Tại cuộc hội thảo về dự án Luật tạm giữ, tạm giam được Ủy ban Tư pháp của Quốc hội tổ chức gần đây, trung tướng Nguyễn Hoàng Hà - phó tổng cục trưởng Tổng cục Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp, Bộ Công an - cho biết có một số trường hợp người bị kết án tử hình có nguyện vọng hiến xác cho y học sử dụng vào mục đích nhân đạo. 

Tuy nhiên theo ông Hà, cái khó hiện nay là VN thi hành án tử hình bằng tiêm thuốc độc và pháp luật cũng chưa quy định về vấn đề này nên chưa thể đáp ứng được nguyện vọng của một số tử tù.

Trao đổi với chúng tôi, đại diện Trung tâm điều phối hiến ghép mô tạng quốc gia cho biết Luật lấy, hiến ghép mô tạng và bộ phận cơ thể người không cấm nhận mô tạng của tử tù, nhưng không có các quy định hay cơ sở pháp lý để tiến hành được việc hiến và ghép mô tạng của tử tù.

Theo vị này, lý do là cơ quan chức năng rất lo ngại các biến tướng khiến xảy ra nguy cơ mô tạng của những tử tù không có tâm nguyện hiến xác cũng có thể bị lấy, ảnh hưởng đến vấn đề nhân văn, quyền nhân thân của tử tù và người thân của họ.

“Cách đây 5 năm có một tử tù đề nghị được hiến tim sau khi qua đời, Bộ Tư pháp, Bộ Y tế,  Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Văn phòng Chính phủ đã cùng họp nhưng cuối cùng không thể thực hiện tâm nguyện này của người tử tù do lo ngại các biến tướng kể trên. Hiện nước láng giềng ngay bên cạnh VN phổ biến tình trạng lấy mô tạng của tử tù ghép cho người bệnh và đã bị quốc tế lên án” - vị này cho biết.

Ngoài ra, đại diện Trung tâm điều phối hiến ghép mô tạng quốc gia cũng nói hiện nay VN thi hành án tử hình bằng cách tiêm thuốc độc nên nội tạng tử tù sẽ bị hỏng, kể cả có cơ sở pháp luật cũng không thể lấy mô tạng ghép cho người bệnh.

Không nghĩ như vậy, PGS.TS Vũ Công Giao, khoa luật Đại học Quốc gia Hà Nội, đề nghị nên nghiên cứu quy định pháp luật cũng như phương pháp để có thể tiếp nhận mô tạng từ những người tử tù có nguyện vọng hiến tặng.

“Người bị kết án tử hình thì phải chịu thi hành bản án nghiêm khắc của pháp luật, nhưng nguyện vọng cuối cùng của họ được hiến tặng thân xác mình để có thể phục vụ mục đích khoa học hoặc cứu sống người bệnh đang cần là nguyện vọng chính đáng, nhân văn.

Tôi nghĩ trường hợp tử tù muốn hiến xác thì có thể nghiên cứu, thay đổi cách thi hành án tử hình” - ông Giao phân tích.

Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Đình Quyền, phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, cho biết trong thực tế có những trường hợp tử tù muốn hiến tặng một bộ phận cơ thể của họ cho người thân đang bệnh nặng, chờ đợi được cấy ghép tạng mới có thể cứu chữa được.

“Đây là những tình huống rất cảm động nên gợi ý của PGS.TS Vũ Công Giao là gợi ý hay cần được nghiên cứu, tiếp thu để bổ sung vào quy định của pháp luật” - ông Quyền nói.