Các tàu chở hàng cập tại cảng Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc ngày 6-4-2018 - Ảnh: AFP

Trong một động thái trả đũa thương mại mới nhất nhằm vào Mỹ, Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố kể từ ngày 18-4, các doanh nghiệp xuất khẩu cao lương của Mỹ sẽ phải nộp khoản tiền đặt cọc lên tới 178,6% tổng giá trị đơn hàng cho cơ quan hải quan của Trung Quốc trước khi chuyển hàng tới Trung Quốc.

Bắc Kinh gọi đây là "thuế chống bán phá giá" sau cuộc điều tra sơ bộ cho thấy các công ty Mỹ đã bán phá giá cao lương trên thị trường Trung Quốc, cạnh tranh không lành mạnh gây tổn hại hoạt động sản xuất và kinh doanh trong nước.

Theo hãng tin Reuters ngày 20-4, các nguồn tin mới đây tiết lộ một số tàu chở cao lương từ Mỹ tới Trung Quốc đã đổi hướng di chuyển ngay sau quyết định đột ngột trên của Bắc Kinh.

Cụ thể, dữ liệu của Cơ quan kiểm tra ngũ cốc liên bang (FGIS) trực thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ cho thấy 20 tàu chở tổng cộng hơn 1,2 triệu tấn cao lương Mỹ đang lênh đênh trên biển.

Trong số các tàu này, với số hàng trị giá hơn 216 triệu USD, có ít nhất 5 tàu đã đột ngột thay đổi lịch trình di chuyển chỉ vài giờ sau khi Trung Quốc bất ngờ tuyên bố áp thuế chống bán phá giá lên cao lương nhập khẩu từ Mỹ hôm 17-4.

5 tàu này đều đi về hướng Trung Quốc sau khi các kiện hàng cao lương được chất tại các cảng xuất khẩu ở bờ biển bang Texas, được sở hữu bởi tập đoàn Cargill hoặc tập đoàn Archer Daniels Midland (ADM).

Tuy nhiên, họ đã "bỏ chạy" tán loạn sau quyết định của Trung Quốc vì lo ngại với mức thuế cao ngất ngưỡng như vậy, việc cập cảng Trung Quốc và xuất các lô cao lương sẽ thu về số tiền lời không được bao nhiêu.

Đơn cử, 11 tiếng đồng hồ sau khi Trung Quốc công bố mức thuế "khủng" lên cao lương Mỹ, tàu N Bonanza có treo cờ Panama bất ngờ dừng lại và sau đó di chuyển chầm chậm về hướng tây bắc băng qua Ấn Độ Dương đầu tuần này. Tàu này chở hơn 67.000 tấn cao lương từ máy bốc dỡ hàng của ADM ở Corpus Christi, bang Texas.

Trong thông cáo gửi tới Reuters ngày 19-4, Cargill xác nhận các tàu trên chở hàng hóa của họ. Tuy nhiên, tập đoàn này từ chối xác nhận bên trong các tàu là hàng hóa gì, điểm đến cuối cùng là ở đâu, và số lượng hàng cũng như tên khách hàng.

Cargill cũng không xác nhận lý do các tàu dừng đột ngột trên đường di chuyển. Trong khi đó, các đại diện của tập đoàn ADM từ chối bình luận.

Cao lương (còn được gọi là lúa miến hay hạt bo bo) là loại ngũ cốc được sử dụng rất nhiều để làm thức ăn chăn nuôi và chưng cất rượu tại Trung Quốc.

Hiện không rõ các tàu trên sẽ đi tới đâu. Các nguồn tin công nghiệp ở Trung Quốc nói rằng một số lô cao lương của Mỹ có thể được chuyển hướng tới các quốc gia Đông Nam Á như Philippines để cung cấp thức ăn cho các trang trại nuôi heo và gia cầm do các nhà sản xuất Trung Quốc sở hữu.

Tuy nhiên, các quốc gia này chỉ là những nhà nhập khẩu cao lương ở quy mô nhỏ, chẳng hạn Philippines chỉ nhập 19.000 tấn cao lương giai đoạn 2016-2017. Trong khi đó, Trung Quốc nhập khẩu hơn 5,2 triệu tấn trong năm ngoái, nhiều gấp 10 lần nhà nhập khẩu cao lương lớn thứ hai là Nhật Bản.