Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chỉ chưa đầy 3 năm kể từ năm 2021, đã có 639 ngành mới trình độ đại học được các cơ sở giáo dục đại học tự chủ mở. 

Cùng thời gian này, số ngành mới do Bộ Giáo dục và Đào tạo giao cho các trường là 126.

Một năm mở 12 ngành mới

Có thể thấy số lượng ngành mới do các trường tự chủ mở ngành đã tăng mạnh trong vài năm qua. 

Trong đó, năm 2021 số lượng ngành mới do các trường đại học tự chủ mở ngành tăng nhiều nhất với 262 ngành, tiếp đến năm 2022 là 201 ngành và trong 8 tháng năm 2023 đã có 176 ngành.

Ở chiều ngược lại, số lượng ngành mới do Bộ Giáo dục và Đào tạo giao nhiệm vụ cho các trường đại học giảm dần. Năm 2021 có 56 ngành, năm 2022 có 40 ngành và 8 tháng đầu năm 2023 có 28 ngành.

Đối với việc tự chủ mở ngành, nhiều trường mở ngành mới với số lượng lớn trong thời gian ngắn. Theo đề án tuyển sinh 2023 của Trường đại học Mỏ - Địa chất, trường tuyển sinh 41 ngành đào tạo.

Đáng chú ý là gần 50% số ngành do trường tự chủ mở trong 2 năm 2021 và 2022. Chỉ trong hai năm này, trường mở mới 20 ngành đào tạo. Trong đó năm 2021 trường mở mới 8 ngành và 2022 mở mới đến 12 ngành. Như vậy chỉ trong 2 năm, số ngành mới đã chiếm đến 49% tổng số ngành của trường.

Khoảng thời gian trước đó, khi việc mở ngành còn do Bộ Giáo dục và Đào tạo thẩm định, cấp phép, số lượng ngành mở mới của trường khá ít.

Thời điểm trường bắt đầu tuyển sinh năm 1966, trường có 12 ngành. Trong suốt 35 năm sau đó, trường không mở mới ngành nào. Năm 2002 trường mở mới ngành công nghệ thông tin. 9 năm sau, năm 2011 mở thêm 4 ngành.

Năm 2015 trường mở một ngành mới, năm 2018 mở mới thêm 2 ngành. Như vậy chỉ riêng năm 2022, số ngành trường mở mới đã nhiều hơn số ngành trường mở trong hơn 50 năm trước đó (từ 1967 đến 2020).

Một trường đại học khác cũng có số lượng ngành mới do trường tự chủ mở khá lớn đó là Trường đại học Thủy lợi. Chỉ trong hai năm 2021 và 2022 trường tự chủ mở mới 13 ngành. Trong đó năm 2021 mở mới 7 ngành, năm 2022 6 ngành.

Tại Trường đại học Kinh tế quốc dân, số lượng ngành tự chủ mở mới trong vài năm gần đây khá nhiều. 

Trong đó chỉ riêng năm 2018, trường này tự chủ mở mới đến 10 ngành. Trong các năm 2020, 2021 trường chỉ mở mới 2 ngành. Năm 2024, Trường đại học Kinh tế quốc dân công bố đề án mở 7 ngành mới, trong đó có đến 5 ngành thuộc khối công nghệ thông tin.

Ở khu vực phía Nam, Đại học Kinh tế TP.HCM cũng có số lượng ngành mở mới tăng nhanh trong vài năm gần đây. Chỉ tính riêng từ năm 2018 đến nay, trường tự chủ mở mới 22 ngành đào tạo. Các ngành mở mới tập trung nhiều trong các năm từ 2021-2023. Riêng năm 2023 trường tự chủ mở mới 5 ngành.

Năm nay, Trường đại học Ngân hàng TP.HCM cũng mở mới 6 ngành, Trường đại học Công nghệ TP.HCM mở 7 ngành mới. 

Không tính 7 ngành mới mở năm nay, thời điểm năm 2023, 22/66 ngành của Trường đại học Công nghệ TP.HCM do trường tự chủ mở. Trong đó riêng năm 2022 mở mới 11 ngành, năm 2021 mở mới 7 ngành.

Mở 14, đóng 13

Bên cạnh việc ồ ạt mở ngành mới, không ít trường đại học cũng dồn dập đóng cửa hàng loạt ngành dù mới mở cách đó một, hai năm.

Đáng chú ý trong số này là Trường đại học Thủ Dầu Một. Trường này có tốc độ mở ngành rất nhanh và đóng cửa ngành cũng rất lẹ. 

Tại thời điểm 2023, trường có 37 ngành đào tạo đại học. Tuy nhiên đã có 2 ngành đóng cửa năm 2023, 11 ngành đóng cửa năm 2022. Do đó thực tế trường còn tuyển sinh 24 ngành. Riêng năm 2020 trường này tự chủ mở 8 ngành mới.

Chỉ trong vòng 3 năm từ 2019 đến 2021, trường này mở mới 14 ngành. Trong số 13 ngành đóng cửa trong các năm 2022, 2023 có một số ngành do trường tự chủ mở trong thời gian gần đây như toán kinh tế, quản lý văn hóa, quản lý công, đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm...

Trong đó, ngành quản lý công chỉ mới được mở năm 2022 nhưng ngành này không tuyển được thí sinh nào và đến 2023 thì trường quyết định đóng cửa ngành.

Tương tự, năn 2021, Trường đại học Hoa Sen tự chủ mở mới đến 10 ngành đào tạo. Năm 2020 trường tự chủ mở mới 5 ngành. Đáng chú ý là một số ngành dù chỉ mới mở trong hai năm này nhưng đến năm 2023 đã tạm dừng tuyển sinh như luật kinh tế, bất động sản, Nhật Bản học, Hoa Kỳ học, phim.

Trường đại học quốc tế Hồng Bàng cũng tạm dừng tuyển sinh 7 ngành giáo dục thể chất, thiết kế thời trang, quản lý công nghiệp, kỹ thuật xây dựng, Trung Quốc học, Hàn Quốc học, Nhật Bản học.

Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo: Nhiều trường đại học vi phạm khi tự chủ mở ngành

Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ ra hàng loạt thiếu sót, vi phạm của các trường đại học khi tự chủ mở ngành.