Các chuyên gia, doanh nghiệp gửi thông điệp như vậy tại hội thảo "Sản phẩm, dịch vụ xanh - đặt hàng từ người dùng" được tổ chức chiều 27-3.

Tiêu dùng xanh đang được lan tỏa

TS Dương Văn Thịnh, cố vấn Cộng đồng Lãnh đạo Xanh (GLC), giảng viên khoa hệ thống thông tin Trường đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TP.HCM) đánh giá thị trường hiện tại đặt ra yêu cầu đòi hỏi nhà sản xuất phải đáp ứng các tiêu chí về phát triển bền vững.

Chia sẻ tại một hội thảo, tiến sĩ Thịnh nhắc đến xu hướng "chuyển đổi xanh" và "chuyển đổi số" đang định hình thị trường. "Việc chuyển đổi xanh của một sản phẩm hay chiến lược kinh doanh gặp hai thách thức lớn: thay đổi hành vi tiêu dùng và ứng dụng công nghệ", ông nói.

Mỗi cá nhân đều có thể thực hiện những bước nhỏ có ý nghĩa để hướng đến cuộc sống không rác thải. Minh chứng cho sự thay đổi trong nhận thức người dùng, ông Thịnh kể về một trải nghiệm cá nhân: "Tôi từng đến một quán ăn và bất ngờ khi họ sử dụng ống hút làm từ thân rau muống. Hai con tôi hào hứng vỗ tay tán thưởng. Khoảnh khắc đó khiến tôi nhận ra rằng không chỉ giới trẻ, mà ngày càng nhiều người quan tâm hơn đến tiêu dùng xanh", ông Thịnh chia sẻ.

Theo số liệu từ Bộ Công Thương, nhu cầu tiêu dùng sản phẩm xanh tại Việt Nam tăng trưởng trung bình 15% mỗi năm trong giai đoạn 2021-2023. Bên cạnh đó, 72% người tiêu dùng sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho sản phẩm thân thiện với môi trường.

Minh bạch - yếu tố quyết định lòng tin

Trên thực tế, các thành phần tham gia vào nền kinh tế đã chịu sức ép về đầu tư công nghệ xanh, áp lực tuân thủ quy định, cạnh tranh khốc liệt. Đồng thời, họ cũng đứng trước cơ hội thu hút khách hàng, chiếm lĩnh thị trường ngách, lợi thế cạnh tranh dài hạn. 

Yếu tố then chốt thúc đẩy sự chấp nhận của người dùng với sản phẩm xanh là tính minh bạch. Người dùng mong muốn biết rõ quá trình sản xuất, nguyên liệu và ảnh hướng thực tế đến môi trường.

"Hành vi tiêu dùng cho thấy, tính minh bạch càng cao thì sức mua từ khách hàng càng lớn", TS Dương Văn Thịnh nói.

Tuy nhiên những tuyên bố sai lệch, gây hiểu nhầm và tạo ra hoài nghi. Một vấn đề đáng lo ngại là tình trạng "greenwashing" - quảng cáo sản phẩm xanh không đúng sự thật. Nghiên cứu của Ủy ban châu Âu năm 2020 cho thấy 53,3% tuyên bố xanh từ các doanh nghiệp ở châu lục này là mơ hồ, sai lệch hoặc không có căn cứ. Ở Việt Nam, gần 72% người dùng đã nghe nói về sản phẩm xanh nhưng chưa hiểu rõ bản chất của chúng.

Ngoài ra khách hàng cũng đòi hỏi những sản phẩm có độ bền cao và chất lượng lâu dài, sử dụng bao bì không chứa rác nhựa. Việc thay thế vật liệu nhựa không phân hủy bằng vật liệu tái chế và sử dụng nguồn tài nguyên tái tạo trong sản xuất. Theo các số liệu ước tính, khoảng 57% người tiêu dùng tại châu Âu sẵn sàng trả giá cao hơn cho các sản phẩm có bao bì sinh thái.

Theo ông Thịnh, một yếu tố quan trọng khác là cách thức giao hàng đến tay người tiêu dùng cũng có thể góp phần vào tác động môi trường. Kết hợp nhiều đơn hàng trong cùng một chuyến, chọn lựa khung giờ giao hàng thân thiện với môi trường (như sáng sớm, trưa hoặc tối), chọn phương tiện giao hàng như xe điện, xe đạp; trả thêm phụ phí để bù đắp phát thải carbon và sự bùng nổ thương mại điện tử vào năm 2024, khoảng 20% doanh số bán lẻ được thực hiện trực tuyến, và con số này dự kiến đạt 27% vào năm 2027.

