Bắc qua hai phường ven vịnh Đà Nẵng là Thuận Phước và Thanh Bình (quận Hải Châu), dự án lấn biển mang tên Khu đô thị quốc tế Đa Phước từng được kỳ vọng là khu đô thị sang trọng bậc nhất Đà thành.

Nhìn trên cao xuống dự án tựa như vầng trăng khuyết nên ngay từ ban đầu đã được gọi với tên khá mỹ miều là "Vầng trăng khuyết".

Khu vực dự án "Vầng trăng khuyết"

Nhưng trớ trêu thay, dự án đầy mơ mộng này đã gây sóng gió khiến một loạt quan chức Đà Nẵng bị khởi tố, bắt giam, trong đó có đến hai cựu chủ tịch thành phố.

Vì sao như vậy?

Khởi nguồn từ năm 2007, với diện tích được quy hoạch lên đến 210ha, trong đó phần lớn là mặt nước, dự án Khu đô thị quốc tế Đa Phước được chính quyền TP Đà Nẵng giao cho Công ty TNHH Daewon Cantavil (Hàn Quốc) đầu tư. Theo đó phía Daewon Cantavil có trách nhiệm hoàn thiện hạ tầng gồm san lấp và làm đê chắn sóng.

Trong số 210ha dự án, TP Đà Nẵng quy định giá đất cụ thể như sau: 300.000 đồng/m² đối với 45ha được giao quyền sử dụng đất; 0,1 USD/m²/năm đối với 107,6ha đất thuê 50 năm (sân golf, trường học quốc tế, khu vui chơi công cộng) và 1 USD/m²/năm đối với 30,4ha thuê 50 năm (căn hộ, trung tâm thương mại…). 

Số còn lại 29ha, sau khi san lấp, nhà đầu tư phải giao lại để chính quyền TP giao cho đối tác Việt Nam liên doanh với Daewon nhằm phát triển dự án có tên là Khu nhà ở và biệt thự biển Thanh Bình, phía Daewon góp 51% vốn bằng tiền mặt và đối tác Việt góp 49% vốn bằng quyền sử dụng đất.

Đầu năm 2011, từ đề xuất của Sở Tài nguyên và môi trường (TN-MT), chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Trần Văn Minh đã ra quyết định thu hồi 29ha nói trên giao cho Công ty CP xây dựng 79 (gọi tắt là Công ty Xây dựng 79, do Phan Văn Anh Vũ - tức Vũ "nhôm", làm chủ tịch HĐQT) với đơn giá 300.000 đồng/m².

Những công trình dở dang tại "Vầng trăng khuyết"

Ngay sau khi nộp đủ 87 tỉ đồng tiền sử dụng đất, tháng 7-2012, Công ty Xây dựng 79 được chính quyền Đà Nẵng cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng khu đất 29ha với thời hạn sử dụng đất lâu dài. Có "sổ đỏ" trong tay, ngay lập tức công ty này đã góp vốn (với tỉ lệ 49%) cùng Daewon thành lập Công ty TNHH phát triển nhà Đa Phước. 

Dự án nhà ở chưa triển khai, tháng 11-2015 Daewon chuyển nhượng toàn bộ phần góp vốn của mình (51%) cho Công ty Xây dựng 79. Lập tức, Công ty TNHH phát triển nhà Đa Phước được Sở Kế hoạch và đầu tư cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và chuyển từ loại hình doanh nghiệp có hai thành viên thành doanh nghiệp một thành viên.

Trong một báo cáo gởi UBND TP. Đà Nẵng tháng 3-2016, ông Nguyễn Điểu - giám đốc Sở TN-MT Đà Nẵng, cho rằng việc chuyển nhượng vốn góp và đề nghị cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khu đất 29ha là phù hợp. 

Song, theo ông Điểu, năm 2011, khu đất 29ha nói trên đã được Thanh tra Chính phủ thanh tra và đã có kết luận. Sau đó Đà Nẵng có giải trình nhưng đến tháng 3-2016 Thanh tra Chính phủ chưa có ý kiến chính thức chấp thuận việc giải trình của TP. 

