Minh họa: Kim Duẩn

Bà Mươi bán quán dòm theo, nói trống không: "Tiếng cười có rượu ướt rượt. Chứ không nghe ớn lắm".

- Là cười sao bà Mươi?

- Là Ự... hự... khừ... chứ sao!

- Là cười không rượu, không tiền?

- Ừ! Cười khô rang à!

Nói gì chuyện cười của thằng cha nghiện rượu ở cuối con hẻm này. Tôi không tiền nhìn vô cái mặt đã thấy khô rang rồi. Hết cả nhà tôi nữa. Mặt người nào người nấy khô rang vậy à! Ba làm dưới cảng: thất nghiệp. Mẹ làm ở khu công nghiệp: thất nghiệp. Anh làm hãng giày của Đài Loan trong Bình Dương: thất nghiệp. Chị làm công ty may: thất nghiệp. Tôi công nhân mỏ titan: thất nghiệp. Thất nghiệp không tiền lấy gì mà ướt rượt. Khô rang những khuôn mặt. Khô rang từng xó nhà, hốc bếp, cái sân. Chiều qua, bên điện lực đưa giấy báo lần nữa hăm cắt điện, tôi lẩn thẩn làm thơ:

Khi mà hốc bếp nhà tôi

không mùi kho nấu

Những sẫm chiều tháng chạp

Lạnh, khô

Rỗng không những niềm vui, chờ mong

Bóng tối bắt đầu từ nhữngxó nhà

Nới rộng ra thêm

Bóng tối phủ lên những

hình người ngồi co ro

Phía trước nhà

Họ cũng như tôi

Ngóng những đồng bạc

Rồi sẽ về

Những đồng bạc luôn đối đầu với bóng tối

Nên khi nó hiện diện lập tức ngôi nhà tôi sáng trưng

Hốc bếp ấm nồng mùi

kho nấu mặn mà

Những sẫm chiều tháng chạp...

Đáng lẽ bài thơ còn dài thêm nếu cái thằng cha nghiện rượu ở cuối hẻm này không khật khưỡng đi qua nhà tôi, tới quán bà Mươi, mua một ly đổ họng. Anh tôi hỏi: "Ngày thằng cha đó đổ họng mấy ly vậy?". Em gái tôi nói cỡ sáu, bảy ly. Cũng anh tôi nói sao không mua luôn một can, uống hết rồi mua nữa. Chị tôi góp tiếng: "Ổng mà trữ rượu ở nhà có nước chết cho mau. Người nhà phải phát tiền đó. Hồi trước nhẹ đô, mỗi lần năm ngàn, giờ lên tới mười ngàn rồi". Má tôi nghe tới một số tiền, chỉ để làm có mỗi một công chuyện là hả họng đổ rượu, la chí chóe. Bà nói nhà tôi được chừng mấy chục đó là có ăn qua ngày, qua đận thất nghiệp này rồi. Nghe má nói, tôi hình dung tới viễn cảnh hết khô rang của gia đình, lại muốn làm bài thơ khác. Một bài thơ ướt rượt.

Nhưng chưa kịp làm thơ, má tôi đã sai qua nhà dì Tám mượn tiền. Chị tôi ngày nào cũng đạp xe đi xin việc. Về, nói tới đâu cũng nghe đổ nợ mà toàn tiền tỉ không. Tiền đâu dữ? Bà Mươi cũng nói y hệt vậy. Tôi và mấy đứa bạn cùng cảnh thất nghiệp ngày nào cũng tụ tập nhau ở đó chiếm một bàn, nói giỡn tào lao và lựa mấy hồi bà Mươi vui mua thiếu mấy điếu thuốc lá lẻ. Tụi tôi còn chiếm chỗ quán bà Mươi, chứ cái kiểu uống đứng như thằng cha nghiện rượu cuối hẻm thì bàn ghế chi cho chật hè. Thằng cha này cứ khật khưỡng đi tới, đưa đúng mấy ngàn và hai tay run rẩy đón ly rượu từ tay bà Mươi, làm hai cái oóc là xong. Nhẹ hều. Bà Mươi nói cũng do có người nước ngoài chi trả mới dám ngày dăm bảy lần rượu vậy. Chi trả có hệ thống đó! Bên này tính một tháng ổng uống hết bao nhiêu tiền rượu thì báo với bên kia. Rồi bên kia gửi về. Bên này đổi đô, đổi tiền lẻ giao cho một người trong nhà và tới cữ thì đưa.

Rảnh buồn dài hạn vầy, có cái quán bà Mươi, ra ngồi chò hỏ chóc mỏ nghe hết chuyện này chuyện khác cũng đỡ rầu. Như gần tháng nay là chuyện đổ nợ của cái xóm đây nơi con hẻm này. Nhà Hùng sửa ghe dưới bến cầm cái sổ đỏ đưa mụ Sanh ngoài phố lấy lãi ăn, giờ mụ bể tiêu tùng. Bà Mươi chép miệng: "Tự lâu nay biển giả thất bát quá, tàu thuyền lấy đâu mà sửa". Rồi nhà Mít nghe ai xúi biểu đi gom góp tiền bạc của họ hàng, chòm xóm nộp hết cho anh Tâm dưới cảng, ăn chênh lệch. Giờ anh Tâm bị bắt, người ta kéo tới đầy nhà chửi đập xiết bóc. Bà Mươi thở dài: "Tự lâu nay chuyện bán buôn của mẹ con con Mít lết bết quá, rồi chồng bị tai biến, đứa út bị tai nạn. Lâm thế làm bậy thôi!".

Nhà nào trong xóm đổ nợ bà Mươi cũng hay biết rành rọt và kể, rồi chêm vô một câu kết rất có hậu. Riêng cái nhà to đùng kiểu biệt thự đầu đường mẹ đổ nợ, con gái đổ nợ, con dâu đổ nợ bà Mươi chửi um, nói tiền dư nhiều quá mới sinh chuyện. Ham lời quá mới sinh chuyện.

Rồi một ngày tháng chạp, thằng cha nghiện rượu ở cuối hẻm cũng khật khưỡng bước vô chuyện đổ nợ. Của cả bên này lẫn bên kia. Mấy đứa em bên đó mất sở làm, tiệm nail ế ẩm, lo cho gia đình mình chưa rồi lấy đâu đô gửi về. Rồi mấy đứa bên đây bị giật hụi, công chuyện bán buôn thất bát, nợ lớn nợ nhỏ tùm lum lo cái mạng mình chưa rồi lo chi tới ai. Vậy là ngày đúng một lần thằng cha nhờ đứa cháu dẫn ra nhà bà Mươi, ngồi chầu.

Không có tiền đưa chủ quán, thằng cha mất thế đứng ngay. Mất trạng thái run rẩy đầy cảm xúc đón cái ly bà Mươi đưa, làm hai cái oóc ngay. Lần đầu tôi thấy ổng ngồi, ngoẹo đầu dựa chiếc gậy và ló thó chờ đợi. Có ai quen xin mấy ngàn, có ai uống rượu thì ké một ly. Bà Mươi dòm cười: "Rồi. Vậy là ự, hự, khừ. Vậy là cười khô rang". Hồi cơn nghiện hành quá, ổng cũng năn nỉ bà Mươi bán thiếu nhưng mười lần đủ chục bà Mươi lắc đầu.

Chắc nhờ vậy mà ổng là người hiếm hoi ở cái xóm đây ở con hẻm này tôi biết không có nợ.