Khu nhà ở tồi tàn của lao động Trung Quốc trên đảo Saipan - Ảnh: Bloomberg

Tháng 6-2017, thông qua công ty trung gian Pride Keen Ltd., Imperial Pacific thuê Michael Netto - nhà tư vấn hàng hải 40 tuổi người Singapore, chuyển một du thuyền từ đảo Saipan (Mỹ) về Hong Kong (Trung Quốc). 

Đầu năm 2018, ngồi trong một quán cà phê ở khu tài chính Singapore, ông Netto hồi tưởng lại chuyến đi "sai quá xá cỡ" trong đời.

Khi chiếc du thuyền Grand Mariana III đi vào vùng biển Philippines, nó gặp phải sự cố kỹ thuật, buộc ông Netto phải di chuyển chậm lại để tìm kiếm sự giúp đỡ. Tuy nhiên, không rõ lo lắng hay bồn chồn chuyện gì, Imperial Pacific đã lập tức tố với nhà chức trách con tàu của họ đã bị đánh cắp.

Ngay sau đó, lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines có mặt và bắt giữ ông Netto ngay trên boong tàu. "Chắc họ nghĩ tôi cố tình chiếm đoạt nó" - ông Netto trao đổi với nhà báo của Bloomberg.

Sau vài ngày bị tạm giữ, từ một căn phòng giám sát trên du thuyền, ông Netto chứng kiến ba người đàn ông da trắng làm việc cho Công ty Pride Keen leo lên boong chiếc Grand Mariana III. 

Thật sự ngỡ ngàng, ông thấy họ lấy ra từ nhiều vị trí trên tàu những cọc tiền USD dày cộp và nhét đầy một túi vải màu nâu. Ông phải tua lại đoạn video nhiều lần mới dám tin những gì mình chứng kiến.

Cả hệ thống chính trị bị mua chuộc

Nằm ở trung tâm đảo Saipan là tòa nhà một tầng cũ kỹ dùng làm nơi hội họp cho các nhà lập pháp của Khối thịnh vượng chung quần đảo Bắc Mariana (CNMI). Văn phòng của nghị sĩ Ed Propst nằm sâu bên trong, chật chội và không có cửa sổ. Ông Propst là một tiếng nói đối lập thẳng thắn nhất trong cơ quan lập pháp Saipan do Đảng Cộng hòa kiểm soát.

"Tôi tin rằng Imperial Pacific điều hành chính quyền này. Bất cứ luật lệ nào họ muốn luôn được thông qua 100%. Không phải 99% nhé, là 100%" - ông Propst khẳng định đầy chán nản về tình hình hiện tại. 

Để hiểu được "thành ý" hợp tác của thống đốc Torres với Công ty Imperial Pacific, chỉ cần lướt qua gia đình ông này. 

Torres, 38 tuổi, có ba anh em đều là luật sư của hãng luật gia đình Torres Brothers LLC. Trong 8 tháng đầu năm 2017, theo ghi nhận của chính quyền, Imperial Pacific đã chi cho Torres Brothers 126.000 USD.

Theo điều tra của Hãng tin Bloomberg, Imperial Pacific hoạt động thông qua một rừng công ty trách nhiệm hữu hạn với những tên gọi chung chung. 

Tháng 11-2015, một công ty như vậy mua lại hợp đồng thuê đất dài hạn từ chị dâu của thống đốc Torres - bà Rowina, với cái giá 667.000 USD. Bà này kiếm lời gấp 4 lần khoản đầu tư một cách dễ dàng chỉ sau 5 tháng.

Một loạt các giao dịch khác, với trị giá lớn nhất khoảng 4 triệu USD, rơi vào túi của một người đàn ông tên Serafin Camacho. 

Thống đốc Torres là bà con với vợ của Camacho - bà Lilian, và là cha đỡ đầu cho người con trưởng Joel của họ. Joel là thành viên Ủy ban Quy hoạch Saipan - cơ quan có quyền quyết định tương lai phát triển của Imperial Pacific.