"Sở kính đề nghị lãnh đạo TP chủ trì, tổ chức cuộc họp để xem xét, có ý kiến chỉ đạo về cấp đổi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Công ty TNHH MTV phát triển nhà Đa Phước" - ông Điểu kiến nghị.

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, tại cuộc họp do Sở TN-MT chủ trì ngày 17-1-2011, Công ty Quản lý và khai thác đất và Trung tâm Xúc tiến đầu tư Đà Nẵng đã thống nhất đề nghị thu hồi 29ha đất dự án giao cho Công ty Xây dựng 79 mà không qua đấu giá quyền sử dụng đất (trái với quy định của pháp luật).

Quang cảnh hiện tại của "Vầng trăng khuyết"

Chỉ một ngày sau (18-1-2011), ông Nguyễn Điểu có báo cáo UBND TP Đà Nẵng giao các cơ quan liên quan tiến hành đo đạc, lập sơ đồ ranh giới, làm cơ sở lập thủ tục trình TP ban hành quyết định thu hồi khu đất 29ha. Ông Điểu cũng trình TP xem xét, cho ý kiến chỉ đạo về đơn giá chuyển quyền sử dụng khu đất này là 300.000 đồng/m².

Trên cơ sở này, tháng 2-2011, chủ tịch Trần Văn Minh và các phó chủ tịch có cuộc họp thống nhất đồng ý thu hồi 29ha đất và chuyển quyền sử dụng đất cho Công ty Xây dựng 79 để công ty này liên doanh với Daewon thực hiện dự án xây dựng khu biệt thự, nhà phố…

Với vai trò tham mưu, cuối năm 2011, ông Lê Cảnh Dương, phó giám đốc Trung tâm Xúc tiến đầu tư Đà Nẵng đã đề xuất UBND TP giao Sở TN-MT xác định ranh giới đất và tiến hành các thủ tục thu hồi 29ha để Công ty quản lý và khai thác đất Đà Nẵng ký hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất cho Công ty Xây dựng 79.

Tháng 7-2011, phó chủ tịch TP Đà Nẵng Văn Hữu Chiến đã ký quyết định thu hồi 29ha đất nói trên giao cho Công ty Xây dựng 79 với đơn giá 300.000 đồng/m².

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, giá đất thỏa thuận giữa UBND TP Đà Nẵng với Công ty Daewon là trái với quy định pháp luật, gây thất thoát ngân sách, tạo điều kiện cho nhà đầu tư đầu cơ đất đai, lợi ích nhóm. Số tiền thất thoát trong dự án giao đất này, theo kết luận của Thanh tra Chính phủ lên đến 570 tỉ đồng.

Trong một văn bản giải trình, UBND TP Đà Nẵng cho rằng: "Dự án này TP giao mặt nước và chủ đầu tư phải bỏ ra 100% chi phí để làm kè, san lấp mặt bằng nên việc thu tiền sử dụng đất với giá 300.000 đồng/m² là phù hợp với giá thị trường tại thời điểm".

Tuy nhiên, đến tháng 4-2017, mấy tháng trước khi ông Phan Văn Anh Vũ bị bắt, khu đất 29ha cùng dự án trên bất ngờ đăng ký thay đổi chủ sở hữu từ Công ty Xây dựng 79 của ông Vũ "nhôm" sang cho ông Võ Ngọc Châu (trú tại TP.HCM). 

Hiện Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã đề nghị TP Đà Nẵng xác định giá đối với khu đất 29ha tại thời điểm thay đổi chủ sở hữu từ Công ty Xây dựng 79 sang ông Võ Ngọc Châu. Việc xác định giá đất nhằm làm rõ trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc chấp hành quy định của pháp luật về các loại thuế khi chuyển dự án.

