Cụ thể khi giá cả thị trường biến động trên 20% sẽ điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Phóng to

Lạm phát tăng cao đã ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân - Ảnh: Quang Định

Tuy nhiên, nhiều người băn khoăn quy định giá cả biến động trên 20% sẽ khó khả thi bởi mức trượt giá này là quá cao.

Bớt cứng nhắc?

Bà Dương Thị Ninh, trưởng phòng chính sách thuế thu nhập thuộc Vụ Chính sách thuế (Bộ Tài chính), cho biết mức trượt giá được tính để điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh sẽ tính từ thời điểm ban hành luật đến thời điểm mà trượt giá vượt 20% chứ không phải tính theo năm. Bà Ninh cho rằng với cách tính này, quyền lợi của người dân sẽ được đảm bảo.

Cũng theo bà Ninh, nếu tính mức trượt giá chỉ gói trong một năm sẽ không có lợi cho người nộp thuế. Chẳng hạn, năm nay lạm phát có xu hướng giảm, hay nói cách khác là không có trượt giá. Còn năm 2011, lạm phát lên đến mức rất cao với 18,13% đã ảnh hưởng rất lớn đến đời sống người dân.

Ước tính từ khi thực hiện Luật thuế TNCN ngày 1-1-2009 đến nay, tổng mức trượt giá đã gần 50%. Nếu Quốc hội thông qua Luật thuế TNCN sửa đổi như phương án Chính phủ trình thì mức lạm phát cộng dồn vượt 20% được lấy để điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh sẽ tính từ thời điểm áp dụng luật là ngày 1-7-2013.

Trong tờ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ Tài chính có nhấn mạnh ưu điểm của quy định mở này bảo đảm phù hợp với biến động về chỉ số giá và tốc độ tăng GDP đến năm 2014 và những năm tiếp theo. Trong bối cảnh lạm phát ở mức cao, đời sống còn khó khăn, thu nhập của người dân còn thấp như hiện nay (GDP bình quân đầu người của VN chỉ bằng 0,262 lần Trung Quốc, bằng 0,257 lần Thái Lan, bằng 0,158 lần Malaysia...), thì áp dụng việc điều chỉnh giảm trừ gia cảnh theo tỉ lệ trượt giá ngoài đảm bảo quyền lợi của người nộp thuế, còn cho thấy chính sách không cứng nhắc như quy định hiện hành.

Đầu tư chứng khoán có lãi mới phải nộp thuế

Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh một điểm rất mới nữa được đề xuất sửa đổi là nhà đầu tư chứng khoán sẽ không phải đăng ký phương pháp nộp thuế. Để tạo thuận lợi cho nhà đầu tư lựa chọn phương pháp tính thuế, dự án Luật thuế TNCN sửa đổi có quy định kỳ tính thuế sẽ theo từng lần chuyển nhượng hoặc theo năm đối với thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán. Quy định này sẽ tháo gỡ được nhiều vướng mắc cũng như đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư chứng khoán. Như vậy, trong trường hợp thị trường sụt giảm, nếu bị lỗ thì nhà đầu tư sẽ không phải nộp thuế thay vì hiện nay lỗ cũng phải nộp.

Thừa nhận những bất cập trong quy định hiện hành, bà Ninh nói: kỳ tính thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán là theo lần chuyển nhượng hoặc theo năm, trường hợp cá nhân áp dụng kỳ tính thuế theo năm thì phải đăng ký từ đầu năm với cơ quan thuế. Quy định này dẫn đến bất cập là trường hợp thị trường sụt giảm, nhà đầu tư chứng khoán bị lỗ nhưng do không đăng ký phương pháp tính thuế từ đầu năm theo quy định nên dù lỗ vẫn phải nộp thuế theo mức 0,1% trên giá trị mỗi lần chuyển nhượng đã gây bức xúc cho các nhà đầu tư.

Trên thực tế, bà Ninh cũng nêu nhiều người có bất động sản làm hợp đồng ủy quyền cho một người khác, mà người được ủy quyền có cả quyền cho, tặng, chuyển nhượng bất động sản... Dù phát sinh thu nhập như chuyển nhượng bất động sản, song Nhà nước lại không kiểm soát được và không thu được thuế vì quy định chưa thật chặt chẽ, đã gây bất bình đẳng với những người thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ thuế.

“Do vậy, để bao quát được hết các trường hợp có thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản thì dự án luật sửa đổi chỉ tóm gọn một câu “sẽ thu thuế đối với các khoản thu nhập nhận được từ chuyển nhượng bất động sản dưới mọi hình thức” thay vì liệt kê như hiện nay: thu nhập từ chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, thu nhập từ chuyển nhượng quyền sở hữu hoặc sử dụng nhà ở...” - bà Ninh nói.