Vỏ não là lớp chất xám bao quanh hai bán cầu não, nơi chứa những nếp nhăn nhận thức, ngôn ngữ, cảm xúc và trí nhớ của chúng ta. Từ 5-6 tuổi, vỏ não mỏng dần, tất yếu của sự trưởng thành. 0,098mm là độ mỏng đi cho mỗi 10 năm ở người lớn.

Cái vỏ có võ này mỏng đi, dễ hiểu, ít nhiều kéo theo loạt nhận thức, ngôn ngữ và trí nhớ “mỏng” theo. Nói cách khác, chúng ta “ngố” dần theo độ mòn vỏ não.

Vỏ não còn bị bào mòn bởi vô số thứ khác, đã biết như thuốc lá, béo phì và màn hình thiết bị thông minh. Dễ hình dung, đổ đồng mỗi BMI (chỉ số khối cơ thể) tăng lên, thì vỏ não của người béo phì mỏng đi 0,207mm.

Quay lại cánh mầm non. Cớ gì màn hình điện thoại, máy tính bảng lại “ăn mòn” được chất xám bọn trẻ. Không phải ánh sáng xanh, tia này bức xạ nọ, mà là sự lao tâm lao lực của vỏ não, cụ thể thế nào thì chưa biết.

Dày mỏng của vỏ não chỉ đo được qua MRI, còn trên lâm sàng khó nhìn ra triệu chứng “vỏ não mỏng dần đi” ở một con nghiện smartphone nhóc tì, nhưng chắc chắn là chúng có ở đó.

Đến đây hẳn câu hỏi nặng lòng của các bậc phụ mẫu là, vỏ não mỏng đi có thể ... dày lại không khi trẻ kịp “quay đầu là bờ’? 

Câu trả lời là có, nhưng không hoàn toàn phấn khởi. Làm bằng với mấy ông ống khói tàu, việc bỏ thuốc lá giúp vỏ não dày lên theo từng năm, nhưng sau 25 năm vẫn mỏng hơn người không hút thuốc. 

May mắn, cậu nhóc không phải là ông chú, khả năng lấy lại những gì đã mất của trẻ khả quan hơn nhiều. Thanh xuân còn trao cho trẻ nhiều cơ hội hồi phục khác. Đơn cử, thậm chí một đứa trẻ ăn ngủ trong một căn phòng nhiều tranh ảnh, sách vở, âm thanh, ánh sáng, thường có vỏ não dày hơn so với đứa khác.

Nói là nói vậy, khó ở chỗ làm được không? Rứt được các thiết bị thông minh khỏi mấy nhóc đâu dễ dàng gì. Rốt lại vẫn mỗi chiêu cũ, là rút ngắn càng nhiều càng tốt giờ chơi trên màn hình của trẻ.

Cần thòng thêm vài ý cho rõ. Thuyết  “vỏ não mỏng dần đi” do chơi điện thoại còn nhiều ý kiến trái chiều. Có ý còn bảo chính độ mỏng mới là kết quả của sự chuyên biệt cao của vỏ não, nghĩa là mỏng mới là mẫn tiệp! 

Tất nhiên, chuyện đang nói là vỏ não mỏng sớm. Ngoài ra có hàng đống thứ “vạt” mỏng vỏ não của trẻ, như đã nói. Béo phì, dậy thì sớm, hút thuốc lá thụ động... , không nên đổ riệt cả lên đầu chiếc điện thoại.