Triển lãm mang tên Trời, Non, Nước (Allusive Panorama), sẽ diễn ra trong hai tuần từ ngày 25-3 tại điện Kiến Trung (Huế).

Chương trình mang tính phi thương mại (không giao dịch tranh), mở cửa cho du khách tham quan Đại nội Huế.

Triển lãm hồi cố quy mô lớn về tranh vua Hàm Nghi

Triển lãm Trời, Non, Nước đánh dấu lần thứ hai tranh vua Hàm Nghi được triển lãm trong nước. So với lần đầu tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tháng 11-2024, triển lãm có quy mô lớn hơn, quy tụ hơn 20 tác phẩm hội họa từ 10 bộ sưu tập tư nhân.

Các tác phẩm đã được hồi hương, thẩm định, bảo quản và phục chế bởi các chuyên gia đầu ngành, được đồng giám tuyển bởi tiến sĩ Amandine Dabat, hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi và nhà nghiên cứu mỹ thuật Ace Lê.

Trước nay, công chúng thường biết tới vua Hàm Nghi như một anh hùng dân tộc, người đã phất cờ khởi nghĩa Cần Vương, nhưng chưa nhiều người biết ông (cùng họa sĩ Lê Văn Miến) là hai họa sĩ Việt đầu tiên được đào tạo sáng tác bài bản theo hàn lâm Tây phương.

Năm 1888, vua Hàm Nghi bị thực dân Pháp bắt và đưa đi lưu đày ở Algiers (thủ đô Algeria) năm 1889. Theo tiến sĩ Amandine Dabat, trong thời gian bị lưu đày, nhà vua đã học hội họa và điêu khắc, theo đuổi trường phái ấn tượng và hậu ấn tượng.

Trước khi mất, ông đã để lại một gia tài nghệ thuật đồ sộ gồm 91 bức tranh và các tác phẩm điêu khắc. Nhiều tác phẩm của ông được giới nghệ thuật biết đến qua các cuộc đấu giá và triển lãm tại Pháp.

"Tranh Hàm Nghi là sự kết hợp độc đáo giữa tài năng hội họa và tình yêu đất nước, nơi ông gửi gắm nỗi nhớ quê hương và ẩn chứa cả sự phản kháng ngầm trước những áp bức trong thời gian bị lưu đày" - giám tuyển Ace Lê nhận định.

Việc trưng bày những bức tranh của Hàm Nghi trong không gian điện Kiến Trung (Huế), nơi ở cũ của hoàng tộc nhà Nguyễn, được xem là lời tri ân của hậu thế dành cho vị vua yêu nước.

Đây cũng là cơ hội hiếm có để công chúng Việt được chiêm ngưỡng vẻ đẹp tranh vua Hàm Nghi trong một không gian di tích được thiết kế theo tiêu chuẩn triển lãm của bảo tàng quốc tế.

Cơ hội tìm hiểu sâu hơn về cuộc đời vua Hàm Nghi

Triển lãm Trời, Non, Nước được diễn ra đồng thời với thời gian Huế đăng cai Năm Du lịch quốc gia, kết hợp Festival Huế 2025, kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng tỉnh và chào mừng Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương.

Theo ông Hoàng Việt Trung - giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế, việc trưng bày triển lãm của vua Hàm Nghi giúp các thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về lịch sử, văn hóa của đất nước, qua đó ý thức hơn trong việc bảo tồn và phát huy di sản.

Triển lãm cũng góp phần khẳng định vị thế của cố đô Huế như một trung tâm văn hóa trong dòng chảy lịch sử của Việt Nam.

Đến với triển lãm, du khách còn có cơ hội giao lưu cùng đội ngũ giám tuyển, chuyên gia để hiểu hơn về quá trình hồi hương tranh Hàm Nghi và thực hiện trưng bày.

Đặc biệt, triển lãm có sự xuất hiện của tiến sĩ Amandine Dabat, tác giả của sách "Hàm Nghi - Hoàng đế lưu vong, nghệ sỹ tại Alger" vừa ra mắt tại Việt Nam cuối năm 2024, góp thêm góc nhìn sâu sắc hơn về cuộc đời và thực hành nghệ thuật của vị vua tài hoa.

Tiến sĩ Amandine Dabat là hậu duệ đời thứ năm của vua Hàm Nghi. Tại Pháp, bà là người tổ chức triển lãm đầu tiên về vua Hàm Nghi vào tháng 5-2022 với tên gọi Nghệ thuật lưu đày - Hàm Nghi, ông hoàng Annam (1871-1944) ở Bảo tàng Nghệ thuật châu Á thuộc thành phố Nice.

Tại Việt Nam, bà cũng góp nhiều công sức để hồi hương tác phẩm của cựu hoàng như bức tranh sơn dầu gốc "Hồ trên dãy núi Alps" (1900-1903) và trao tặng chiếc ống điếu kỷ vật của vua Hàm Nghi cho Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế.

Một số tranh của vua Hàm Nghi tại triển lãm Trời, Non, Nước:

Vua Hàm Nghi mới chính là họa sĩ hiện đại đầu tiên của Việt Nam, trước cả Lê Văn Miến

Lịch sử hội họa Việt Nam hiện ghi nhận họa sĩ Lê Văn Miến là họa sĩ hiện đại đầu tiên của Việt Nam, với bức ‘Bình văn’ trong Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam vẽ khoảng 1898-1905. Nhưng thực ra vua Hàm Nghi đã vẽ bức tranh đầu tiên vào năm 1889.