Xuất hiện trên báo Saipan Tribune ngày 21-2, ông Vincent D. Torres - chồng bà Rowina, phản bác cáo buộc trên, mô tả giao dịch của họ với Imperial Pacific là "thuần làm ăn" và thống đốc Saipan "không liên quan gì" đến vụ mua bán này. 

Ông Serafin Camacho thì khẳng định chỉ nhận vỏn vẹn... 500 USD để đứng tên trên bản hợp đồng với Imperial Pacific trong tư cách một cư dân bản địa, số tiền 4 triệu USD được trả cho những người khác không liên quan đến gia đình Torres. Cụ thể là ai thì ông Serafin không nói.

Phản hồi về nghi vấn "lợi ích nhóm", thống đốc Torres khẳng định mọi thứ đều… đúng quy trình, rằng ông "không can dự vào giao dịch mua bán của anh em trong nhà và không có lợi ích kinh tế trực tiếp trong công ty của họ".

Nghị sĩ Ed Propst thuộc cơ quan lập pháp Saipan - Ảnh: Bloomberg

Thiên đường đánh mất

Sau nhiều năm tiếp xúc đủ loại người nước ngoài với vẻ bề ngoài bóng loáng và miệng lưỡi ngọt như mía đường, cư dân đảo Saipan ai cũng hiểu, một cách mệt mỏi, rằng đất đai, quê hương của họ là mục tiêu nhắm đến của bọn lừa đảo.

Hiểu được tình cảnh khó khăn của Saipan, những đề nghị đưa ra thường là "liều thuốc tiên" chữa căn bệnh kinh tế. Trong một ví dụ, một kẻ nào đó gần đây đề nghị bán cho hòn đảo nhỏ giữa Thái Bình Dương hệ thống tàu điện một ray, chả hiểu để làm gì.

Thời gian trôi qua, vết tích của những lời hứa thất bại dần dần bị thiên nhiên nuốt chửng. Hàng chục nhà máy dệt may bị bỏ phế, mái thủng lỗ chỗ và bám đầy dây leo. Gần sân bay, một khối ximăng màu xám - những gì còn lại của một công trình khách sạn hoành tráng, nằm ngắm mây bay giữa lưng chừng đồi.

Không khó để hình dung một số phận tương tự cho tòa casino đang xây dở của Imperial Pacific. Hiện tại, quá trình xây dựng khu resort vẫn tiếp tục, dù chậm hơn trước, sau tất cả những tai nạn chết người và báo cáo về chất lượng công trình kém. 

Cuối năm 2017, Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đã trục xuất hàng loạt lao động Trung Quốc bất hợp pháp về nước, nhưng đó là tất cả những gì Washington can thiệp cho đến nay.

Trong khi đó, người ta nói càng lúc càng không phân biệt được đâu là kế hoạch làm ăn của Imperial Pacific và nghị trình của chính quyền Torres. Cả hai đều thuê cùng một công ty vận động hành lang Avenue Strategies có trụ sở ở Washington trong năm 2017.

Tháng 10-2017, một người đàn ông tên Changwei Xu bị bắt giữ ở sân bay Saipan theo lệnh của tòa án bang Nevada. Nhưng Imperial Pacific không muốn ông này bị giam. 

Công ty luật Torres Brothers nhanh chóng thông báo cho chính quyền Khối thịnh vượng chung quần đảo Bắc Mariana (CNMI) rằng đây là khách hàng của họ và yêu cầu cho ông này được giam lỏng ở nhà vì lý do y tế. Chính quyền đã đồng ý.

"Người dân cần nhận ra nơi này đã bị suy đồi chưa từng thấy. Nó hết sức thảm hại, tôi tức vì chúng tôi đang phá hủy một thiên đường tuyệt đẹp" - ông Juan Babauta, cựu thống đốc CNMI (2002-2006), bức xúc.

Sử gia người Anh thế kỷ 19 John Dalberg Acton từng nói: "Quyền lực thường có khuynh hướng suy đồi, quyền lực tuyệt đối suy đồi một cách tuyệt đối". 

Saipan chắc vẫn đang... rút kinh nghiệm.