TS Vũ Minh Khương (giữa) phát biểu tại hội thảo “TP.HCM & Khát vọng vươn lên” sáng 19-5 do báo Tuổi Trẻ tổ chức - Ảnh: Quang Định

Theo tôi, để khởi đầu cho việc xây dựng mô hình TP thông minh, TP.HCM cần chú trọng đến các việc lớn sau để hướng đến việc tạo dựng nền móng xã hội vững chắc cho TP.

Khởi đầu bằng đổi mới trong chính sách

Thứ nhất, nên khởi đầu bằng đổi mới tư duy trong chính sách.

TP nên rà soát lại toàn bộ hệ thống chính sách và xếp thành ba loại: thay đổi theo chuẩn mực hay nhất của quốc tế (trong đó có loại phải bỏ hẳn hoặc giảm thiểu), giữ nguyên do có tính đặc thù và loại kết hợp tính đặc thù với chuẩn mực quốc tế.

Chẳng hạn, Singapore khi thực hiện cải cách này thấy rằng việc gia hạn giấy phép lái xe không tạo nên giá trị gì cho xã hội ngoài thủ tục hình thức và thu phí nên đã cơ bản bỏ đòi hỏi này. Giấy phép lái xe bây giờ có hạn đến năm 65 tuổi cho mọi công dân và chỉ phải gia hạn 3 năm một lần cho công dân trên 65 tuổi sau khi kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Khi đó, chỉ người lái xe vi phạm luật giao thông mới phải bận tâm vì lỗi vi phạm của họ bị lưu giữ trên hồ sơ điện tử và được nằm ở tình trạng cảnh báo.

Thứ hai, TP nên cho khảo sát định kỳ (6 tháng 1 lần) về sức khỏe nền kinh tế TP, mức độ hài lòng của người dân và sức khỏe tổ chức của các đơn vị trực thuộc. Về sức khỏe của nền kinh tế, khảo sát các doanh nghiệp để biết kết quả hoạt động của họ trong 6 tháng qua và dự cảm của họ về tình hình kinh doanh trong 6 tháng tới.

Cách khảo sát đơn giản (qua Internet) với câu hỏi đơn thuần về xu thế “tăng”, “giảm”, hay “cơ bản giữ nguyên” mà doanh nghiệp chỉ mất dưới 30 phút để trả lời. Các nội dung khảo sát bao gồm doanh số, việc làm, giá bán, đầu tư chiều sâu, đánh giá hiệu quả chính sách.

Đối với mức độ hài lòng của người dân, khảo sát giúp hiểu thêm cảm nhận của người dân về chất lượng dịch vụ của các ban ngành liên quan của TP và quận huyện cũng như cảm nhận về điều kiện việc làm và cuộc sống, đặc biệt là giao thông, y tế, giáo dục, môi trường và an ninh. TP nên đi đầu trong khảo sát độ hài lòng của phụ huynh đối với các trường... . .

Còn về sức khỏe tổ chức của các đơn vị trực thuộc, khảo sát cho biết hiện trạng và động thái sức khỏe của mỗi tổ chức trên ba phương diện: đồng tâm nhất trí, hiệu quả công việc và học hỏi đổi mới.

Trên cơ sở đó, TP có đánh giá định lượng thấu đáo, kết hợp với kết quả khảo sát cảm nhận hài lòng của người dân. Cơ chế này sẽ giúp người có năng lực và phẩm chất hiến dâng có cơ hội thể hiện và phát triển trong hệ thống.

Tạo cảm hứng cho khởi nghiệp, học tập

Thứ ba, trong hỗ trợ khởi nghiệp, TP nên đặc biệt chú ý hỗ trợ có trọng tâm hơn với ưu tiên vào các nhóm khởi nghiệp có ý tưởng hay và kế hoạch kinh doanh thực tế trong việc giúp người dân lao động có năng suất và hiệu quả cao hơn.

Chẳng hạn, hai khởi nghiệp Ahamove (chuyển hàng) và MimosaTEK (nông nghiệp thông minh) của TP.HCM đã gây những ấn tượng đặc biệt trong buổi trình bày gần đây ở Singapore mà tôi cùng tham gia với Google tổ chức. Ahamove giúp hàng nghìn lái xe có việc làm ổn định hơn, trong khi MimosaTEK giúp nông dân nâng cao hiệu suất và chất lượng lao động của mình.

Thứ tư, TP nên xây dựng một công viên cảm hứng - học tập, trong đó có bảo tàng các doanh nghiệp tư nhân thành công và các danh nhân trên nhiều lĩnh vực trên toàn thế giới với những lời khuyên giải sâu sắc của họ về sự nghiệp và cuộc sống.

Nếu biết cách, dự án xây dựng công viên sẽ rất được sự ủng hộ của các doanh nghiệp này và quỹ liên quan đến họ. Công viên này sẽ là nơi trải nghiệm vô giá thôi thúc người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ trong khát vọng vươn lên.

Thứ năm, xúc tiến chương trình nhà ở theo kinh nghiệm Singapore. Chất lượng của cuộc sống và công việc của người lao động là một trong những thước đo căn bản nhất về thành công trong xây dựng một TP thông minh. Kinh nghiệm Singapore cho thấy chương trình nhà ở giúp công cuộc phát triển thuận lợi hơn ở ba điểm then chốt:

Người dân thấy được sự chăm lo, trân trọng nên hết lòng gắn bó. Hai là, người lao động với cuộc sống tiện nghi có năng suất lao động cao hơn và có ý thức cao hơn. Họ sẽ làm việc cật lực để trả dần khoản nợ do mua nhà trong suốt tuổi lao động của mình.

Và khi người dân sống trong chung cư, TP tiết kiệm được quỹ đất rất lớn để có thể dành ra cho các công trình phúc lợi như bể bơi, công viên. Cũng chính nhờ vậy, Singapore dù diện tích chỉ bằng khoảng 1/3 TP.HCM nhưng vẫn còn quỹ đất dự trữ rất lớn để sử dụng trong nhiều thập kỷ tới.