Sau khi thu hồi 29ha giao cho Công ty Xây dựng 79, phần còn lại của dự án "Vầng trăng khuyết" 181ha vẫn do Daewon làm chủ đầu tư. Dự án có tổng vốn trên 4.465 tỉ đồng với hơn 1.352 căn (gồm nhà ở thương mại, nhà phố, biệt thự song lập, đơn lập) cùng hệ thống sân golf, trung tâm thương mại…

Giấy tờ là vậy, nhưng trên thực tế theo một lãnh đạo Trung tâm Xúc tiến đầu tư Đà Nẵng, sau khi đổ ra gần 40 triệu USD, chủ dự án là Daewon chỉ mới san lấp được 112ha. Điều đáng nói là trong số 112ha này, Daewon đã phải giao lại cho TP 54ha, trong đó có 29ha kể trên. 

Như vậy Daewon chỉ còn có 58 ha. Và theo quy hoạch được duyệt Daewon còn phải lấn tiếp 123 ha thì mới hoàn thiện toàn bộ dự án (181ha). 

Trong lúc Daewon chuẩn bị kế hoạch xây dựng các công trình thì năm 2012, TP Đà Nẵng yêu cầu nhà đầu tư giao thêm 10ha. Tuy nhiên phía Daewon không đồng ý. 

Bẵng đi 4 năm, đến cuối năm 2016, Daewon quyết định chuyển nhượng toàn bộ vốn cho Công ty cổ phần Nova - Bắc Nam 79 và đổi tên thành Công ty TNHH The Sunrise Bay vào tháng 1-2017.

Pano quảng cáo bên ngoài dự án

Tuy nhiên trong quá trình triển khai dự án, cơ quan chức năng phát hiện dự án Sunrise Bay chưa có đánh giá tác động môi trường và thẩm định phòng cháy, chữa cháy.

"Về nguyên tắc, khi thay đổi điều chỉnh quy hoạch thì phải lập lại báo cáo đánh giá tác động môi trường" - ông Lê Quang Nam, giám đốc Sở TN-MT Đà Nẵng, nói trong một cuộc họp báo của TP Đà Nẵng. 

Bởi việc xây dựng nhà ở biệt thự, liền kề đòi hỏi phải tính đến sự an toàn cho người dân sinh sống trong và ngoài ranh giới dự án. Mặt khác, trong quá trình điều chỉnh, chủ đầu tư đã cùng một số cơ quan chức năng của TP Đà Nẵng đã loại bỏ sân golf ra khỏi quy hoạch. Việc điều chỉnh nói trên chưa được báo cáo với Thủ tướng Chính phủ.

Liên quan đến vấn đề này, ngày 27-9-2018, chủ tịch TP Đà Nẵng Huỳnh Đức Thơ đã có báo cáo cho rằng, hiện Công ty TNHH The Sunrise Bay đề nghị đưa hạng mục sân golf ra khỏi quy hoạch với lý do độ ẩm và sức gió tại khu vực không thuận lợi cho các hoạt động đánh golf. 

Việc xây dựng sân golf tại dự án nằm trong lòng đô thị chiếm diện tích lớn, gây ảnh hưởng đến quiy hoạch phát triển kinh tế xã hội địa phương. Vì vậy nhà đầu tư đề nghị TP trình Bộ KH-ĐT xem xét, báo cáo Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh xóa hạng mục sân golf. 

"Vầng trăng khuyết" đang trong tình trạng ngổn ngang

Tuy nhiên theo ông Thơ: "Dự án đang trong giai đoạn thanh tra nên chưa có cơ sở đề xuất. Sau khi có kết luận thanh tra, TP sẽ rà soát điều chỉnh lại quy hoạch khu đô thị này phù hợp, đảm bảo yêu cầu phát triển của một khu đô thị hiện đại".

Mặc dù chưa đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai nhưng trên thực tế, dự án này đã mở bán công khai qua các sàn giao dịch bất động sản. Hiện có hàng trăm nhà đầu tư thứ cấp hết sức lo lắng khi đã đổ tiền vào mua nhà tại dự án này.