Doanh nghiệp vừa và nhỏ cần lộ trình đưa sản phẩm xanh thành chủ đạo

Ông Sử Ngọc Danh, giám đốc kênh chuyên dụng Signify Việt Nam, đánh giá việc phát triển sản phẩm xanh còn nhiều thách thức, nhưng đây là xu hướng tất yếu mà ngay cả doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng sẽ phải đáp ứng. "Tại Signify, sản phẩm xanh không còn là lựa chọn mà hướng đến tất cả sản phẩm và giá bằng sản phẩm truyền thống, thông qua việc áp dụng của khoa học - công nghệ," ông Sử Ngọc Danh nói.

Ông đánh giá trong giai đoạn đầu phát triển sản phẩm xanh, doanh nghiệp sẽ gặp nhiều khó khăn vì nguyên phụ liệu và chuỗi cung ứng chưa được đầy đủ, dẫn đến giá thành cao.

Đây là thách thức cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Nhưng hiện nay, những trở ngại này dần được tháo gỡ nhờ sự phát triển của các giải pháp cung ứng xanh đa dạng.

Ông Danh cho rằng, trong chuỗi cung ứng, doanh nghiệp cần có kế hoạch sử dụng phương tiện và nguồn lực đầu vào phù hợp. Chẳng hạn, doanh nghiệp đã thống nhất với 100% khách hàng sử dụng vận tải tàu biển thay vì sự dụng vận tải hàng không. Cách thức này không chỉ giúp giảm phát thải mà còn nâng cao hiệu quả kinh tế.

"Doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng cần có kế hoạch và lộ trình đưa sản phẩm xanh thành sản phẩm chủ đạo, thay vì chỉ xem đây là dòng sản phẩm cao cấp", ông Danh nói.

Theo khung kế hoạch hành động vì khí hậu, Signify Việt Nam đặt mục tiêu giảm 50% lượng phát thải khí nhà kính ở phạm vi 1 , 2 và 3 vào năm 2030 và tiến tới giảm 90% vào năm 2040.

"Chúng tôi không đơn độc. Chúng tôi có cộng đồng và đã có một số hợp tác tiêu biểu", ông Danh lấy ví dụ về việc trở thành đối tác chính thức của đội đua F1 Mercedes - AMG Petronas. Đây là cơ hội truyền tải mục tiêu tham vọng và tầm nhìn của Signify với công chúng tốt hơn thông qua sự phổ biến của giải đua F1.

PRO Việt Nam sẽ tiếp tục thúc đầy hành vi tiêu dùng xanh

Ông Nguyễn Gia Huy Chương - tổng giám đốc Công ty cổ phần Tái chế bao bì PRO Việt Nam - cho hay trong năm 2023, PRO Việt Nam thúc đẩy thu gom và tái chế 13.000 tấn bao bì, song đến năm 2024 tăng lên đến 64.000 tấn. 

Dự kiến trong năm 2025, PRO Việt Nam đặt mục tiêu tăng cường vai trò đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam trong việc thúc đẩy tương lai xanh bền vững. Chiến lược truyền thông sẽ tập trung vào việc nâng cao nhận thức về thương hiệu, tăng cường sự tham gia của các bên liên quan và thúc đẩy hành vi tiêu dùng bền vững trong cộng đồng thông qua phương pháp tiếp cận đa kênh tích hợp.

Trong đó, PRO Việt Nam sẽ xây dựng các mô hình truyền thông hiệu quả để tăng cường nỗ lực thu gom và tái chế, trong đó có hợp tác với báo Tuổi Trẻ. 

"Báo Tuổi Trẻ là một trong những cơ quan truyền thông mà chúng tôi đánh giá cao về quá trình thúc đẩy phát triển xanh, thay đổi nhận thức của doanh nghiệp và người tiêu dùng, có các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức về kinh tế tuần hoàn, EPR, tái chế và phân loại rác tại nguồn...", ông Chương nói.

Theo ông Chương, trong năm nay, PRO Việt Nam sẽ xây dựng mở rộng hệ thống thu gom tái chế, đảm bảo đáp ứng yêu cầu về khối lượng thu gom và tái chế hằng năm của các thành viên thông qua các cam kết hợp tác chiến lược dài hạn trong các hoạt động thu gom và tái chế. 

Bên cạnh đó, PRO Việt Nam lựa chon các đối tác thu gom, tái chế đảm bảo tuân thủ các quy định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) theo Luật Bảo vệ môi trường.

PRO Việt Nam là liên minh các doanh nghiệp tiên phong thúc đẩy kinh tế tuần hoàn thông qua thu gom, tái chế bao bì bền vững, góp phần xây dựng Việt Nam xanh - sạch - đẹp, đến nay có 31 thành viên.

Sản phẩm xanh gây ấn tượng mạnh tại hội thảo về tiêu dùng xanh

Nhiều người bất ngờ với các sản phẩm xanh như quần áo có nguồn gốc từ sợi tái chế, vỏ hàu, nhựa phế liệu... tại hội thảo do Tuổi Trẻ tổ chức.