Ông Bùi Xuân Cường - Ảnh: T.TRUNG

Ông Bùi Xuân Cường - giám đốc Sở GTVT TP.HCM - cho biết sản lượng năm 2017 của cảng Cát Lái là khoảng 59 triệu tấn, vượt khoảng 1,6 lần so với công suất thiết kế theo quy hoạch đến năm 2020, tầm nhìn 2030. Nhưng hạ tầng kết nối khu vực cảng chưa đáp ứng được yêu cầu, dẫn đến tình trạng kẹt xe ở khu vực này.

Ông Cường nói: "Khu vực cảng trên sông Đồng Nai trong đó có cảng Cát Lái được quy hoạch là cảng tổng hợp quốc gia, đầu mối khu vực (loại 1). Vấn đề là chúng ta phải tập trung để đầu tư đồng bộ các loại hình giao thông kết nối để đảm bảo thực hiện theo quy hoạch đã được phê duyệt".

* Ngành giao thông đã thực hiện nhiều giải pháp giải quyết kẹt xe ở Cát Lái nhưng tình trạng này vẫn còn trầm trọng, vậy giải pháp căn cơ sẽ là gì, thưa ông?

Giải pháp căn cơ cho khu vực cảng Cát Lái phát triển là phải sớm điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thành phố và tích hợp các quy hoạch ngành có liên quan, định vị rõ vai trò, quy mô khu vực cảng Cát Lái gắn với quy hoạch đô thị, gắn với quy hoạch cảng biển trong toàn vùng, phát triển đồng bộ các loại hình giao thông kết nối, trong đó có đường sắt, đường thủy nội địa để giảm áp lực cho giao thông đường bộ, đồng thời phải kiểm soát chặt chẽ để thực hiện đúng quy hoạch. 

Tôi nghĩ vấn đề này hoàn toàn có thể giải quyết được.

Mấy năm gần đây TP.HCM cũng đã ưu tiên và tăng tốc đầu tư hạ tầng giao thông khu vực này thông qua hàng loạt dự án. Nhưng dự án giao thông không phải ngày một ngày hai có thể đưa vào sử dụng được, mà cần phải có thời gian, nhất là trong khâu chuẩn bị mặt bằng. Thông thường thời gian trung bình của một dự án nhanh phải 3-5 năm nếu thuận lợi. 

Hiện nay chúng tôi đang thi công nút giao thông Mỹ Thủy, nâng cấp mở rộng đường vành đai 2, mở rộng đường Nguyễn Thị Định, xây dựng đường mới kết nối trực tiếp Tân Cảng ra vành đai 2...

Từ nay tới 30-4, nút giao thông Mỹ Thủy giai đoạn 1, cầu qua đảo Kim Cương kết nối với đường Mai Chí Thọ sẽ đưa vào sử dụng, tình hình giao thông khu vực này sẽ được cải thiện. Các công trình này triển khai đều vượt tiến độ hợp đồng nhưng vẫn còn chậm so với yêu cầu của thực tiễn.

Hầm chui vừa đưa vào hoạt động tại vòng xoay Mỹ Thủy, Q.2, TP.HCM - Ảnh: THUẬN THẮNG

* Nhưng cũng có ý kiến cho rằng nên dời cảng Cát Lái?

Vấn đề ở đây vẫn là bài toán chi phí và lợi ích. Thời gian qua Cát Lái vẫn là cảng được các doanh nghiệp ưu tiên lựa chọn vì nó có những ưu thế nhất định: giá dịch vụ logistics thuận lợi, chi phí hợp lý, hậu cần trong khu vực cảng tốt hơn là điều kiện quan trọng để có nguồn hàng. Đó là quy luật của thị trường và chúng ta phải tôn trọng. 

Nếu đứng trên góc độ quy hoạch hiện nay thì đây vẫn là một trong 4 khu vực cảng tổng hợp chủ lực của TP.HCM. Và trong tương lai chúng tôi đánh giá rằng vẫn phải tiếp tục giữ vai trò đó để phát huy được những lợi thế có sẵn như luồng hàng hải, luồng tự nhiên rất thuận lợi, hệ thống hạ tầng cầu cảng, rồi hạ tầng giao thông kết nối cũng đã có.

Như vậy thách thức đặt ra là phải phối hợp điều hành như thế nào để cho cảng vẫn phát triển được theo tầm nhìn đã quy hoạch, đồng thời tạo động lực cho đô thị phát triển đồng bộ, không gây áp lực lên hệ thống hạ tầng kỹ thuật trong khu vực, trong đó cần tách bạch được hệ thống giao thông đường bộ phục vụ cảng và phục vụ đô thị.

Với các cảng biển lớn trên thế giới, việc kết nối các cảng qua hệ thống đường bộ không phải là chủ lực, mà phải qua hệ thống đường sắt chuyên dụng và đường thủy. Chúng ta hoàn toàn có điều kiện làm như vậy cho cụm cảng Cát Lái, Phú Hữu.

Đồ họa: VĨ CƯỜNG

* Vậy TP.HCM có tính toán gì phát triển đường sắt chuyên dụng và đường thủy nội địa để "chia lửa" với đường bộ quanh khu vực này?

Giao thông TP.HCM có một đặc thù là các cảng biển như Cát Lái, sân bay Tân Sơn Nhất nằm sâu trong nội thành. 

Những năm qua, đặc biệt là năm 2017, TP.HCM đã dồn sức giải quyết ùn tắc ở hai khu vực này. Giao thông quanh khu vực Tân Sơn Nhất đã bước đầu tháo gỡ được. Còn khu vực cửa ngõ phía đông thành phố, trong đó có Cát Lái, sẽ là ưu tiên quan trọng nhất để dồn sức trong năm nay.

TP.HCM đang xem xét điều chỉnh quy hoạch chung đến năm 2030 tầm nhìn 2050, trong đó đã yêu cầu nghiên cứu có cần thiết bổ sung quy hoạch, đầu tư một tuyến đường sắt chuyên dùng kết nối khu vực cảng Cát Lái, cảng Phú Hữu với hệ thống đường sắt quốc gia ở Sóng Thần, Dĩ An hay không, đồng thời tập trung dồn sức khai thông các tuyến đường thủy nội địa trên sông Sài Gòn, sông Đồng Nai, chuyển tải hàng xuất nhập khẩu bằng hệ thống đường thủy nội địa qua các cảng, sà lan, kết nối phục vụ Cát Lái và các cảng khác để giảm áp lực cho đường bộ.