Xung đột thương mại từ thuế thép mới đã bắt đầu nóng rực - Ảnh: REUTERS

Ngày 31-5, Mỹ tuyên bố chính thức áp mức thuế mới đối với các mặt hàng nhôm thép với Liên minh châu Âu (EU), Canada và Mexico sau hai tháng tạm miễn.

Đây chẳng khác một cú tát đối với nhiều lãnh đạo tưởng là đồng minh của Mỹ.

Hồi tháng 3 vừa qua, Washington tuyên bố nâng thuế nhập khẩu nhôm lên 10% và thép lên 25% với lý do bảo vệ an ninh quốc gia và các nhà sản xuất trong nước.

Không lâu sau đó, ông Trump lại lấp lửng cho tạm miễn áp mức thuế mới với một số đồng minh chủ chốt để… thương lượng thêm.

Đã có những đàm phán, đã có những bắn tiếng thăm dò và có không ít hi vọng nói chuyện được với Mỹ bởi là đồng minh lâu năm ở nhiều lĩnh vực.

Ông Trump cuối cùng đã cho thấy là một tay chơi khó đoán khi sẵn sàng bỏ ngoài tai những phàn nàn, những dọa dứ và chỉ theo đuổi một mục tiêu: cái gì có lợi cho Mỹ là làm.

Tuyên bố từ Nhà Trắng, theo trích dẫn của báo New York Times, cũng cho thấy điều đó: "Đã có những hiệu ứng quan trọng và tích cực đối với nhân công ngành luyện kim. Các biện pháp áp thuế mới cho thấy cam kết của chính quyền thương lượng quyết liệt với các đồng minh để cải thiện an ninh quốc gia và hỗ trợ cho người lao động Mỹ".

Ông Trump liên tục khẳng định hành động vì lợi ích của người dân Mỹ; thuế thép là vì lợi ích của công nhân Mỹ - Ảnh: REUTERS

Một số chuyên gia cho rằng đây là nước đi mà Washington muốn thực hiện để có thể giành thế chủ động trong các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra, trong khi nhiều người cho rằng diễn biến mới có thể đẩy căng thẳng hiện tại đi xa hơn.

Cũng không ít người bình luận rằng chính quyền Trump quyết liệt thực thi vào thời điểm này nhằm lấy điểm với nhóm cử tri lao động trước kỳ bầu cử giữa kỳ của Quốc hội Mỹ.

Dù có bàn luận thế nào thì phản ứng tức thời đã rõ: thị trường chứng khoán châu Á hôm nay 1-6, đã có một ngày giao dịch không mấy khả quan khi tình trạng mất điểm diễn ra tại hầu hết các sàn chứng khoán lớn.

Nguyên nhân chính được cho là do tâm lý lo ngại trong giới đầu tư trước nguy cơ một cuộc chiến tranh thương mại nổ ra giữa Mỹ với các đồng minh lớn và thậm chí là Trung Quốc dù Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross bắt đầu đến Bắc Kinh vào ngày mai (2-6) để bàn về các giải pháp tránh đụng độ thương mại.

Quyết định mới của Washington đưa ra ngày 31-5 đã lập tức vấp phải sự đáp trả từ Mexico và Canada trong khi EU cũng đe dọa sẽ đáp trả tương xứng.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau gọi các mức thuế đó là "không thể chấp nhận, là sự sỉ nhục với đối tác an ninh lâu đời là Canada và là sự sỉ nhục với hàng ngàn người dân Canada đã chiến đấu và thiệt mạng bên cạnh các đồng đội Mỹ".

Bộ trưởng Kinh tế Pháp Bruno Le Maire cũng tỏ ra ngạc nhiên về tình đồng minh: "Chúng tôi không thể hiểu được khi mà chúng tôi vốn là đồng minh của Mỹ lại bị đánh với mức thuế như thế. Chúng tôi không thể ngồi không không làm gì khi EU bị tấn công đến thế".

Bộ trưởng Kinh tế Pháp Bruno Le Maire (phải) tươi cười sau cuộc gặp với Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross ở Paris ngày 31-5, nhưng hai bên dường như không đạt đến thỏa thuận nào - Ảnh: REUTERS

Tại Đức, Thủ tướng Angela Merkel chỉ nêu cảnh báo rằng "sự gia tăng như thế sẽ làm hại tất cả mọi người".

Trong tình hình này, Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 1-6 kêu gọi các nước lớn trên thế giới bảo vệ trật tự thương mại thông thường. 

Người phát ngôn Hoa Xuân Oánh đã đưa ra bình luận trên tại cuộc họp báo thường kỳ ở thủ đô Bắc Kinh khi phóng viên hỏi về quyết định của Mỹ áp các mức thuế quan mới đối với các mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu từ EU, Canada và Mexico. 

Cùng ngày, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trung Quốc Chu Quang Diệu bày tỏ hi vọng rằng người tiêu dùng Trung Quốc và Mỹ sẽ tiếp tục được hưởng lợi từ quan hệ hợp tác thương mại hợp tác đôi bên cùng có lợi giữa hai nước. 

Ông này cũng xác nhận Trung Quốc sẽ triển khai kế hoạch giảm thuế nhập khẩu với gần 1.500 mặt hàng tiêu dùng bắt đầu từ ngày 1-7 tới theo đúng cam kết với các đối tác thương mại trong đó có Mỹ.