Đại sứ Thôi Thiên Khải có nhiệm kỳ được đánh giá là dài "bất thường" ở Mỹ - Ảnh: REUTERS

Người thay thế ông Thôi là Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Tần Cương. Ông Tần là người quen mặt với truyền thông thế giới khi đảm nhiệm ghế phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc giai đoạn 2005-2010 và 2011-2014.

Lá thư tiễn biệt của đại sứ Thôi được Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ công bố ngày 21-6 (giờ Mỹ), tức sáng 22-6 theo giờ Việt Nam. 

"Quan hệ Trung - Mỹ đang ở ngã tư đường với việc Washington đang tái cơ cấu các chính sách đối với Trung Quốc. Họ đang đối mặt với lựa chọn hợp tác hay đối đầu", ông Thôi viết trong lá thư bằng tiếng Trung.

Nhà ngoại giao kỳ cựu của Trung Quốc kêu gọi "Hoa kiều ở Mỹ" đóng vai trò then chốt trong việc ổn định quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington, vì lợi ích của bản thân và nhân dân hai nước.

Thông tin ông Thôi rời Washington đã xuất hiện từ lâu nhưng các quan chức Trung Quốc thường từ chối xác nhận hoặc phủ nhận. 

Ông Thôi năm nay đã 69 tuổi và giữ ghế đại sứ tại Mỹ từ tháng 4-2013 đến nay, đưa ông trở thành "người đi sứ Mỹ" lâu nhất. Có thông tin ông Thôi đã từng muốn về nước ngay từ đầu năm nay nhưng được lãnh đạo thuyết phục tiếp tục ở lại để thăm dò chính quyền Joe Biden.

Trải qua 3 đời tổng thống Mỹ (Barack Obama, Donald Trump và Joe Biden), ông Thôi được ví như "mỏ neo" ổn định quan hệ Mỹ - Trung. Theo báo South China Morning Post (SCMP), đại sứ Thôi được đánh giá là người ôn hòa, có kiến thức rộng và tài ngoại giao chuyên nghiệp.

"Cách tiếp cận mềm mỏng của ông Thôi đã tạo ra sự tương phản hoàn toàn với những nhân vật như phát ngôn viên Triệu Lập Kiên", SCMP viết.

Đáp trả lại các giả thuyết virus gây COVID-19 rò rỉ từ phòng thí nghiệm Vũ Hán, ông Triệu đã tung thuyết âm mưu "quân đội Mỹ mang virus tới Trung Quốc" và ra sức tuyên truyền. Theo báo SCMP, vì điều này mà ông Thôi đã bị chính quyền Mỹ triệu tập phản đối.

Ông Tần Cương, người sẽ kế nhiệm ông Thôi Thiên Khải - Ảnh chụp màn hình

Theo SCMP, ngay cả khi ông Triệu tiếp tục khuếch đại giả thuyết của mình và chỉ trích Mỹ, ông Thôi vẫn ôn hòa cho rằng "đổ lỗi nguồn gốc COVID-19 là trò chơi của một số chính trị gia" và nhấn mạnh điều này không đại diện cho số đông dân Trung Quốc và Mỹ.

Việc ông Thôi về nước giữa lúc căng thẳng Mỹ - Trung chưa hạ nhiệt đã làm dấy lên những câu hỏi về người kế nhiệm Tần Cương.

Giới quan sát đã từng xôn xao khi có thông tin ông Tần sẽ đến Mỹ bởi chuyên môn của ông này là khu vực châu Âu. Việc ông Tần được bổ nhiệm làm đại sứ Trung Quốc tại Mỹ do vậy được xem là một bước đi "phá vỡ truyền thống" nhưng được hứa hẹn sẽ đem tới nhiều bất ngờ mới. 

Ở giai đoạn còn làm phát ngôn viên, ông Tần còn được gọi là "võ sĩ" - cái tên cho thấy tính cách của ông này, theo chuyên gia Yun Sun. 

"Nếu ông ấy tiếp tục duy trì phong cách đó khi tới Mỹ, nó sẽ rất phù hợp với ngoại giao chiến lang mà Trung Quốc đang theo đuổi", vị chuyên gia thuộc Trung tâm Stimson (Mỹ) nói với báo SCMP.

Thứ trưởng Trung Quốc phản đối truyền thông quốc tế: 'Chúng tôi không phải chiến lang'

TTO - Phản đối việc bị gắn nhãn 'ngoại giao chiến lang', Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lạc Ngọc Thành nói đó là "một cạm bẫy ngôn ngữ, với mục đích ngăn chúng tôi đáp trả".