Từ sách - từ phim

(Nhân đọc Mười tám thôn Vườn Trầu của Trần Nhật Vy)

Phóng to

Sách do NXB Văn Hóa - Văn Nghệ ấn hành Ảnh: L.Điền

Nhưng đây rồi, không phải đếm cây số làm gì. Vì tôi đang nghe mùi trầu cay, vôi nồng, mùi cau chát quyện vào nhau thành cái mùi cổ trầu của ngoại, của vú nuôi, của dì Hai - cái mùi của má!

Mùi cổ trầu phải chăng đã gây ghiền cho tuổi ấu thơ còn bú sữa mẹ? Cái mùi gây ngủ mê, cái mùi say giấc cho trẻ con mau lớn: mùi mẹ! Giờ thì kiếm đâu ra? Vậy mà Trần Nhật Vy đã tìm ra, rồi không thể nào quên ở những trang Lời cuối sách: "Tôi không sinh ra tại Vườn Trầu, nhưng từ lúc biết đi lẫm đẫm đã sống ở quê của má ấp Ðông Lân, Bà Ðiểm. Tôi lớn lên dưới bóng cau, dưới những đám trầu và những vạt tầm vông... Quanh tôi là những người phụ nữ không chồng phải nai lưng làm lụng khuya sớm để nuôi con...".

Ðó là ai vậy?

Tôi ao ước có nhiều bạn yêu sách cầm trên tay mình cuốn sách Mười tám thôn Vườn Trầu của Trần Nhật Vy, để biết rõ miền đất anh hùng này có máu xương những người thân yêu của tác giả. Biết những người thân của mình sống và sống như thế nào, không phải ai cũng biết và viết lên, gây cho người đọc một lòng kính yêu đồng cảm.

Năm 1999, Vy nghe đoàn sưu tầm dân ca Nam bộ về Bà Ðiểm, Hóc Môn. Vy lặng lẽ đi cùng. Tôi nhớ lại, Vy đã đi sưu tầm cùng chúng tôi về Ðồng Tháp, Trà Vinh, Bến Tre... thích thú khi nhìn thấy biết bao điều lạ, như chỉ có "một trăm điệu lý mà có tới một vạn tấm lòng". Vy cười cười nói nói, hồn nhiên, thoải mái. Nhưng khi về vườn trầu quê ngoại, anh bỗng trầm tư, già trước tuổi trông thấy. Vy dắt chúng tôi len lách qua những nọc trầu vàng, sáng sớm còn đọng sương trên những lá trầu rơi rơi lên đầu, lên vai chúng tôi. Trưa trưa đụt mưa bên mái hiên nhà đồng bào.

Trần Nhật Vy, nhà báo ngoại đạo về âm nhạc dân gian, bỗng tằng hắng rồi cất giọng hò: "Hò ơ... Chữ gì chôn dưới đất? Chữ gì cất trên trang? Chữ gì mang không nổi? Chữ gì gió thổi không bay?". Tất cả chúng tôi đều lặng thinh. Và, Trần Nhật Vy tiếp tục độc diễn: "Hò ơ... Chữ thọ đường chôn dưới đất. Chữ hiếu cất trên trang. Chữ tình mang không có nổi (lắc đầu lia lịa). Chữ tạc đá bia vàng... gió thổi không bay!"...

Ðúng vậy! Không có tiếng vỗ tay. Không nên vỗ tay vì tiếng nghẹn ngào xúc động của anh nhà báo đang đứng trên mảnh đất anh từng đi lẫm đẫm dưới bóng cau, dưới những đám trầu và những vạt tầm vông.

Vậy, hãy để cho Trần Nhật Vy tập trung thần lực "tạc đá bia vàng" cho quê ngoại, cho người thân của anh cùng những người yêu nước trên mảnh đất được ghi tên trong mỗi trang sách sử ký, địa dư: Mười tám thôn Vườn Trầu.