Tổng thống Pháp: Annie Ernaux là 'tiếng nói tự do của phụ nữ và những người bị lãng quên'

TRẦN PHƯƠNG

TTO - Nói về nữ văn sĩ Annie Ernaux vừa đoạt giải Nobel văn chương 2022, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, cũng là một người đam mê văn học, mô tả tiếng nói của bà cũng là tiếng nói của sự tự do của phụ nữ và những người bị lãng quên.

Nhà văn Annie Ernaux được ví như "biên niên sử" của cuộc sống Pháp - Ảnh: AFP

“Trong 50 năm, Annie Ernaux đã viết cuốn tiểu thuyết về ký ức chung và thân thiết của đất nước chúng ta”, Tổng thống Macron nhận xét về nữ nhà văn 82 tuổi trên Twitter. Bà được coi là một trong những nhà văn còn sống vĩ đại nhất của Pháp.

Chiều 6-10, Viện Hàn lâm Thụy Điển đã xướng tên bà Ernaux khi công bố giải Nobel văn chương 2022. Bà Ernaux là phụ nữ thứ 17 trong số tổng cộng 119 người đoạt giải Nobel văn học kể từ khi giải Nobel được trao lần đầu tiên năm 1901.

Bà được trao giải "lòng can đảm, sự nhạy bén sắc lạnh mà bà sử dụng để khám phá căn nguyên, sự bất hòa và những hạn chế của ký ức cá nhân".

Được ví như một "biên niên sử" về cuộc sống hằng ngày ở Pháp, văn chương của Ernaux đưa ra góc nhìn phê phán về cấu trúc xã hội và những cảm xúc phức tạp của chính bà. Các tác phẩm cũng lấy chất liệu từ chính cuộc đời bà, một cô gái thuộc tầng lớp lao động.

Bà Ernaux sinh ngày 1-9-1940 trong gia đình thuộc tầng lớp bình dân ở Yvetot, vùng Normandy, Đông Bắc nước Pháp. Cha mẹ bà kinh doanh một cửa tiệm tạp hóa kiêm cửa hàng bán cà phê tại quê nhà.

Bắt đầu sự nghiệp văn chương vào năm 1974, tác phẩm Les Armoires vides chính là câu chuyện bà từng giấu gia đình đi phá thai khi còn đi học. Đến cuốn sách thứ tư, A Man's Place (1983) khắc họa chân dung đáng kinh ngạc về người cha và khuôn khổ xã hội đã tạo nên ông, mới đánh dấu bước đột phá của bà.

Năm 1984, bà đoạt giải Renaudot cho tác phẩm tự truyện khác mang tên La Place. Tác phẩm gần đây nhất của Annie Ernaux là Mémoire de fille (2016), trong đó bà kể lại những ký ức của thời thiếu nữ 60 năm về trước, năm bà là một cô gái 18 tuổi.

Tác phẩm của bà được biết đến rộng rãi hơn bên ngoài nước Pháp sau khi cuốn Les Années (2008) được dịch ra tiếng Anh. Cuốn sách, phác họa một giai đoạn xã hội Pháp kéo dài từ thời hậu thế chiến cho đến ngày nay, nhận một số giải thưởng văn học vào các năm 2008, 2009 và được tạp chí Le Monde xếp vào danh mục 100 tác phẩm văn chương sáng giá của nền văn học Pháp.

Trong năm 2008, Ernaux nhận giải thưởng Prix de la langue française, vinh danh toàn bộ sự nghiệp sáng tác văn chương của bà.

Chủ tịch Ủy ban Nobel Anders Olsson nói ủy ban trao giải đã bị thuyết phục bởi sự "thẳng thắn" của bà.

"Bà ấy thẳng thắn và ngắn gọn, và đó là điều mà bạn không bao giờ quên. Đó là điều rất riêng, đó là giọng nói đặc biệt của bà", Hãng tin AFP dẫn lời ông Olsson nói và cho biết họ đã cân nhắc trao giải cho bà "trong nhiều năm".

Song song với sự nghiệp sáng tác văn chương, Annie Ernaux là người đấu tranh không mệt mỏi chống lại phân biệt và bất công xã hội, đặc biệt tiên phong trong phong trào chống lại nạn bất bình đẳng giới.

“Ở Pháp, chúng tôi nghe rất nhiều về văn hóa quyến rũ, nhưng đó không phải là sự quyến rũ mà đó là sự thống trị của nam giới", bà từng nói.