Nhóm tàu chiến Mỹ tuần tra trên Biển Đông hôm 17-10-2016 - Ảnh: U.S. Navy

Các học giả Trung Quốc thuộc Viện Nghiên cứu Biển Đông của Trung Quốc, đã soạn thảo một báo cáo cho một chính quyền Bắc Kinh trong đó nhận định: mấu chốt của chiến lược quân sự của Mỹ ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương là đảm bảo "kiểm soát tuyệt đối" trên Biển Đông.

Không đảo lộn chính sách của Mỹ ở Biển Đông

"Sẽ không có sự thay đổi đảo lộn trong chính sách của Mỹ ở Biển Đông", ông Wu Shicun (Ngô Sĩ Tồn), viện trưởng Viện Nghiên cứu Biển Đông của Trung Quốc, đã nhận định trong báo cáo, theo Reuters. 

Trong quá trình vận động tranh cử Tổng thống vừa qua, ông Donald Trump ít khi đề cập đến vấn đề Biển Đông mà chỉ tập trung vào các mối quan hệ kinh tế với Bắc Kinh, gọi Trung Quốc là "nước thao túng tiền tệ" và dọa áp thuế nhập khẩu cao đối với hàng hóa Trung Quốc vào Mỹ.

Trong báo cáo hiếm khi được tiết lộ về chiến lược quân sự của Mỹ ở khu vực, nhóm của ông Ngô nhận định rằng cam kết của Mỹ với các đồng minh của mình trong khu vực sẽ không thay đổi, cũng như lập trường của Mỹ trong việc bảo vệ tự do hàng hải ở Biển Đông.

Như vậy, sự căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ trong vùng Biển Đông sẽ có khả năng tăng thêm trong bước phát triển quân sự của Trung Quốc, ông Ngô nhận định.

"Theo quan điểm của Mỹ, hoạt động xây dựng quy mô lớn của Trung Quốc ở Biển Đông càng xác nhận nghi ngờ của Mỹ là Trung Quốc có ý định thực hiện chiến lược chống xâm nhập/chống tiếp cận", báo cáo của các học giả Trung Quốc nêu rõ.

Trong khi đó, ông Zhu Feng, giám đốc Trung tâm Biển Đông tại Đại học Nam Kinh, nêu ý kiến tại buổi ra mắt báo cáo ngày hôm nay: chính sách quân sự của ông Trump trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương sẽ mang tính "liên tục hơn là thay đổi".

Có thể Tổng thống sắp tới của Mỹ sẽ không sử dụng thuật ngữ "tái cân bằng" cho khu vực này, nhưng "ông ấy có thể sẽ giữ lại hầu hết các chính sách", ông Zhu Feng bình luận.

Cả hai học giả của Trung Quốc đều đồng tình cho rằng nhiều khả năng cao Mỹ tiếp tục gia tăng chi tiêu quân sự ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương dưới thời ông Trump.

Philippines sẽ xây một cảng biển mới

Trong khi đó, trang VOA dẫn nguồn tin các quan chức Philippines cho biết Manila sẽ xây một cảng biển mới trên đảo Thị Tứ thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam trong năm tới để củng cố chủ quyền tại khu vực này.

Động thái của Philippines dự báo có thể dẫn đến phản ứng của các nước khác trong khu vực, đặc biệt là Trung Quốc.

Ông Eugenio Bito-onon, cựu lãnh đạo Kalayaan - một cộng đồng dân Philippines nhỏ trên đảo Thị Tứ - cho biết cảng biển được thiết kế để thuận tiện cho việc đi lại của khoảng 200 cư dân và 50 binh sĩ đồn trú trên đảo này.

“Chúng tôi dự định xây một cảng biển với cầu tàu được thiết kế dành cho tàu cá, tàu tuần tra và thậm chí du thuyền” - vị quan chức này nêu rõ.

Ý tưởng xây cảng biển trên đảo Thị Tứ của Philippines lần đầu được đề cập hồi năm 2012 tuy nhiên vụ kiện Trung Quốc ra tòa trọng tài quốc tế khiến kế hoạch bị trì hoãn.

“Chính phủ khi đó cho rằng dự án không khả thi và quá đắt đỏ. Có thể bây giờ họ thông qua vì nhận ra rằng nó có thể được hoàn thành. Dù sao thì Trung Quốc cũng cải tạo những bãi đá họ chiếm đóng thành đảo nhân tạo” - ông Bito-onon nhận xét.

Các quan chức Philippines nói cảng biển mới không chỉ giúp cải thiện việc đi lại ở đảo Thị Tứ mà còn giúp tiếp cận 8 tiền đồn của nước này trên các đảo nhỏ, bãi đá, cồn cát… ở quần đảo Trường Sa.

Nghị sĩ Philippines Johnny Pimentel cho biết Manila đã đồng ý chi 450 triệu peso (khoảng 9 triệu USD) cho công trình này.

Ông Pimentel cũng hối thúc chính quyền Tổng thống Rodrigo Duterte nối lại hoạt động thăm dò dầu và khí đốt ở Biển Đông sau một thời gian gián đoạn do vụ kiện chống lại Trung Quốc.

Manila hiện đang tăng tốc cải thiện quan hệ với Bắc Kinh vốn căng thẳng kể từ khi Trung Quốc chiếm bãi cạn Scarborough hồi năm 2012.

Tuy nhiên, theo đại sứ Philippines tại Trung Quốc Jose Santiago Romana, chính quyền Manila chỉ tìm kiếm quan hệ chính trị, kinh tế tốt hơn với Trung Quốc chứ không phải liên minh quân sự.