dám làm”.